Naradziŭsia ŭ Kušlanach u 1846. Z Franciškavych bratoŭ jon byŭ samy małodšy. Piša Uładzimir Sodal.
Vysoki, honki, śvietłavałosy, z vysakarodnymi rysami tvaru, uvieś adkryty, natchniony, uźniosły. Ros i hadavaŭsia na tych samych prykładach i ŭzorach, što i jaho starejšyja braty. Spačatku vučyŭsia ŭ vandroŭnych nastaŭnikaŭ, zatym u Vilenskaj himnazii.
Na čas paŭstańnia 1863 jamu było tolki siamnaccać. Jon jak moh dapamahaŭ dzieciukam Kalinoŭskaha, nasiŭ im u les charčy, dobra viedaŭ «Mužyckuju praŭdu» — jaje ŭ Kušlany pryvoziŭ ź Vilni himnazist Anton Jasievič, a vandroŭny nastaŭnik Klimašeŭski čytaŭ svaim vychavancam, siejaŭ ziernie nianaviści da carskaha ŭrada, i hetaja navuka nieŭzabavie prydałasia Apalinaru.
5 listapada 1863 carskija žandary zrabili druhi naskok na Kušlany (pieršy byŭ 25 kastryčnika) — pryjechali pa Apalinara i baćku. Da Ašmianskaj śledčaj kamisii dajšli źviestki, što paŭstancam dapamahali Apalinar i baćka Kazimir Bahuševičy. Vobšuk ničoha nie daŭ, nie znajšli ničoha takoha, za što možna aryštavać Apalinara. I ŭsio ž junaka aryštavali. Niavopytny, jon časam błytaŭsia ŭ svaich pakazańniach, jaho łavili na słovach. A jon ćviorda trymaŭsia ahulnaj damovy: nikoha nie viedaju, ničoha nie bačyŭ.
10 maja 1864 Muraŭjoŭ svaim zaklučeńniem addaŭ Apalinara, jaho siastru i baćku vajskovamu sudu pa palavym kryminalnym ułažeńni. Bolš hoda pratrymali chłopca ŭ astrozie, a zatym pieradali «na błahonadiežnoje poručitielstvo». U Kušlany jon viarnuŭsia pamužnieły, zahartavany i ŭziaŭsia za haspadarku. Jon lubiŭ haspadaryć, tym bolš u Kušlanach na tuju paru nikoha z bratoŭ doma nie było. Zatym my bačym Apalinara ŭ słynnych Jašunach, u majontku Balinskich. Pra heta my daviedvajemsia z zajavy Franciška Bahuševiča ad 4 lutaha 1886 u Vilenski akruhovy sud. Pavodle słoŭ kušlancaŭ, Apalinar tam byŭ za kamisara — davieranaj asobaj Balinskich, vioŭ majontkavuju haspadarku.
Franciška Bahuševiča taksama pryvablivała Jašunskaja siadziba. I najpierš jak asiarodak kultury. Niejki čas tut žyŭ słynny matematyk, fiłosaf, rektar Vilenskaha ŭniviersiteta Jan Śniadecki, a taksama viadomy historyk Michaił Balinski.
Ź Jašunami ŭ maładyja hady źviazaŭ svoj los i polski paet Juljuš Słavacki. Tut časta byvali Adam Mickievič, Tamaš Zan i šmat inšych, darahich Francišku ludziej. U Jašunach była bahataja biblijateka. Francišak hanaryŭsia, što mienavita jaho bratu davieryli kiravać takim kulturnym asiarodkam.
Jašuny znachodzilisia niedaloka ad Vilni — usiaho dvaccać siem z pałovaj viorstaŭ, pry Lidskim trakcie. I Francišak, peŭna ž, nieadnojčy siudy zavitvaŭ. A ŭ 1887 navat dasłaŭ u časopis Kraj natatku pra jašunski pažar 21 lipienia, kali ŭ suš zhareła dvaccać vałokaŭ boru. Mabyć, hety pažar staŭsia dla Apalinara jak davieranaj asoby vialikim pieražyvańniem. Jano, peŭna, pieradałosia i Francišku.
U 1898 Bahuševičy dzialilisia. Apalinar admoviŭsia ad ziamli. Francišak mieŭsia za heta spłacić bratu 2667 rubloŭ. Razyšlisia jany paluboŭna. Padčas raździełu Kušlanaŭ braty časta sustrakalisia. Zachavałasia Apalinarava daručeńnie, u jakim jon vielmi łaskava nazyvaje Franciška «lubym bratam».
Praź niejki čas Apalinar žyvie za Vilniaj — u majontku Antanoša. Pavodle adnych źviestak, jon nibyta kupiŭ hety majontak, pavodle inšych — dahladaŭ na tych ža ŭmovach, što i Jašuny. Razam z tym, jaho imia časta fihuruje ŭ Vilenskich adrasnych knihach. To my bačym, što jon žyvie na Navahrudskaj vulicy ŭ domie Mantviły (1898), to na Kaŭkazskaj, 16 (1908—1909), to na vulicy Vialikaj u haścinicy «Francyja» (1910—1912), to na Zarečnaj, 3 (1913—1915). Ale pamior, jak śviedčyć vypis z aktaŭ hramadzianskaha stanu vilenskaha Biernardynskaha kaścioła (zapis №191), u majontku Antanoša. Heta prymušaje dumać, što tam było jaho stałaje miesca žycharstva. Pachavali Apalinara ŭ Vilni.
Na vilenskim Biernardynskim mohilniku (vulica Połackaja) na mahile acaleŭ hranitavy pomnik. Jon u dobrym stanie, z łancuhovaj aharodžaj. Z nadpisu na pomniku daviedvajemsia, što pamior Apalinar 19 vieraśnia 1920 na 75-m hodzie. Tut ža pachavana i jaho žonka Malvina, jakaja adyšła ŭ 79 hadoŭ 18 maja 1930. Mahiłku dahladajuć.
U archivie «Našaj Nivy» za 1906—1915 lažyć kartka. U joj zhadvajecca majontak Antanoša i Apalinarava proźvišča. Peŭna, našaniŭcy chacieli źviazacca z Apalinaram, a mo i źviazalisia. Va ŭsiakim razie ŭ našaniŭcaŭ była jakajaści sproba naładzić suviaź z bratam Franciška.
Pavodle źviestak Zyhmunta Abramoviča, Bahuševičavaha stryječnaha ŭnuka, u Apalinara byli dźvie dački — Alina i Kanstancyja, a taksama syn Sieviaryn. Sieviaryn skončyŭ Pieciarburhski ŭniviersitet, doŭha žyŭ u Vilni, byŭ vilenskim sudździoj i nataryusam, zatym pierajechaŭ u Polšču. Zyhmunt Abramovič daŭ mnie adras Apalinaravaha ŭnuka Ježy (Jurki) Bahuševiča.
Ja pisaŭ na hety adras, dumaŭ, mo jakija pamiatki pra Bahuševiča acaleli, ale adkazu, na žal, nie atrymaŭ. Tym nie mienš nie traču nadziei, što choć kali źviažusia z Apalinaravymi naščadkami i, moža, kali nie ja, to chtoś taki apantany, jak ja, znojdzie ŭ siamiejnym archivie štokolviek kaštoŭnaje dla žyćciapisu Bahuševičaŭ.
Kamientary