Kamai. Kaścioł Sv. Jana Chryściciela.
Miadzieł. Kaścioł Božaj Maci Škaplernaj.
Miadzieł. Budynak klaštara.
«Sałaŭiny haj».
Tavaryš, pajeści čaho nie znojdziecca? «Sałaŭiny haj».
«Sałaŭiny haj».
Łučaj. Kaścioł Sv. Tadevuša.
Łučaj.
Kopija pałaca Mastoŭskich.
Łučaj. Pomnik papiaredniamu Papu Rymskamu Bieniedyktu ChVI.
Łučaj. Plabań.
Pastavy. Kaścioł Sv. Antonija Paduanskaha i Biezzahannaha Začaćcia Praśviatoj Dzievy Maryi.
Vieža kaścioła ŭzvyšajecca na 52 mietry.
Pastavy. Haradskaja dasavieckaja zabudova.
Pastavy. Haradskaja dasavieckaja zabudova.
Pastavy. Carkva Sv. Mikałaja.
Kamai.
Łyntupy. Kaścioł Sv. Andreja.
Łyntupy. Kaścioł Sv. Andreja.
Łyntupy.
Łyntupy.
Łyntupy. Tolki i ŭdałosia zirnuć praz začynienyja kraty.
Łyntupy.
Śvir. Kaścioł Sv. Mikałaja.
Śvir. Kaścioł Sv. Mikałaja.
Taki damok pradajecca faktyčna na bierazie voziera Śvir.
Bolšaja častka Miadzielskaha rajona — heta terytoryja Nacyjanalnaha parka «Naračanski». Tolki naviedvać aziory, pakul całkam nie syšoŭ lod i ŭsio naŭkoła nie raskvitnieła, niecikavaja zabava. Tamu pakidajem u baku voziera Narač i kirujemsia tolki ŭ Miadzieł.
Sprava, jak ujedziecie ŭ horad, zaŭvažycie carkvu — Śviatoj Trojcy. Ale my vyrašyli da jaje nie padjazdžać, bo pabudavanaja jana ŭ naš čas — ale tut kamu jak padabajecca. Nadumali šmat času na horad nie tracić, tamu skiravalisia adrazu da kaścioła Božaj Maci Škaplernaj. Kaścioł taksama nazyvajuć Sv. Stanisłava. Ale admysłoŭcy śćviardžajuć, što heta pamyłka. Kaścioł Sv. Stanisłava ŭ sapraŭdnaści byŭ draŭlany (u vajnu zhareŭ) i znachodziŭsia na miescy restarana. Data pabudovy chrama — siaredzina XVIII st. Jon pampiezna staić na hary na bierazie voziera Miastra. Chram paśla Paŭstańnia 1863 hoda pieradavali pravasłaŭnym, pad Polščaj viarnuli katalikam. Pry savietach — začynili. I tolki ŭ 1989 h. jon znoŭ adčyniŭ dźviery dla viernikaŭ.
Pobač z chramam — abšarpany dvuchpaviarchovy budynak — taksama pomnik XVIII st. Heta žyły korpus klaštara karmielitaŭ. U dvary lažać budaŭničyja materyjały. Ale heta idzie nie restaŭracyja klaštara — usiaho tolki ŭzvodziać pobač novy budynak.
Smažanina sa strausa
Vyjazdžajem pa trasie R27 na R45. Tolki na pavarocie na Pastavy (naleva) nie zbočvajem: u horad jašče zajedziem. Kali nie atrymałasia jadnańnia z vodnaj pryrodaj, pasprabujem pasiabravać z žyŭnaściu.
Prajazdžajem pavarot na Łučaj (i siudy my vierniemsia), i praź jaki kiłamietr pa abodva baki darohi ŭbačycie zahony z žyviołami. Tut i robim prypynak. Heta ahra-ekaturystyčny kompleks «Sałaŭiny haj». Kali da hetaha času nie nahulali apietyt, adrazu možna nakiravacca da žyviołaŭ i ptušak.
Samaja ekzatyčnaja — heta straus. Časta možna pračytać, što tut cełaja strausinaja fierma. Mo miascovaja haspadarka i zajmajecca razvodam hetaj ptuški, tolki ŭ vialikim zahonie hulaje adzin pradstaŭnik. Vyhlad u jaho, skažam tak, nie nadta. I na ludziej jon reahuje viała. Mahčyma, kali b u našych rukach źjaviłasia jakoje smakoćcie, jon vyjaviŭ bolš cikaŭnaści. Ale što lubiać strausy?
U inšych zahonach — koni, vialikija śvińni, maleńkija śvińni (padobnyja da vjetnamskich), kury, kazły. Nie ŭbačyli, praŭda, abiacanych na płakacie, aleniaŭ, trusoŭ i fazana.
Paśla ahladu možna i padsiłkavacca ŭ miascovaj kaviarni.
Razynka mieniu — stravy ź miasam strausa. Praŭda, ź dźviuch prapanavanych straŭ była tolki smažanina ŭ harščočku. Miasa mała, ale i cana adpaviedna nievysokaja — 37 tysiač za porcyju.
Ale i hetaha dastatkova, kab pasmakavać: strausiacina nahadvaje bolš jałaviččynu, čym miasa ptuški. Najbolš uražlivyja mohuć zamović što-niebudź z tradycyjnaj kuchni.
Pieršy pomnik Bieniedyktu ChVI
Padsiłkavalisia i viartajemsia pa trasie da pavarotu na Łučaj. Miascovaja słavutaść — kaścioł Sv. Tadevuša. Jak i śviatynia ŭ Miadzieli, łučajski chram — pomnik architektury ChVIII st. Praŭda, jon jašče abnaŭlaŭsia i paźniej.
Heta ceły, tak by mović, kaściolny ansambl. Uzdoŭž aharodžy — stvorana halereja ź ilustravanymi frahmientami Śviatoha piśma. Halereja, praŭda, jašče nie daroblenaja. Vakoł kaścioła raźmiaścilisia statui śviatych — u čałaviečy rost.
A samy paznavalny vobraz — pomnik užo papiaredniamu Papu Bieniedyktu ChVI. Śćviardžajuć, što heta pieršy pomnik pantyfiku ŭ śviecie. Paŭstaŭ jon u 2008-m, kali jon try hady jak znachodziŭsia na Śviatym prastole.
U vioscy raźmiaščaŭsia pałac Mastoŭskich. Da siońnia jon nie zachavaŭsia. Kab atrymać ujaŭleńnie pra jaho, dastatkova abyści kaścioł — na astraŭku pasiarod maleńkaj sažałki staić pamienšanaja kopija pałacyka. Pobač z kaściołam raźmiaščajecca plabań — pomnik XIX st.
Z Łučaja kirujemsia na Pastavy.
Horad u muziei
Što najbolš uražvaje ŭ Pastavach — zabudova XIX — pačatku XX stst. Heta horad, u jakim isnuje vyražany histaryčny centr, što raźmiaściŭsia na płoščy Lenina.
Kaniečnie, heta nie staroje miesta Varšavy ci Ryhi.
Płošča pa pierymietry «ŭstaŭlena» pomnikami. Apteka — kolišni dom urača i ziemskaja kancylaryja (na druhim paviersie). Praŭda, da kanca tak i niajasna, ci doktar tam žyŭ (na pieršym paviersie), ci tolki prymaŭ pacyjentaŭ. Nie vyklučana, što i toje i druhoje.
Tut ža zachavalisia damy ramieśnikaŭ, zajezdžy dom. U apošnim raźmiaščajecca krajaznaŭčy muziej. Dla muzieja, praŭda, miesca mała. I nie ŭsie pierypietyi historyi adlustravanyja. Miarkujecca, što sioleta filijał muzieja paŭstanie ŭ sutareńniach pałaca Tyzienhaŭza. Tam tady atrymajecca adlustravać kudy bolš, čym ciapier u ścienach chaj i dvuchpaviarchovaha, ale nievialikaha budynka.
Carkva Sv. Mikałaja. Upieršyniu jana ŭzhadvałasia jašče ŭ ChVII st. U pačatku ž XIX jana zhareła. Pakul miesca pustavała, jaŭrei pabudavali handlovyja łaŭki. I kali uładalnik horada Kanstancin Tyzienhaŭz nadumaŭ adbudavać śviatyniu, miesca było zaniataje. Pad chram jon addaŭ dvuchpaviarchovuju kamianicu. Ale ŭ 1886 hodzie ŭ centry horada adbyŭsia novy pažar, i ŭžo jaŭrejskija łaŭki zhareli. «Takim čynam, volaju Usiavyšniaha plac hety byŭ vyzvaleny», — kanstatavaŭ śviatar Haŭryła Pihuleŭski. I ŭ vyniku carkvu adbudavali na raniejšym miescy.
Za carkvoj Sv. Mikałaja, raźmiaščajecca kolišni kamienny młyn.
Raskazvajuć, što ŭ 1956 hodzie młyn pierastaŭ vykarystoŭvacca pa pryznačeńni — maładyja młynary praź niavopytnaść papsavali žarnavy (i jak tolki možna było?)
Siońnia tut znachodzicca dom ramiostvaŭ.
Nasuprać młyna, na druhim bierazie raki Miadziełka, staić kaścioł Sv. Antonija Paduanskaha i Biezzahannaha Začaćcia Praśviatoj Dzievy Maryi. Hety nieahatyčny chram vyłučajecca svaim čyrvonym koleram. A vieža kaścioła ŭzvyšajecca na 52 mietry. Hety chram ličycca vizitnaj kartkaj Pastavaŭ. I časta fihuruje na turystyčnych daviednikach.
Ad kolišnich uładalnikaŭ horada hrafaŭ Tyzienhaŭzaŭ u Pastavach zachavaŭsia pałac, u jakim siońnia raźmiaščajecca balnica. Z adnaho boku dobra, što pomnik nie zakinuty, bo ŭ im jość ludzi. Ale ź inšaha, tak prosta z ekskursijaj pa ŭsich zakutkach nie projdzieš. U znak udziačnaści rodu
ŭ horadzie adkryli pomnik Kanstancinu Tyzienhaŭzu, viadomamu arnitołahu (u pałacy jon stvaryŭ muziej z tysiačami vidaŭ ptušak i jajkaŭ i karcinnuju hałerieju, u jakoj byli pałotny navat Leanarda da Vinčy, Albrechta Dziurera), i Antoniju, jakoha šanujuć za ekanamičnaje raźvićcio kraju.
A jašče, kali havaryć pra Pastavy, varta ŭzhadać filijał Sankt-pieciarbuhskaj aficerskaj kavaleryjskaj škoły. U joj vučyli parforsnamu palavańniu. Kali sproščana patłumačyć — palavańniu viercham na koniach. U škołu, miž inšym, pryjazdžali takija asoby, jak unuk rasijskaha impieratara Mikałaja I Mikałaj Ramanaŭ, hienierał Alaksiej Brusiłaŭ, kazačy ataman Piotr Krasnoŭ, prezident Finlandyi Karł Hustaŭ Manierhiejm... (Kaho cikaviać padrabiaznaści, šukajcie knihu Ihara Prakapoviča «Parforsnaje palavańnie ŭ Pastavach»).
Dalej vyjazdžajem na Kamai.
Abarani nas, kamienny kryž!
Što ŭražvała ŭvieś čas — i kali jechavali u Łučaj, i kali byli ŭ Kamajach — małaja kolkaść mašyn na darohach i adzinkavaść turystaŭ. A jechali ž my ŭ niadzielu, kali i nadvorje spryjała padarožžu.
Kamai viadomyja dźviuma rečami: kaściołam i kryžom.
Kaścioł Sv. Jana Chryściciela — pomnik pačatku ChVII st. Unikalny dla Biełarusi tym, što heta cełaja krepaść.
Možna paraŭnać jaho z Muravankaj u Ščučynskim rajonie i Synkavickaj carkvoj na Zelvienščynie. Padčas Paŭnočnaj vajny (1700-1721) chram trapiŭ pad harmatny abstreł z boku šviedaŭ. Paškodžańni adramantavali, a ŭ ścieny ŭmuravali jadry. Praŭda, kali nie viedaješ pra hety fakt, to nikoli nie zdahadaješsia, što za vypukłaści roznaj formy i pamieraŭ prysutničajuć na ścienach.
Raskazvajuć, što kaścioł nikoli nie začyniaŭsia.
Navat pry savieckaj ukadzie praciahvaŭ dziejničać. Nibyta ŭ vajnu ksiondz Andrej Bulka (nie błytać ź Juozasam Bulkam, što słužyŭ u Mosary) vyratavaŭ niejkaha partyzana. A toj staŭ vialikim čałaviekam u savieckaj ijerarchii. Heta stała abiareham dla parafii.
Budźcie hatovyja, što kaścioł budzie zamkniony. Tamu daviadziecca prajścisia tolki vakoł. Možna, kaniečnie, paturbavać ksiandza, jaki žyvie praz darohu. Ale ŭ naš pryjezd u jaho byli hości.
Pobač z kaściołam raźmiaściŭsia kamienny kryž — historyka-kulturnaja kaštoŭnaść ChVI st. Jahonaja vyšynia — 2,5 mietra. Adna ź viersij, jak jon tut źjaviŭsia, — pastavili pierad pačatkam budaŭnictva chrama. Ad miascovych žycharoŭ kala kryža źjaviłasia šylda, na jakoj jany prosiać zastupnictva.
«Kryžu Chrysta! My, žychary miastečka Kamai, prosim Ciabie, kab Ty byŭ z nami tak, jak byŭ z našymi prodkami, z pakaleńnia ŭ pakaleńnie. Zastavajsia i budź z tymi, chto pryjdzie paśla nas!»
Z Kamajaŭ kirujemsia dalej na Zachad — u Łyntupy.
Dalej pa Śviancianščynie
Łyntupy — heta pamiežnaja zona. Da Litvy — mienš za piać kiłamietraŭ: adsiul viadzie daroha na Šviančonis (kolišnija Śvianciany). Kab siudy trapić, treba zapłacić myta (0,2 bazavaj vieličyni) i mieć pry sabie pašpart.
Miastečka raniej uvachodziła ŭ Śviancianski paviet (Kamai tasama naležyli da jaho). Admietnaść jaho — kaścioł Sv. Andreja. Jak i bolšaść katalickich chramaŭ, jon uražvaje svajoj vieličnaściu. Praŭda, zachaplacca im daviałosia adno vonki — byŭ začynieny. Škada, što trapić u chramy byvaje nie tak i prosta. U nastupnym hodzie śviatynia adznačyć stahodździe.
Na što jašče varta pahladzieć u Łyntupach, dyk na siadzibny dom Bišeŭskich, viežu-viandlarniu. Pakolki praz paśpiešlivaść my nie apłacili myta na prybyvańnie ŭ pamiežnaj zonie, nie stali tam i zatrymlivacca.
Dalej daroha lažyć na Śvir. Paśla dobrych u cełym daroh (biezumoŭna, časta sustrakalisia jaminy, što źjavilisia z prychodam viasny) siem kiłamietraŭ daviadziecca jechać pa hravijcy.
Śvir — pasiołak u Miadzielskim rajonie. Što jaho vyłučaje na fonie miastečak-tysiačnikaŭ — najaŭnaść haścinicy. Praŭda, što da ŭzroŭniu servisu, acanić nie možam — vyrašyli načavać doma.
Śvir — heta, kaniečnie, najpierš adnajmiennaje voziera. A ŭžo paśla tolki kaścioł Sv. Mikałaja. Pieršy chram paŭstaŭ tut jašče ŭ siaredzinie ChVII st. Ale siońniašni vyhlad śviatynia atrymała ŭ pačatku minułaha. A ad kolišniaha zachavałasia nižniaja častka viežy-zvanicy. Na bierazie voziera (biez padkaźci mieścičaŭ nie ŭbačycie) staić carkva-staravieraŭ. Na kultavaść hetaj pabudovy ŭkazvajuć tolki «cybuliny» na dachu.
Kali dazvalaje čas, možna viarnucca na skryžavańnie pierad Śviram i pajechać pa inšym bierazie voziera. Tady možna ŭbačyć Trajecki kaścioł u Zaśviry, siadzibu «Šemietava» i vietraenierhietyčnyja ŭstanoŭki. My ž nie stali nikudy viartacca, rušyli pa trasie R95 u kaniec raniejšaha Śviancianskaha pavieta — u kirunku doma (zirnuŭšy ŭ Višnievie na kaścioł Sv. Tadevuša — heta ŭžo Smarhonski rajon).
Što jašče možna pahladzieć pa darozie
V. Pilkaŭščyna — radzima paeta Maksima Tanka. Za 18 km da Miadzieła treba zbočyć naprava na Noviki.
Na paŭnočnym zachadzie Miadzieła raźmiaščajecca Kalvaryja — miesca pakłanieńnia katalikoŭ. Pabudavana pavodle płana Kryžovaj darohi ŭ Jerusalimie. Na joj znachodziacca kaplica i kryžy, jakija simvalizujuć niezachavanyja kaplicy.
V. Alševa znachodzicca pa darozie na Śvir. Tam zachavalisia reštki siadziby Chaminskich.
