Нарадзіўся ў Кушлянах у 1846. З Францішкавых братоў ён быў самы малодшы. Піша Уладзімір Содаль.
Высокі, гонкі, светлавалосы, з высакароднымі рысамі твару, увесь адкрыты, натхнёны, узнёслы. Рос і гадаваўся на тых самых прыкладах і ўзорах, што і яго старэйшыя браты. Спачатку вучыўся ў вандроўных настаўнікаў, затым у Віленскай гімназіі.
На час паўстання 1863 яму было толькі сямнаццаць. Ён як мог дапамагаў дзецюкам Каліноўскага, насіў ім у лес харчы, добра ведаў «Мужыцкую праўду» — яе ў Кушляны прывозіў з Вільні гімназіст Антон Ясевіч, а вандроўны настаўнік Клімашэўскі чытаў сваім выхаванцам, сеяў зерне нянавісці да царскага ўрада, і гэтая навука неўзабаве прыдалася Апалінару.
5 лістапада 1863 царскія жандары зрабілі другі наскок на Кушляны (першы быў 25 кастрычніка) — прыехалі па Апалінара і бацьку. Да Ашмянскай следчай камісіі дайшлі звесткі, што паўстанцам дапамагалі Апалінар і бацька Казімір Багушэвічы. Вобшук нічога не даў, не знайшлі нічога такога, за што можна арыштаваць Апалінара. І ўсё ж юнака арыштавалі. Нявопытны, ён часам блытаўся ў сваіх паказаннях, яго лавілі на словах. А ён цвёрда трымаўся агульнай дамовы: нікога не ведаю, нічога не бачыў.
10 мая 1864 Мураўёў сваім заключэннем аддаў Апалінара, яго сястру і бацьку вайсковаму суду па палявым крымінальным улажэнні. Больш года пратрымалі хлопца ў астрозе, а затым перадалі «на благонадежное поручительство». У Кушляны ён вярнуўся памужнелы, загартаваны і ўзяўся за гаспадарку. Ён любіў гаспадарыць, тым больш у Кушлянах на тую пару нікога з братоў дома не было. Затым мы бачым Апалінара ў слынных Яшунах, у маёнтку Балінскіх. Пра гэта мы даведваемся з заявы Францішка Багушэвіча ад 4 лютага 1886 у Віленскі акруговы суд. Паводле слоў кушлянцаў, Апалінар там быў за камісара — даверанай асобай Балінскіх, вёў маёнткавую гаспадарку.
Францішка Багушэвіча таксама прываблівала Яшунская сядзіба. І найперш як асяродак культуры. Нейкі час тут жыў слынны матэматык, філосаф, рэктар Віленскага ўніверсітэта Ян Снядэцкі, а таксама вядомы гісторык Міхаіл Балінскі.
З Яшунамі ў маладыя гады звязаў свой лёс і польскі паэт Юльюш Славацкі. Тут часта бывалі Адам Міцкевіч, Тамаш Зан і шмат іншых, дарагіх Францішку людзей. У Яшунах была багатая бібліятэка. Францішак ганарыўся, што менавіта яго брату даверылі кіраваць такім культурным асяродкам.
Яшуны знаходзіліся недалёка ад Вільні — усяго дваццаць сем з паловай вёрстаў, пры Лідскім тракце. І Францішак, пэўна ж, неаднойчы сюды завітваў. А ў 1887 нават даслаў у часопіс Kraj нататку пра яшунскі пажар 21 ліпеня, калі ў суш згарэла дваццаць валокаў бору. Мабыць, гэты пажар стаўся для Апалінара як даверанай асобы вялікім перажываннем. Яно, пэўна, перадалося і Францішку.
У 1898 Багушэвічы дзяліліся. Апалінар адмовіўся ад зямлі. Францішак меўся за гэта сплаціць брату 2667 рублёў. Разышліся яны палюбоўна. Падчас раздзелу Кушлянаў браты часта сустракаліся. Захавалася Апалінарава даручэнне, у якім ён вельмі ласкава называе Францішка «любым братам».
Праз нейкі час Апалінар жыве за Вільняй — у маёнтку Антаноша. Паводле адных звестак, ён нібыта купіў гэты маёнтак, паводле іншых — даглядаў на тых жа ўмовах, што і Яшуны. Разам з тым, яго імя часта фігуруе ў Віленскіх адрасных кнігах. То мы бачым, што ён жыве на Навагрудскай вуліцы ў доме Мантвілы (1898), то на Каўказскай, 16 (1908—1909), то на вуліцы Вялікай у гасцініцы «Францыя» (1910—1912), то на Зарэчнай, 3 (1913—1915). Але памёр, як сведчыць выпіс з актаў грамадзянскага стану віленскага Бернардынскага касцёла (запіс №191), у маёнтку Антаноша. Гэта прымушае думаць, што там было яго сталае месца жыхарства. Пахавалі Апалінара ў Вільні.
На віленскім Бернардынскім могільніку (вуліца Полацкая) на магіле ацалеў гранітавы помнік. Ён у добрым стане, з ланцуговай агароджай. З надпісу на помніку даведваемся, што памёр Апалінар 19 верасня 1920 на 75-м годзе. Тут жа пахавана і яго жонка Мальвіна, якая адышла ў 79 гадоў 18 мая 1930. Магілку даглядаюць.
У архіве «Нашай Нівы» за 1906—1915 ляжыць картка. У ёй згадваецца маёнтак Антаноша і Апалінарава прозвішча. Пэўна, нашаніўцы хацелі звязацца з Апалінарам, а мо і звязаліся. Ва ўсякім разе ў нашаніўцаў была якаясьці спроба наладзіць сувязь з братам Францішка.
Паводле звестак Зыгмунта Абрамовіча, Багушэвічавага стрыечнага ўнука, у Апалінара былі дзве дачкі — Аліна і Канстанцыя, а таксама сын Севярын. Севярын скончыў Пецярбургскі ўніверсітэт, доўга жыў у Вільні, быў віленскім суддзёй і натарыусам, затым пераехаў у Польшчу. Зыгмунт Абрамовіч даў мне адрас Апалінаравага ўнука Ежы (Юркі) Багушэвіча.
Я пісаў на гэты адрас, думаў, мо якія памяткі пра Багушэвіча ацалелі, але адказу, на жаль, не атрымаў. Тым не менш не трачу надзеі, што хоць калі звяжуся з Апалінаравымі нашчадкамі і, можа, калі не я, то хтось такі апантаны, як я, знойдзе ў сямейным архіве штокольвек каштоўнае для жыццяпісу Багушэвічаў.
Каментары