Даследаванне эвалюцыі сведчыць: чым даўжэйшы вялікі палец, тым большы мозг
Вялікі мозг і спрытныя рукі — дзве рысы, якія вылучаюць чалавека. Даўно існавала гіпотэза, што яны развіваліся разам, але доказаў не было. Новае даследаванне пралівае святло на гэтую загадку: навукоўцы выявілі прамую сувязь паміж даўжынёй вялікага пальца і памерам мозгу не толькі ў людзей, але і ва ўсіх прыматаў.
Надзвычайная эвалюцыя чалавека часта тлумачыцца дзвюма вызначальнымі рысамі: вялікім мозгам і вельмі спрытнымі рукамі. Разам яны зрабілі магчымым развіццё прылад працы, узнікненне складаных культур і здольнасць адаптавацца да самых розных умоў навакольнага асяроддзя.
Некаторыя даследчыкі меркавалі, што гэтыя рысы развіваліся адначасова, уплываючы адна на адну. Ідэя выглядае пераканаўча: калі нашы продкі пачалі маніпуляваць прадметамі з усё большай дакладнасцю, разумовыя патрабаванні для выкарыстання інструментаў маглі стымуляваць павелічэнне іх мозгу. І наадварот, рост мозгу мог дазволіць больш складанае выкарыстанне рук.
Аднак, як піша New Atlas, нягледзячы на прывабнасць гэтай гіпотэзы сумеснай эвалюцыі, доказы заставаліся пераважна ўскоснымі. Даныя палеанталогіі і археалагічныя знаходкі паказвалі на сувязь, але не давалі канчатковага доказу прычынна-выніковай сувязі.
Новае даследаванне, апублікаванае ў часопісе Communications Biology, пралівае святло на тое, як спрыт рук і інтэлект чалавека маглі развівацца разам. Навукоўцы прааналізавалі 94 віды прыматаў, як сучасных, так і вымерлых, выкарыстоўваючы складаныя статыстычныя метады, якія аб'ядноўваюць эвалюцыйную гісторыю з мадэляваннем.
Яны выявілі ўстойлівую сувязь: віды з адносна даўжэйшымі вялікімі пальцамі, якія адыгрываюць ключавую ролю ў дакладным захопе, як правіла, мелі і большы мозг. Гэта сведчыць аб тым, што спрыт рук і эвалюцыя мозгу звязаны ва ўсёй лініі прыматаў — ад лемураў да людзей. Характэрна, што гэтая заканамернасць захавалася, нават калі даныя пра чалавека былі выключаны з аналізу.
«Мы заўсёды ведалі, што наш вялікі мозг і спрытныя пальцы вылучаюць нас, але цяпер мы бачым, што яны не эвалюцыянавалі паасобку, — патлумачылі аўтары даследавання. — Калі нашы продкі станавіліся больш умелымі ў маніпуляванні прадметамі, іх мозг павінен быў адаптавацца для апрацоўкі гэтых новых навыкаў. Гэтыя здольнасці ўдасканальваліся на працягу мільёнаў гадоў эвалюцыі мозгу».
Значная частка неакортэкса (новай кары) і мазжачка прыматаў адказвае за зрокава-маторны кантроль — каардынацыю таго, што мы бачым, з тым, як мы рухаемся. Менавіта павелічэнне гэтых абласцей мозгу тлумачыць большую частку варыяцый у памерах мозгу розных відаў прыматаў.
Даследчыкі вырашылі праверыць сувязь паміж гэтымі двума аддзеламі мозгу (неакортэксам і мазжачком) і даўжынёй вялікага пальца.
Выкарыстоўваючы мадэлі, якія адначасова тэсціравалі ўплыў абедзвюх абласцей, яны выявілі значную станоўчую сувязь паміж даўжынёй вялікага пальца і памерам неакортэкса. У той жа час сувязі з мазжачком выяўлена не было. Гэтыя вынікі заставаліся нязменнымі нават пры асобным аналізе кожнага аддзела, што падкрэслівае ўнікальную ролю менавіта неакортэкса ў развіцці спрыту рук.
«Нашы вынікі падкрэсліваюць ролю маніпулятыўных здольнасцей у эвалюцыі мозгу і паказваюць, наколькі ўзаемазвязаны цялесныя і нейронныя адаптацыі ў эвалюцыі прыматаў», — робяць выснову навукоўцы.
Каментары