Pra heta zajaviŭ staršynia Jeŭrapiejskaj kamisii Žaze Manueł Barozu, jaki na dniach naviedaŭ susiedniuju Litvu. U ekskluziŭnym intervju haziecie «Lietuvos rytas» jon pavinšavaŭ Vilniu z adkaznaj misijaj — pačatkam staršynstva ŭ Radzie Jeŭrapiejskaha sajuza — i raskazaŭ pra palityku Brusela ŭ dačynieńni da ŭschodnich susiedziaŭ supolnaści.
— U asabliva haračaj baraćbie za novy biudžet ES dzidy za palityčny ŭpłyŭ skryžavali samyja hałoŭnyja jeŭrapiejskija instytuty — Jeŭrapiejskaja Rada, jakaja pieršapačatkova zabłakavała biudžet Jeŭraparłamienta i atakavanaja im Jeŭrakamisija. Mnohija rasceńvajuć heta jak jašče adnu prykmietu dezintehracyi ci navat raspadu ES. Chtości śćviardžaje, što heta naturalnyja demakratyčnyja pracesy, jakija tolki jašče bolš uzmocniać jeŭrapiejskaje intehracyjnaje abjadnańnie i padšturchnuć jaho da jašče bolšaj intehracyi. Jakoje vaša mierkavańnie?
— Dumaju, pryniataje pahadnieńnie pa biudžecie na 2014–2020 hady — važny pakazčyk taho, što instytuty ES, uklučajučy
Bo i
Jeŭrapiejskaja kamisija imknułasia damahčysia razumieńnia
Usim
— Lidary ES užo daŭno zajaŭlajuć, što pahroza isnavańniu jeŭra źnikła, što, naohuł, ekanamičny kryzis skončyŭsia, a ekanomika Jeŭropy ciapier budzie stanavicca bolš mocnaj i intehravanaj. Na čym zasnavany taki aptymizm?
— Toje, što pahrozy isnavańniu jeŭra niama, ja zrazumieŭ užo ŭ kancy minułaha hoda. Ciapierašniaje stanovišča nielha paraŭnoŭvać sa stanoviščam minułych hadoŭ.
U jakaści prykładu davajcie pahladzim na ŭradavyja pazyki: ledź bolš, čym praz hod, Hrecyi atrymałasia vydać až na try čverci bolš tannyja pazyki na 10 hadoŭ, a Partuhalii — bolš čym na pałovu tannyja pazyki.
Heta pakazčyk taho, što davier da finansavych rynkaŭ pakrysie viartajecca. Ale heta nie aznačaje, što kryzis skončyŭsia. My pavinny jašče spravicca ź vielizarnym biespracoŭjem siarod moładzi, stymulavać banki znoŭ inviestavać u ekanomiku i, viadoma, pavialičyć kankurentazdolnaść našaj ekanomiki.
Viadoma, terytoryja ES nie maleńkaja, i my zrabili vialikija namahańni, kab pamienšyć deficyt svajho biudžetu, a Jeŭrapiejski centralny bank pryniaŭ asablivyja miery. Ale my pavinny vykarystoŭvać našu niemaleńkuju jeŭrapiejskuju prastoru dla strukturnaj reformy našaj ekanomiki. Takija pažadańni Jeŭrapiejskaja kamisija vykazała ŭ rekamiendacyjach kankretnym krainam. My ličym, što, u tym liku, heta šlach da rostu ekanomiki i stvareńniu pracoŭnych miescaŭ.
— Elita ES śćviardžaje, što asnoŭnaje rašeńnie ŭsich prablem — aktyvizacyja intehracyi. Adnak mnohija aścierahajucca, što jana jašče bolš padkreślić roźnicu ekanamičnaha dabrabytu ŭ roznych krainach — udzielnicach ES, a taksama vyjavić nieraŭnamiernaść palityčnaha ŭpłyvu na kantyniencie pamiž bujnymi hulcami (takimi, jak Hiermanija) i małymi — u asablivaści, pačatkoŭcami na Uschodzie. Ź inšaha boku, jość mierkavańnie, što pahłybleńnie intehracyi jašče bolš uzmocnić značeńnie, rolu i ŭpłyŭ jeŭrabiurakratyi. Što vy dumajecie pra heta?
— Kryzis raspaŭsiudziŭsia na ŭsioj prastory Jeŭrapiejskaha sajuza, asabliva ŭ krainach, jakija vykarystoŭvajuć ahulnuju valutu. Kryzis pakazaŭ, što ekanomika kožnaj krainy vielmi zaležyć ad ekanomiki inšych krain.
Tamu, žadajučy ŭtajmavać padobnyja
Bolš intehravany Jeŭrasajuz z bolš mocnymi instytutami budzie nie drabić, a abjadnoŭvać Jeŭropu.
Imknucca da bolš zhurtavanaj intehracyi zaklikaje i hrupa «Siabry palityki zhurtavańnia», važny siabar jakoha — Litva. U šaścidziesiatych hadach XX stahodździa stała vidavočna i biassprečna, što intehracyja Jeŭropy — lepšaja zbroja suprać raźjadnanaści jeŭrapiejcaŭ.
Usie dziaržavy — siabry ES vałodajuć adnymi i tymi ž pravami i abaviazkami. Mnie nie padabajecca štučny padzieł jeŭrapiejskich krain na bahatyja i biednyja, novyja i staryja, centralnyja i pieryfieryčnyja. Zaraz, asabliva paśla chvaravitaha ekanamičnaha i finansavaha kryzisu, samy čas pracavać razam na karyść zachavańnia Jeŭrapiejskaha prajekta — adzinaj Jeŭropy.
— U suviazi ź ciažkimi časami druhoje dychańnie nadadzienaje starym stereatypam pra Paŭdniovuju Jeŭropu — nibyta jana hienietyčna lanivaja, padstupnaja, karumpavanaja, a taksama dla jaje charakternaja schilnaść da prystasavańnia. Asabliva hetyja «zahany» lubiać padkreślivać u paraŭnańni z Paŭnočnaj Jeŭropaj, jakaja va ŭsich adnosinach pieraŭzychodzić Paŭdniovuju. Niamała niehatyŭnych stereatypaŭ achutvaje i Uschodniuju Jeŭropu. Jak z hetym zmahacca?
— Upłyŭ kryzisu na našu ekanomiku i hramadstva byŭ vielizarnym. Mnohija ludzi šukajuć kazłoŭ adpuščeńnia, pryčym usiudy: niachaj heta budzie Paŭdniovaja Jeŭropa, Paŭnočnaja Jeŭropa ci sam Jeŭrapiejski sajuz. Hetyja stereatypy pamyłkovyja pieršapačatkova i pa aznačeńni.
Naprykład, pahladzieŭšy na kolkaść rabočych hadzin u roznych jeŭrapiejskich krainach, robicca zrazumieła, što mierkavańnie, niby ŭsie hreki, ispancy i partuhalcy — hultai, niapravilnaje. Kolkaść ich pracoŭnych hadzin — adna z samych vialikich u Jeŭrasajuzie.
Dumajučy pra pierśpiektyvy raźvićcia ES, my pavinny dakładna razumieć, što ciapierašni kryzis my adčuvajem razam, tamu i pieraadoleć jaho my možam tolki sumiesna. Reanimacyja našaj ekanomiki pavinna być uzhodnienaj, i ŭsie
Najbolš terminovyja reformy Jeŭrapiejskaja kamisija pakazała ŭ tradycyjnych rekamiendacyjach, jakija štohod pradstaŭlajucca kožnaj kankretnaj krainie. Na minułym tydni rekamiendacyi paćvierdzili kiraŭniki dziaržaŭ i ŭradaŭ. Adna z zadač Litvy padčas staršynstva ŭ Radzie ES — sačyć za ich vykanańniem.
Ja ŭpeŭnieny, što paśla adnaŭleńnia ekanamičnaha rostu i vyrašeńnia prablemy niedachopu pracoŭnych miescaŭ, pahibielnych stereatypaŭ adrazu stanie mienš.
— Ci sapraŭdy takaja nie nadta mahutnaja ŭ płanie ekanomiki i palityki kraina, jak Litva, chaj navat zajmajučy pasadu staršyni ŭ ES, moža paŭpłyvać na rašeńnie fundamientalnych prablem usiaho kantynienta? Mahčyma, šmat chto ŭ Litvie pieraaceńvajuć značeńnie hetaha staršynstva, kali śćviardžajuć, što Litva zmoža stymulavać uvieś kantynient zasiarodzicca na samych balučych prablemach Jeŭropy? Ź inšaha boku, niamała ludziej hladzić na staršynstva, jak na mahčymaść dla krainy atrymać bolš, skažam tak, «jeŭrapiejskich hrošaj» abo zaručycca indyvidualnym palityčnym upłyvam. Ci pravilny taki pohlad?
— Dla luboj krainy — vialiki abo maleńkaj, bahataj ci nie vielmi — staršynstva ŭ Radzie ES značyć vielizarnuju adkaznaść, vialikuju rabočuju nahruzku i prazrystaść palityčnych dziejańniaŭ.
Pierachod ES na novy etap pahłybleńnia intehracyi — heta taksama i pieryjad vialikich ekanamičnych ciažkaściaŭ, što naturalna.
U chodzie padrychtoŭki Litvy da staršynstva ŭ ES ja padtrymlivaŭ ciesnyja suviazi z uładnymi instytutami krainy. Ja pierakanany, što Litva rasstavić pravilnyja pryjarytety i razumna raźmiarkuje resursy.
Litva budzie staršynioj Rady ES u pieršy raz. Akramia taho, heta pieršaja kraina, jakaja staršynstvuje ŭ Jeŭrapiejskim sajuzie, u jaki ŭvachodziać užo 28 krain. A asablivy čas, jak viadoma, patrabuje i asablivaha padychodu da kiraŭnictva. Ale ja ćviorda pierakanany ŭ zdolnaści Litvy adkazna pieraadoleć vykliki.
— Litva hanarycca tym, što jana ŭ baraćbie z kryzisam jana padała prykład strohaj ekanomii i navat stała majakom dla ŭsioj Jeŭropy, u asablivaści, dla prablemnych krain Poŭdnia. Na vašu dumku, ci isnuje takaja reč, jak litoŭski recept, i ci dobry jon u dziejańni?
— Litva raspačała važnyja kroki dla reanimacyi sielskaj haspadarki, i ŭ apošnija niekalki hadoŭ jaje ekanomika stabilna raście.
Deficyt biudžetu Litvy ŭ minułym hodzie zachavaŭsia na ŭzroŭni 3% VUP, tamu Jeŭrakamisija zaviaršyła praceduru zališniaha deficytu. Heta tolki što paćvierdzili ministry finansaŭ Jeŭrapiejskaha sajuza. I heta važny znak dla rynkaŭ.
Jeŭrakamisija zaŭsiody padkreślivała nie toje, što zvyčajna nazyvajecca strohaj ekanomijaj, a toje, što fiskalnaja kansalidacyja i strukturnyja reformy pavinny sadziejničać rostu ekanomiki, i heta vidać z našych apošnich rekamiendacyj u adras Litvy. Spadziajusia, Litva, jak i inšyja
Heta dapamoža Litvie harantavać doŭhačasovy ekanamičny rost i zabiaśpiečyć umovy dla ŭviadzieńnia jeŭra, jak heta płanujecca.
— Ci varta čakać u bližejšaj budučyni surjoznych źmianieńniaŭ u chodzie realizacyi prahramy «Uschodniaha partniorstva»?
— Sustreča na najvyšejšym uzroŭni pa pytańni «Uschodniaha partniorstva», jakaja adbudziecca ŭ listapadzie ŭ Vilni, budzie važnym mierapryjemstvam. Jeŭrakamisija spadziajecca padpisać damovu ab asacyjacyi z Ukrainaj i pieršasnyja damovy ab asacyjacyi z Małdovaj, Hruzijaj i Armienijaj. Dasiahnieńnie hetych pahadnieńniaŭ — sapraŭdnaja transfarmacyja «Uschodniaha partniorstva». Viadoma, dla taho, kab hetyja namiery byli ažyćcioŭleny patrebnaja ćviordaja hatoŭnaść našych partnioraŭ realizavać abiacanyja reformy. Heta hałoŭnaja ŭmova składańnia, padpisańnia i ratyfikacyi hetych damovaŭ.
— Jakija, na vašu dumku, šancy va Ukrainy stać siabram ES, kali, viadoma, jany ŭvohule jość?
— Z Ukrainaj nas źviazvajuć mety dasiahnieńnia palityčnaj asacyjacyi i ekanamičnaj intehracyi. Palityka «Uschodniaha partniorstva» prapanuje taki farmat adnosinaŭ usim partnioram. Adnak uzajemadziejańnie pavinna hruntavacca na pavazie da ahulnych kaštoŭnaściaŭ, takich jak demakratyja, pravy i asnoŭnyja svabody čałavieka, a taksama prazrystaść sudovaj sistemy dziaržavy. Spadziajemsia, što Ukraina da listapada pryjdzie da taho, kab adpaviadać kryteram, jakija jašče ŭ śniežni byli ŭstanoŭlenyja Radaj zamiežnych spravaŭ. Heta adpaviednaść zabiaśpiečyła b niezvarotnaść pracesu reformaŭ.
— Jakija ŭmovy ES stavić Biełarusi, kab ustanavić z hetaj krainaj bolš ciesnyja adnosiny?
— Raźvićcio dvuchbakovych adnosinaŭ ES i Biełarusi zaležyć ad demakratyzacyi i madernizacyi instytutaŭ ułady Biełarusi. Madernizacyja pavinna zakranuć sistemy zachavańnia pravoŭ čałavieka i pravasudździa. Nielha narmalizavać adnosiny z režymam, kali nie buduć vyzvalenyja i reabilitavanyja ŭsie palityčnyja źniavolenyja. ES choča dapamahčy Biełarusi ažyćciavić usie jaje mižnarodnyja abaviazańni ŭ hetaj śfiery.
My padtrymlivajem suviazi ź biełaruskimi instytutami ŭłady na ŭzroŭni ministraŭ i słužbovych asob i z hramadzianskaj supolnaściu, u asnoŭnym u ramkach prahramy «Jeŭrapiejski dyjałoh pa pytańniach madernizacyi».
— Kali ŭsie
— Kamisija intensiŭna pracuje nad tym, kab paśla 2015 hoda ni adna
Tamu, kab źviazać krainy Bałtyi z enierhietyčnaj infrastrukturaj ES, Jeŭrakamisija realizuje Płan złučeńnia bałtyjskich enierhietyčnych rynkaŭ, jaki byŭ inicyjavany, darečy, mnoju ŭ 2008 hodzie. Heta taksama budzie spryjać pahłybleńniu rehijanalnaj intehracyi. ES taksama viadzie pieramovy pa pytańniach enierharesursaŭ z Rasijaj u metach akazańnia dapamohi krainam Bałtyi.
Akramia taho, my padtrymlivajem inicyjatyvy alternatyŭnych šlachoŭ i maršrutaŭ pastavak paliva. Heta nieabchodna dla zabieśpiačeńnia bolšaj enierhietyčnaj biaśpieki našych hramadzian i tavarystvaŭ.
Harmanična i zładžana dziejučy, abjadnany i adkryty rynak Jeŭropy — lepšy srodak zabieśpiačeńnia biaśpieki dastaŭki enierharesursaŭ.
Tamu my imkniemsia harantavać vykanańnie praviłaŭ ES, uklučajučy praviły vytvorčaści enierhii, kab zabiaśpiečyć sumlennuju i prazrystuju kankurencyju.
— Hrupa litoŭskich palitykaŭ źviarnuła ŭvahu Jeŭrapiejskaha parłamienta na sproby Litvy zabaranić seksualnym mienšaściam praviadzieńnie maršu ŭ centry Vilni, sproby Siejma całkam zabaranić aborty, apieracyi pa źmienie połu, raspaŭsiudžvańnie jeŭrapiejskaha zakanadaŭstva, jaki zabaraniaje hvałt u siamji. Jak vy ličycie, što treba rabić? Mahčyma, nieabchodna, kab pravy čałavieka bolš jasna i dakładna abaraniali b našy samyja ŭpłyvovyja palityki?
— Jeŭrakamisija pilna sočyć za situacyjaj vakoł dyskryminacyi leśbijanak, hiejaŭ, biseksuałaŭ i transseksuałaŭ u
Svaboda samavyjaŭleńnia i schodaŭ pryznanyja adnymi z asnoŭnych pravoŭ čałavieka, jakija, da taho ž, zamacavanyja ŭ Jeŭrapiejskaj kanviencyi pa pravach čałavieka i ŭ Chartyi Jeŭrapiejskaha sajuza ab asnoŭnych pravach čałavieka.
Jeŭrakamisija nie ŭ pravie ŭmiešvacca ŭ paradak arhanizacyi hramadskich schodaŭ u
— Jak vy aceńvajecie mahčymaści prezidenta Litvy Dali Hrybaŭskajcie zaniać adnu z klučavych pasadaŭ u sistemie instytutaŭ ES, kali b jana vyrašyła da hetaha imknucca paśla zaviaršeńnia svajoj kadencyi na pasadzie prezidenta?
— Nie mahu aceńvać vartaści i mahčymaści patencyjnych kandydataŭ, naprykład, na pasadu staršyni Jeŭrakamisii. Da zakančeńnia kadencyi Kamisii zastałosia 16 miesiacaŭ, i ja ŭsiu ŭvahu nadaju važnym rabotam, jakija my jašče pavinny ździejśnić.
Asabista ja pamiataju vialiki ŭkład Dali Hrybaŭskajcie ŭ pracu Jeŭrapiejskaj kamisii, kali ŭ 2004–2009 hadach jana vykonvała abaviazki siabra Jeŭrakamisii, adkaznaha za biudžet ES. Zatym jana była abranaja prezidentam Litvy, vielmi paśpiachova kiravała krainaj padčas ekanamičnaha i finansavaha kryzisu. Upeŭnieny, što jana paśpiachova budzie pracavać i dalej.
