U Kijevie ciopła i biaśpiečna, choć reštki napružanaści, jakaja zusim niadaŭna pahražała Ŭkrainie hramadzianskaj vajnoj, adčuvajucca. Da ich dadałosia adčuvańnie niebiaśpieki inšaj mahčymaj vajny — suprać zamiežnaha ahresara, jaki ŭžo stupiŭ na ŭkrainskuju ziamlu.
1. Samaabarona i samaarhanizacyja
Milicyjanty z aŭtamatami na vulicach Kijeva ŭžo nie ŭsprymajucca jak prykmieta niebiaśpieki — naadvarot, jany jak by śviedčać, što milicyja dałučajecca da abarony hramadzian, jakaja jašče niekalki tydniaŭ tamu była całkam u rukach «Samaabarony Majdana». Ciapier ža na pastach kala ŭradavych budynkaŭ razam stajać i samaabaronaŭcy, i milicyja, unutranyja vojski. Dzielacca cyharkami, pieramaŭlajucca. Ciažka ŭjavić, što zusim niadaŭna jany supraćstajali adzin adnamu.
La Viarchoŭnaj Rady dziažurać try aŭtamatniki z unutranych vojskaŭ, try samaabaronaŭcy biaz zbroi sieli kala metaličnaj bočki z ahniom, hrejucca, hamoniać. Da ich padyšli dziaŭčaty, pytajucca, što prynieści na abied. «Łobsteraŭ», — žartam kaža adzin z samaabaronaŭcaŭ, razumiejučy, što atrymaje vinehret.
Padychodzim, znajomimsia, chłopcy zaprašajuć sieści da bočki pahrecca.
Najbolš havarki Radzivon ź Lvoŭskaj vobłaści. Jamu hadoŭ 40. Ź im jašče dvoje, maładziejšy i starejšy, usie z Zachodniaj Ukrainy. Siomaja sotnia. Chłopcam achvota pahavaryć paśla pieražytaha.
«Jašče paru miesiacaŭ tamu nia moh ujavić, što ja, były vajskoviec, z pałkaj pajdu na «kałašy», — emacyjna raskazvaje Radzivon pra kryvavyja sutyknieńni, jakija skončylisia bolš jak sotniaj achviar i tysiačami paranienych.
Adno nia mohuć patłumačyć mnie ŭdzielniki pratestaŭ: jakim čynam im udałosia vystajać padčas strašnaj ataki ŭ noč na 19 lutaha, kali «Bierkut» atačyŭ siem tysiač pratestoŭcaŭ, kali metro začynili, šyny vakoł Majdana pałali, i ich nie chapała, kab spynić «Bierkut». Ale vystajali.
«Boh nam pamoh, — kaža Radzivon. — Zdoleli. Kali pałali šyny, dym išoŭ nie na nas, a na «Bierkut».
Radzivonu ŭdałosia zastacca cełym. Ale jon pieražyŭ mocny stres.
«Ja ŭpieršyniu ŭ žyćci bačyŭ tut šeraje rečyva, mazhi na asfalcie. Kala Viarchoŭnaj Rady 18 studzienia «Bierkut» zachoplivaŭ ludziej i źbivaŭ, a cituški ŭ Maryinskim parku dabivali… Paśla ŭsiaho ja try nočy nia moh zasnuć, nie znachodziŭ sabie miesca. Mianie zabrali ŭ psychijatryčny špital, nadzieli ŭcichamirvalnuju kašulu, nakałoli lekami. Pabyŭ ja tam kolki dzion — papraviŭsia, viarnuŭsia siudy».
Paźniej kijeŭski lekar, jakoha ja spatkaŭ siarod inšych haściej u svajakoŭ, patłumačyŭ dyjahnaz: posttraŭmatyčny syndrom.
Na jaho pakutujuć nia tolki tyja, chto braŭ udzieł u bajach, a i mnohija kijaŭlanie, jakija pieražyli hetyja padziei ŭ svaich kvaterach. Za adzin dzień ja sustreŭ u Kijevie dźviuch niemaładych žančyn, jakija prosta lamantavali na vulicy, na eskalatary ŭ metro. Ź ich niemaha kryku možna było razabrać asobnyja frazy: «Kolki maładych ludziej pabiŭ, had!»
2. Niabiesnaja sotnia
Stolki kvietak ja ŭ žyćci nia bačyŭ. Vulica Instytuckaja, jakaja viadzie ad majdana Niezaležnaści da Nacbanku i administracyi prezydenta, usypanaja kvietkami, viankami, śviečkami — na barykadach, jakija nichto nia maje namieru raźbirać, na tratuarach, na miescach hibieli ludziej.
Hetyja miescy, dzie lažali zabityja, ciapier abharodžanyja plitkaj i ŭsypanyja kvietkami, tut ža partrety zabitych, časam bot ci kiepka, jakija ad ich zastalisia. Memaryjały. Usia vulica stała adnym vialikim memaryjałam. U lichtarnych słupach zastalisia dzirki ad kul aŭtamataŭ i snajperskich vintovak.
Pavodle stanu na 11 sakavika zahinułych padčas padziejaŭ na Majdanie Niezaležnaści naličvałasia ŭžo 102. Niekatoryja dahetul pamirajuć u špitalach. Ich užo nazvali «Niabiesnaj sotniaj», a vulicu Instytuckuju, dzie bolšaść ź ich znajšli svaju śmierć, ludzi pierajmienavali ŭ vulicu Niabiesnaj sotni.
Snajpery stralali z hatela «Ŭkraina» i inšych prylehłych budynkaŭ, raspaviadaje ŭdzielnik «Brackaj sotni» čačeniec Zaur, udzielnik tych padziejaŭ, kali mitynhoŭcaŭ z draŭlanymi ščytami rasstrelvali z «kałašnikavych» i snajperskich vintovak. Palahło ich tut šmat.
«Kali našy ludzi pačali hinuć ad kul snajperaŭ, čałaviek tryccać z «samaabarony» pabiehli ŭ hatel «Ukraina». Ubačyli dvuch snajperaŭ. Adzin ź ich uciok, a druhoha my złavili. U jaho była pazycyja pobač ź litaraj «U» ŭ naźvie hatela. Chłopcy chacieli jaho razarvać, ale addali ŭ Štab nacyjanalnaha supracivu. U jaho byŭ maskoŭski akcent», — raspaviadaje Zaur.
Z tych samaabaronaŭcaŭ, jakija zastalisia žyvymi, i sfarmavałasia «Brackaja sotnia». Na horcy za Žaŭtniovym (Kastryčnickim) pałacam jany pastavili svoj vialiki namiot z buržujkaj i źbirajucca stajać tut da vybaraŭ prezydenta — 25 traŭnia.
Padčas bajoŭ Zaur byŭ lohka paranieny ŭ nahu, paśla aperacyi viarnuŭsia ŭ stroj.
«Kula začapiła mašonku… Abyšłosia, a kali b i nie, to nia strašna, u mianie čaćviora dziaciej. Ale chaču jašče syna», — kaža Zaur.
Zaur u zvyčajnym žyćci budaŭnik, tynkoŭščyk-plitačnik. Paśla čačenskaj vajny, u jakoj jon braŭ udzieł, pierajechaŭ u Kijeŭ. Ale bai jaho zaśpieli i tut. Zaur nie vyklučaje, što pajedzie ŭ Krym, bo kaža, što inačaj Pucin pryjdzie ŭ Kijeŭ.
Razam z Zauram la namiota dziažuryŭ inšy kijaŭlanin — Aleh, taksama budaŭnik, mular. Zhadvajučy ahresiju ŭ Krymie, pra rasiejski narod jak pra voraha samaabaronaŭcy z Kijeva nie havorać. «Naš vorah — Pucin», — kažuć jany.
Na raźvitańnie Zaur pytajecca: jak spravy ŭ Biełarusi?
«Nu, tak sabie…»
«Što ž, nastupny Eŭramajdan budzie ŭ Miensku, a skončym na Krasnaj płoščy», — kaža Zaur i machaje rukoj.
Praciah budzie.
Ciapier čytajuć
Staŭ hierojem Mahiloŭskaha ŭniviera, źbiraŭ falkłor, pracavaŭ na biełarusizacyju sadkoŭ — raskazvajem pra Jaŭhiena Bojku, asudžanaha za salidarnaść z palitviaźniami66
Kamientary