Top-5 pretendentaŭ na Hiedrojca
Chto z ajčynnych piśmieńnikaŭ stanie trecim pieramožcam litaraturnaj premii imia Ježy Hiedrojca?
Bieź Niaklajeva i Marcinoviča
Letaś pra start premii było abjaŭlena ŭžo ŭ kastryčniku. Sioleta arhanizatary ciahnuli z abviaščeńniem amal da Novaha hoda. Mahčyma, dla taho byli svaje pryčyny.
Dla prozy 2013 hod byŭ nadzvyčaj nieŭradlivym.
Sa studzienia da śniežnia ŭ ajčynnych vydaviectvach źjaviłasia vielmi mała knih, jakija stali mastackim padziejami i mohuć realna pretendavać na pieramohu.
Umovy premii pakidajuć «za bartom» adrazu niekalki mocnych pretendentaŭ.
Na pieramohu tradycyjna mohuć pretendavać knihi, napisanyja pa-biełarusku ŭ žanrach «mastackaja proza» i «eseistyka», jaki ciaham 2012 hoda vyjšli ŭ papiarovym abo elektronnym varyjantach.
Tamu našumiełyja «Čas second-hand» Śviatłany Aleksijevič i «Sfahnum» Viktara Marcinoviča nie padychodziać,
bo śpiarša byli stvorany pa-rasiejsku, a ŭžo potym pierakładzienyja na biełaruskuju movu.
Akramia taho, premiju ciapier niemahčyma atrymać dvojčy.
Tamu knihi «Błoh Usiasłava Čaradzieja» Paŭła Kaściukieviča i «Znaki prypynku» Uładzimira Niaklajeva dakładna nie zmoža pretendavać na pieramohu.
Chto maje najvialikšyja šancy na pieramohu? «NN» bačyć prynamsi piać kandydataŭ u šort-list.
Artur Klinaŭ, «Škłatara»
Aŭtar vajennaha ramana «Šałom», jaki trapiŭ u łonh-list pieršaha Hiedrojca, Klinaŭ pradstaviŭ čytačam novuju knihu «Škłatara». Badaj, heta adzin z samych sučasnych prazaičnych tvoraŭ, jakija vyjšli ciaham hodu.
Jaho dziejańnie adbyvajecca ŭ kancy 2010 hoda. Adzin ź interjeraŭ – budynak na staličnym praśpiekcie Niezaležnaści 37a. Ciapier tam mieścicca «Halereja Ŭ» i kniharnia «Łohvinaŭ», a raniej znachodziŭsia punkt pryjomu škłatary.
«Realnaść dla hierojaŭ źmianiłasia cytatami, — piša «pARTisan» pra knihu. — Cytata na demakratyju, cytata na dyktaturu, cytata na revalucyju, cytata na nianaviść, cytata na kachańnie…»
Kniha źjaviłasia ŭsiaho niekalki dzion tamu. Ujaŭleńnie pra jaje dazvalaje uryvak z «Škłatary», źmieščany na sajcie časopisa «pARTisan» (jaho hałoŭnym redaktaram źjaŭlajecca sam Klinaŭ).
Dziejańnie adbyvajecca na Płoščy 19 śniežnia 2010 hoda. Śpiarša hieroj stavicca da padziej jak da tradycyjnaha karnavału, roli ŭ jakim zahadzia raśpisanyja. Jaho staŭleńnie źmianiajecca paśla taho, jak na Płošču traplajuć jaho blizkija ludzi…
Barys Piatrovič, «Spakušeńnie», «Spačatku była ciemra»
U staršyni Sajuza biełaruskich piśmieńnikaŭ i hałoŭnaha redaktara časopisa «Dziejasłoŭ» sioleta taksama vyjšła dva prazaičnyja zborniki. U pieršy, «Spakušeńnie», ŭvajšli vybranyja apaviadańni, a taksama šeść zusim novych tvoraŭ. Pakolki jany stvaralisia ŭ roznyja časy, «Spakušeńnie» daje ŭjaŭleńnie pra šyroki žanravy dyjapazon u tvorčaści Piatroviča. Kłasičnym apaviadańniam ułaściva śledavańnie ahulnym praviłam, a značycca – paśladoŭnaje razhortvańnie padziej. A voś u freskach – pošuki ŭ stylistycy i raźniavolenaść u sintaksisie.
Jak piša krytyk Cichan Čarniakievič, «u prozie Barysa Piatroviča biełaruski mahičny realizm jakraz najbolš prajaŭlajecca ŭ małafarmatnych žanrach, u ich, prynamsi, jon dasiahaje kvintesencyi».
Padziei druhoj knihi, «Spačatku była ciemra», razhortvajucca ŭ 1990-ja hady ŭ žachlivych umovach zakinutaha doma-internata na čarnobylskim Paleśsi, na fonie vialikich pieramienaŭ, što adbyvalisia tady ŭ niezaležnaj Biełarusi.
Ludmiła Rubleŭskaja, «Nočy na Plabanskich młynach»
Prychilniki Rubleŭskaj da apošniaha spadziavalisia, što sioleta ŭ kniharniach źjavicca druhaja častka jaje tryłohii pra Pranciša Vyrviča (pieršaja ŭvajšła ŭ šort-list minułaha Hiedrojca). Ale nie los. Tamu sioleta na pieramohu mohuć pretendavać tvory, stvoranyja Rubleŭskaj dosyć daŭno.
Mistyčnaja apovieść, jakaja dała nazvu knizie, napisana ŭ 2006 hodzie. Hatyčny raman «Skoki śmierci» – jašče ŭ 2005-m. Ale dahetul jany vychodzili tolki ŭ časopisnym farmacie. Zrešty, z taho času piśmieńnica istotna źmianiłasia.
Raman i apovieść u niečym nahadvajuć rannija tvory Rubleŭskaj. U ich centry znachodziŭsia vobraz ramantyčnaj dzivački-patryjotki ź nieŭładkavanym asabistym žyćciom, jakaja zachaplajecca minuŭščynaj.
Uładzisłaŭ Achromienka, «Muzy i śvińni»
Zhodna sa staražytnahrečaskaj mifałohijaj, u boha Zieŭsa i tytanidy Mniemasiny byli dzieviać dačok — muz, jakija stali zastupnicami navuk, paezii i mastactvaŭ. U svaju novuju knihu Achromienka ŭklučyŭ 27 naveł, dziejańnie jakich žorstka strukturavana pa siužetach, a taksama farmalna datyčnaści da kožnaj ź dzieviaci muzaŭ. Pryčym aŭtar kaža, što praktyčna ŭsie historyja źjaŭlajucca realnymi.
Ujaŭleńnie pra knihu, jakaja vyjšła pierad samym Novym hodam, možna atrymać dziakujučy asobnym navełam, jakija aŭtar vykładvaŭ u svaim ŽŽ. Naprykład, u raździele «Klia, muza Historyi» źmieščana historyja pra Dzieda Tałaša, jaki svaimi pavodzinami litaralna teraryzavaŭ ajčynnuju intelihiencyju. A potym traplaje da Stalina, jaki hatovy vykanać lubuju prośbu partyzana.
Kali Siarhiej Bałachonaŭ prapanuje ŭ «Ziamla pad kryłami Fieniksa» iranična-humarystyčna pohlad na biełaruskuju historyju, dyk Uładzisłaŭ Achromienka dadaje da jaho ździek i nieparaŭnalny sarkazm.
Adam Hłobus, «Imiony», «Kazki pra darosłych»
Tvory Hłobusa aceńvajucca z dyjamietralna supraćlehłych pazicyj: ad «pasredna» da «hienijalna». Takija charaktarystyki ŭłaścivy i dvum jaho kniham, što vyjšli sioleta.
Pieršaja, «Imiony», pryśviečanyja 8 asobam (piśmieńnikam, mastakam, vykładčykam).
Adnyja ŭsprymajuć jaje jak zbornik dziońnikavych zapisaŭ pra žyćcio, tvorčaść i «pjanki z seksam zaadno».
Dla druhich — jarkija partrety, vypisanyja pa-mastacku dakładnymi štrychami. Asabliva ŭdałym vyhladaje ese pra Anatola Sysa. Dla daśledčykaŭ najbolš infarmacyjnym budzie ŭsprymacca apovied pra Uładzimira Karatkieviča.
Taja ž situacyja z «Kazkami dla darosłych». Dla kahości kniha źjaŭlajecca zbornikam łakaničnych błohaŭskich zapisaŭ («Kazki» na praciahu niekalkich hadoŭ vykładvalisia ŭ ŽŽ). A voś Uładzimir Arłoŭ upeŭnieny: u svaich kazačnych knihach Hłobus stvaraje vielmi pryciahalny, hustanasieleny tajamničy śviet, pradstaŭniki jakoha «chočuć źmianić kulturnuju paradyhmu».
* * *
Nielha vyklučać, što 31 śniežnia ŭ jakoj-niebudź napaŭpadpolnaj drukarni byli nadrukavanyja 6 asobnikaŭ jašče adnoj novaj knihi. Mienavita stolki patrabujecca dla ŭdziełu ŭ premii. Naprykład, chadzili čutki, što naprykancy śniežnia asobnym vydańniem źjavicca «Kalandar Bachareviča», jaki piśmieńnik ciaham hodu vioŭ na radyjo «Svaboda». Tamu asobnyja adkryćci jašče mohuć čakać nas napieradzie.
Apytanka
Ciapier čytajuć
«Niekatorym ludziam varta źniać ružovyja akulary». Lavončyk — pra Mielnikavu, uciečku ŭ «Bajchełp», biełyja palito i hrošy na 1300 palitviaźniaŭ2
Kamientary