Jany miarkujuć, što ŭśled za stvareńniem SPB ułady pasprabujuć delehalizavać sajuz na čale z Alesiem Paškievičam i pazbavić piśmieńnikaŭ bazy na Frunze, 5.
Piśmieńnikaŭ pierapaŭniajuć zrazumiełyja emocyi. 22 listapada siabry Rady Sajuzu biełaruskich piśmieńnikaŭ sabralisia na pres-kanferencyju, kab vykazać svaje mierkavańni pra stvareńnie praŭładnaha Sajuzu Biełarusi.
Starejšyna piśmieńnickaj arhanizacyi Valancin Taras na Čarhincovy zakidy ŭ palitykanstvie adreahavaŭ rezka: «Nas abjadnali Radzima, mova, historyja — voś u čym było naša palitykanstva!»
Uładzimier Arłoŭ u svaim vystupie zaznačyŭ pahrozu, jakuju niasie navastvoranaja piśmieńnickaja supołka: «U masavaj śviadomaści adbudziecca prafanavańnie paniatku «biełaruskaja litaratura», kali jaje pradstaŭnikom budzie vystupać Čarhiniec».
Na samuju blizkuju niebiaśpieku ŭkazvaŭ paet Uładzimier Niaklajeŭ: «Siońnia rabić vyhlad, što ničoha nie adbyłosia, što hetyja ludzi mohuć być i ŭ toj arhanizacyi, i ŭ nas — dyk my tak nieviadoma da čaho dahulajemsia. Nam i tak pierakryjuć usie kanały suviazi z čytačami. I dzie ty tam u krainie kamu dakažaš, što ty nia maješ ničoha supolnaha z hetaj arhanizacyjaj?» Pieršaja «łastaŭka» ŭžo prylacieła: u Sajuz biełaruskich piśmieńnikaŭ pryjšło zaprašeńnie na Karatkievickaje śviata ŭ Voršu, adrasavanaje… M.Čarhincu.
Zadumacca pra viečnaje zaklikaŭ kaleh Hienadź Buraŭkin, prapanavaŭšy aceńvać litaraturu pa tvorach, a nie pa sajuzach. Adnak i jon nie ŭstrymaŭsia ad rezkich słovaŭ: «Ale heta dla čytačoŭ i budučych pakaleńniaŭ niama roźnicy, chto ŭ jakim sajuzie, a dla palitykaŭ i sučaśnikaŭ — jość. Nam kažuć, što za apošnija 10 hadoŭ nie było stvorana nivodnaj vydatnaj knihi. A bykaŭskaja «Doŭhaja daroha dadomu»? A dźvie vydatnyja niaklajeŭskija paemy — «Palanez» i finskaja? A vydatnaja kniha vieršaŭ Baradulina «Ksty»? A ramany Viktara Kaźka? Dyk jakoje prava vy majecie vykidać hetyja hady? Ci vy prosta nia viedajecie hetyja tvory, bo litaraturu nie čytajecie?»
Padsumavańniem prahučali słovy Siarhieja Zakońnikava: «Chaj stvarajuć sabie arhanizacyju. Pryjdzie čas — usio samo rassyplecca».
Takim čynam, arhanizataraŭ viernaha Łukašenku SPB z Sajuzu biełaruskich piśmieńnikaŭ nia vyklučyli. Praŭda, heta moža adbycca na źjeździe. Prapanova sklikać jaho dla abmierkavańnia sytuacyi prahučała. «My možam na schodzie Biellitfondu 9 śniežnia abviaścić praviadzieńnie niečarhovaha źjezdu Sajuzu», — adznačyŭ Aleś Paškievič.
Pakul niajasna taksama, ci ŭźnimucca niezaležnyja piśmieńniki na fizyčnaje zmahańnie za svaju ŭłasnaść, u pryvatnaści, za memaryjalny kabinet Maksima Tanka.
❏
Nie padstavim šyjaŭ pad ašyjniki
Hetkaj brutalnaj začystki pierad vybarami absalutna nichto nie čakaŭ. Palittechnolahi ad ułady vyrašyli pakul nie čapać partyi, a zapałochać samo hramadztva, kab pazbavić apazycyjnych palitykaŭ jakoj by tam ni było padtrymki źnizu. Užo dobra prahladajecca lahičny lancuh: pravaabarončavyja arhanizacyi, zatym Sajuz palakaŭ i pratestanty. I voś ciapier Sajuz piśmieńnikaŭ — intelihiencyja, mozh, nacyjanalny ahmień.
Treba nie paddavacca na zapałochvańni, macavać jednaść i salidarnaść. Tamu vykazvaju padtrymku lehitymnamu kiraŭnictvu SPB. Nie zdavajciesia. Nie puskajcie ŭ svajo serca adčaj. Nichto nia zdolny źmianić historyju abo paviarnuć jaje šlach u advarotnym kirunku. Pieražyviom. Biełaruś była i budzie. Budzie i biełaruskaja litaratura. A kab my ŭ joj zastalisia — musim nie padstaŭlać svaje šyi pad ašyjniki.
Aleś Arkuš, lider Tavarystva volnych litarataraŭ
❏
Staršynia PEN-centru Ŭładzimier Niaklajeŭ: «Ja nikoli nikoha nie paprakaŭ za pracu ŭ chołdynhu «LiM». Ja razumieju, što ludziam treba vyžyvać. Ale ŭ dadzienym vypadku novy sajuz arhanizujecca nie tamu, što karmicca treba. Jany vykonvajuć zadańnie: supraćstajać Sajuzu biełaruskich piśmieńnikaŭ, ź jakim ułada nie zmahła spravicca samastojna...»
Narodny paet Ryhor Baradulin: u stvareńni SPB bačyć sprobu «daniščyć Sajuz piśmieńnikaŭ jak aporu biełaruskaści». «Śpiarša im štości daduć, ale ŭsio heta — tolki da čarhovaje chvali. Jany dumajuć, što im addaduć Dom litaratara — nie addaduć: heta duža darahi kavałak. Nu, a što jany abviaścili tam siabie hienijami, dyk Brežnieŭ niekali atrymaŭ premiju za litaraturnyja tvory. Žadaju im pośpiechaŭ Brežnieva!»
Ramanist Viktar Kaźko: «U nas ciapier jość milicejska-prakurorskaje vydaviectva, stvorany milicejska-palicejski sajuz piśmieńnikaŭ. Zastałosia tolki čakać prylivu milicyjantaŭ u litaraturu».
Restaŭracyi ŭ Biełarusi zastałosia na try dni. Hałoŭnamu pradpryjemstvu krainy faktyčna padpisali śmiarotny prysud2
Kamientary