Sprečki vakoł ramana Niaklajeva, abo Pra realnych asobaŭ u mastackaj litaratury

Maim apanientam i ŭvohule maim čytačam.

Mušu najpierš zaznačyć, što zdaŭna liču niepatrebnaj spravaj paśla publikacyi iznoŭ brać słova. U hetym vytłumačvańni i rastłumačvańni, udakładnieńni svaich arhumientaŭ jość niešta ad sproby apraŭdacca. A heta kryŭdna dla prafiesijnaha samalubstva. Što ž ty apraŭdvaješsia? Značyć, nie zmoh, nie zdoleŭ jak śled sfarmulavać svaju pazicyju.

Ale ŭ dadzienym vypadku sapraŭdy jość nahoda.

U internet-kamientach da majho artykuła «Žyćcio jak chochma i prykoł» («Narodnaja Vola») pačałasia haračaja i niaprostaja sprečka pra suadnosiny mastackaha tvora, mastackaha vymysłu z realnym žyćciom, z histaryčnaj praŭdaj; ab miežach prava aŭtara ŭ malavańni ŭ svaich tvorach realnych asobaŭ.

I jość treci punkt hledžańnia, jon niedzie pasiarod i mnie bližejšy. Lepš zrazumieć jaho dapamoža adkaz na pytańnie:

«A našto mastaku heta prava na svajo, mastackaje bačańnie i ŭvasableńnie realnych asobaŭ? Ci tolki dla taho, kab pahulać z realnymi asobami, z historyjaj u niejkija svaje hulni?

Ja pierakanany ŭ apošnim. Čamu jość dokazam nie tolki «Majstra i Marharyta» Bułhakava. Tamu daremna spasyłajecca Lavon Barščeŭski na Hamiera, u jakoha realnyja histaryčnyja asoby Ahamiemnan, Pryjam i Patrokł, jak jon ličyć, robiać toje, što naŭrad ci mahło adbyvacca ŭ realnaści. Bo nasamreč hieroi staražytnaha epasu robiać toje, što adpaviadała mifałahičnaj aŭry, jakaja atačała ich, jany ŭ Hamera absalutna adekvatnyja svajmu času. Toje ž tyčycca i hierojaŭ Dziuma, na jakich taksama spasyłajecca Ł.Barščeŭski. Tamu sprava nie ŭ tym, ci maje prava piśmieńnik, ci nie maje. Zrazumieła, što maje! Chto ž jamu moža zabaranić? Hałoŭnaje ŭ tym, jak jon heta prava vykarystaŭ. I

kali navat samaja nievierahodnaja, ale ŭ mastackim płanie pierakanaŭčaja fantasmahoryja, antyŭtopija, vydumka padmianiajecca štučnymi, lalečnymi hulniami, tady i paŭstaje pytańnie pra suadnosiny realnaści i vymysłu,

Historyja litaratury havoryć, što źniešniaje praŭdapadabienstva zaŭsiody vykryvaje štučnaść vymysłu.

I tamu nievierahodny Miunchhaŭzien — realny čałaviek z płoci i kryvi. A voś Fadziejeŭ u druhoj redakcyi «Maładoj hvardyi» zrabiŭ, zhodna z ukazańniami «źvierchu», arhanizacyju maładych padpolščykaŭ stvoranaj i kiravanaj starejšymi tavaryšami-kamunistami. I heta stała chłuśnioj,

Tym bolš, što polski himnazičny padručnik — nie zbornik zakanadaŭčych aktaŭ pa litaratury.

Naležnaść da litaraturnaha žanru nie pazbaŭlaje ad paprokaŭ i navat abvinavačvańniaŭ u skažeńni rečaisnaści, jak blizkaj, tak i dalekaj pa časie. Słova «raman» — nie indulhiencyja, jakaja vyratavała fadziejeŭski tvor ad pryznańnia jaho falšyŭkaj.

Trochi pra paproki niekatorych aŭtaraŭ kamientaŭ u «niadobrych pačućciach» da U. P. Niaklajeva i V.I.Ledzienieva. Nie treba vielmi napružvać pamiać, kab uspomnić maju recenziju na niaklajeŭski zbornik vieršaŭ «Akno», jaki vyjšaŭ, kali aŭtar byŭ pad aryštam (tekst možna pahladzieć na sajcie «Narodnaj Voli»). Z taho času ničoha ŭ našych adnosinach ź Niaklajevym nie źmianiłasia. Jany nikoli nie byli pryjacielskimi, ale, tak by mović, narmalnymi. Spadziajusia, aŭtar «Aŭtamata z haziroŭkaj» nie ličyć, što acenki jaho litaraturnych tvoraŭ jość pryčynaj dla źmieny adnosinaŭ. Ničoha asabistaha nie maju i suproć Ledzienieva, ź jakim my siadzieli pobač na adnoj łavie ŭ studenckija hady (pakul ja na čaćviortym kursie nie byŭ adličany z univiersiteta i zdadzieny ŭ sałdaty). Hadoŭ piać ci bolej tamu ja daŭ jamu rekamiendacyju ŭ Sajuz biełaruskich piśmieńnikaŭ. I z taho času taksama ničoha nie źmianiłasia ŭ maim staŭleńni da jaho. Chacia jahony «dadatak» da ramana Niaklajeva daŭ mahčymaść dla peŭnych razvahaŭ…

I ŭrešcie pra niekatoruju emacyjnaść majho artykuła. Viedajecie, heta ŭpieršyniu za maju davoli doŭhuju bijahrafiju litaraturnaha krytyka, kali ja vymušany byŭ pisać mienavita jak litaraturny krytyk, abmiažoŭvajučy siabie ramkami mastackaha tekstu, i adnačasova nie moh u ich utrymacca, tamu što byŭ i śviedkam tych padziej (raskručvańnie zimoj 1962 h. «spravy hrupoŭki Chadziejeva», ź jakim ja, darečy, paznajomiŭsia tolki niedzie ŭ kancy 70-ch-pačatku80-ch hadoŭ, schod na fiłałahičnym fakultecie, dzie razmova išła ab vyklučeńni z univiersiteta jaje ŭdzielnikaŭ) i ŭvohule śviedkam tych časoŭ — pačatku minskich 60-ch hadoŭ.

Paŭvieka praminuła… A pamiać nie adpuskaje…

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0