«Ніхто не скажа пра гэта ўголас, але адзіная стратэгія на стале — тэрыторыі ў абмен на сяброўства Украіны ў НАТА»
Украіна ўсё больш адкрытая да абмеркавання спынення агню, нават з расійскімі войскамі на сваёй тэрыторыі. Яшчэ паўгода таму на падобныя размовы было табу.
01.10.2024 / 18:06
Уладзімір Зяленскі прыбывае на пасяджэнне Рады бяспекі ААН у штаб-кватэры ААН. 24 верасня 2024 г. Нью-Ёрк. Фота: Stephanie Keith/Getty Images
Як адзначае The Financial Times, Украіна рухаецца да таго, што можа стаць самым цёмным момантам канфлікту. Яна церпіць паражэнне на полі бою на ўсходзе краіны, а расійскія войскі нястомна прасоўваюцца наперад — хоць і з велізарнымі стратамі ў людзях і тэхніцы.
«Грамадства знясілена», — цытуе выданне старшыню камітэта па замежных справах украінскага парламента Аляксандра Меражко.
У той жа час прэзідэнт Украіны Уладзімір Зяленскі адчувае рост ціску з боку заходніх партнёраў, якія патрабуюць знайсці шлях да ўрэгулявання шляхам перамоў, нават нягледзячы на скептычнае стаўленне да гатоўнасці Расіі ўступіць у перамовы ў бліжэйшы час і асцярогі, што пазіцыі Украіны занадта слабыя, каб дамагчыся справядлівай здзелкі проста зараз.
«Большасць гульцоў хочуць дээскалацыі», — сказаў выданню адзін з высокапастаўленых украінскіх чыноўнікаў.
Самыя заўзятыя прыхільнікі Украіны ў Еўропе, магчыма, хацелі б падтрымаць яе ў барацьбе, але ў іх няма запасаў зброі для гэтага і няма плана па запаўненні пустаты, пакінутай ЗША.
Неўзабаве стане яшчэ цяжэй жыць. Як адзначае выданне, Украіна адчувае востры дэфіцыт электраэнергіі ў аб'ёме да 6 ГВт, што складае траціну ад пікавага зімовага попыту.
Кіеў усё больш залежыць ад трох дзеючых атамных электрастанцый. Атака на іх з боку Расіі можа прывесці да калапсу энергасістэмы Украіны, а разам з ёй ацяплення і водазабеспячэння. Уразлівыя таксама аб'екты цэнтральнага ацяплення ў буйных гарадах, такіх як Харкаў і Кіеў. Яшчэ адна крыніца напружанасці — мабілізацыя.
Згарэлы трансфарматар адной з электрастанцый выстаўлены ў Кіеве. Фота: AP Photo/Efrem Lukatsky
The Financial Times піша, што некалькі еўрапейскіх дыпламатаў, якія прысутнічалі на мінулым тыдні на Генеральнай Асамблеі ААН у Нью-Ёрку, кажуць, што адбыўся адчувальны зрух у тоне і змесце дыскусій вакол патэнцыйнага ўрэгулявання.
Яны адзначаюць вялікую адкрытасць украінскіх афіцыйных асоб у абмеркаванні магчымасці дасягнення пагаднення аб спыненні агню, нават калі расійскія войскі застануцца на іх тэрыторыі, і больш адкрытыя дыскусіі сярод заходніх чыноўнікаў аб тэрміновасці здзелкі.
Па словах дыпламатаў, новы міністр замежных спраў Украіны Андрэй Сібіга падчас сваёй першай паездкі ў ЗША выкарыстоўваў прыватныя сустрэчы з заходнімі калегамі для абмеркавання магчымых кампрамісных рашэнняў, а ў дачыненні да магчымасці перамоў па прынцыпе «зямля ў абмен на бяспеку» прытрымліваўся больш прагматычнага тону, чым яго папярэднік.
«Мы ўсё больш адкрыта гаворым аб тым, чым усё скончыцца і ад чаго Украіне давядзецца адмовіцца, каб дамагчыся пастаяннага мірнага пагаднення (…) І гэта значнае змяненне ў параўнанні з тым, што было яшчэ паўгода таму, калі падобныя размовы былі табу», — цытуе выданне аднаго з дыпламатаў, якія прысутнічалі ў Нью-Ёрку.
Грамадская думка
Грамадская думка ва Украіне таксама здаецца больш адкрытай для мірных перамоваў — але не абавязкова для саступак, да якіх яны могуць прывесці.
Апытанне, якое летам правёў Кіеўскі міжнародны інстытут сацыялогіі (КМІС), паказала, што 57% рэспандэнтаў лічаць, што Украіна павінна пачаць мірныя перамовы з Расіяй — у параўнанні з 33% годам раней.
У той жа час 55% па-ранейшаму супраць любой афіцыйнай саступкі тэрыторыі ў рамках мірнай дамовы. Але гэта нашмат менш за пік пачатку мінулага года — тады было 87%.
Апытанне таксама паказала, што ўкраінцы могуць быць адкрыты да кампрамісу, пры якім у абмен на членства Украіны ў НАТО Расія захоўвае фактычны кантроль над занятымі ёй часткамі Украіны, але не прызнае іх суверэнітэт.
Выданне адзначае, што самая вялікая ўнутраная праблема для Зяленскага можа зыходзіць ад нацыяналістычнай меншасці, якая выступае супраць любога кампрамісу. Некаторыя з іх зараз узброеныя і навучаныя ваяваць.
«Калі вы ўступіце ў якія-небудзь перамовы, гэта можа стаць спускавым кручком для сацыяльнай нестабільнасці (…) Зяленскі гэта выдатна разумее», — цытуе выданне словы ўкраінскага чыноўніка.
«Зямля за сяброўства ў НАТА»
Як паказвае апытанне Кіеўскага міжнароднага інстытута сацыялогіі, прыняцце любой здзелкі, якая дазволіць Расіі застацца ў тых частках Украіны, якія яна заняла з 2014 года, будзе залежаць ад атрымання значных заходніх гарантый бяспекі. Для Кіева гэта азначае сяброўства ў НАТА.
«Зямля за сяброўства [у НАТА] — адзіны варыянт, і ўсе гэта ведаюць. (…) Ніхто не скажа пра гэта ўголас (…) але гэта адзіная стратэгія на стале», — прыводзіць FT словы высокапастаўленага заходняга чыноўніка.
Зяленскі падпісвае снарад падчас экскурсіі па заводзе па вытворчасці боепрыпасаў у Скрэнтане, штат Пенсільванія. 22 верасня 2024 г. Фота: Office of the Ukrainian Presidency via AP
Сяброўства ў НАТА застаецца ключавой мэтай Украіны, але вельмі нямногія з 32 членаў альянсу лічаць, што гэта магчыма без поўнага і працяглага спынення агню і дакладнай лініі на карце, якая вызначае, на якую частку тэрыторыі Украіны распаўсюджваецца становішча альянсу аб узаемнай абароне.
Некаторыя прапануюць мадэль сяброўства ў НАТА Заходняй Германіі. Але нават для гэтага запатрабуецца маштабнае разгортванне сіл ЗША і іх партнёраў, ад якога, хутчэй за ўсё, адмовіцца любая амерыканская адміністрацыя, дэмакратычная ці рэспубліканская, улічваючы тое, што Вашынгтон засяроджаны на пагрозе з боку Кітая.
Пытанне ў тым, ці захочуць еўрапейскія дзяржавы ўзяць на сябе большы цяжар, і ці пагодзіцца Расія на ўступленне Украіны ў альянс.
Любы варыянт, акрамя поўнага сяброўства, наўрад ці будзе дастатковым, каб спыніць ваенную агрэсію Крамля. «Нават калі мы атрымаем запрашэнне ад НАТА, гэта нічога не будзе азначаць. Гэта палітычнае рашэнне», — адзначае высокапастаўлены ўкраінскі чыноўнік.
Пакідаючы ЗША ў гэтыя выходныя, Зяленскі сказаў, што кастрычнік стане «часам прыняцця рашэнняў». Украінскі лідар зноў будзе прасіць дазволу наносіць удары па цэлях на тэрыторыі Расіі заходнімі боепрыпасамі, разумеючы, што гэта адзін з нямногіх варыянтаў спынення баявых дзеянняў.
У Белым доме паабяцалі, што Расія не пераможа Украіну
Зяленскі распавёў Генасамблеі ААН, якога «рэальнага міру» хоча Украіна
Зяленскі: Мы бліжэйшыя да заканчэння вайны, чым думаем