Tyja, chto čas ad času naviedvajuć prezientacyi dy sustrečy ŭ Halerei «Ŭ» abo lubyja inšyja kalakulturnyja tusoŭki stalicy, rana ci pozna zaŭvažajuć pobač z saboj vizualna cikavaha baradataha mužyka ź jasnymi vačyma, niepatrabavalnaj sivoj šavialuraj i karłamarksaŭskaj barodkaj. Kab bolš daznacca pra pryvidnaha metra furšetaŭ i tajamničaha nahladčyka tusovak, kantrybutarka 34mag Olga Ru vypaliła kaardynaty spadara Mikałaja i pratusavałasia ź im ceły dzień u rytmie non-stop.
Betmen: pačatak
Spadar Mikałaj – asoba dobra viadomaja ŭ vuzkich mienskich kołach. Stały ŭdzielnik zaniatkaŭ Latučaha ŭniviersiteta, randomny naviednik prezientacyj i vystavaŭ, navalnica bankietaŭ i furšetaŭ, samazabyŭny fryk-pijanist, jon pastupova zdabyŭ słavu miascovaha «intelektuała-tusoŭščyka», a paralelna, zdajecca, vykonvaje jašče i funkcyju łakalnaj staličnaj słavutaści.
Za Mikałajem ciahniecca vobłaka tehaŭ i bajek. Kažuć, što jon viadomy navukoviec i hienijalny muzyka. Byccam by maje manijakalnyja schilnaści abo navat dzieści źjechaŭ z hłuzdu. Davodziłasia čuć, što jon ledź nie padpolny miljanier, što hrošaj u jaho choć dupaj žuj. I voś ja ŭžo staju kala Halerei «Ŭ», chavajučysia ad drobnaha daždžu, i čakaju sivoha mienskaha Džokiera, kab trochi pakapacca ŭ jahonaj historyi.
Spadar Mikałaj rezka vyrulvaje z-za vuhła. Na im strohi čorny harnitur, vysokija asiennija boty, pabityja imžoj vałasy pakładzienyja ŭ prabor, praniźlivyja maładyja vočy, niby padviedzienyja kaśmietyčnym ałoŭkam, hladziać łaskava, amal mlava. Razznajomlivacca času niama, bo my ŭžo spaźniajemsia na niejkuju imprezu. Mikałaj prapanoŭvaje kirunak, i naša bajavaja vyłazka pačynajecca.
Ciomny rycar
Płan taki: nas čakaje maksimalna dynamičny kulturna-hastranamičny dajvinh, spadar Mikałaj paviadzie mianie pa tych miescach, dzie zvyčajna tusujecca sam.
Staŭleńnie da adboru imprez u metra tusovak dosyć prahmatyčnaje: tut možna dobra padsiłkavacca, tam vystavu cikavuju zacanić – karaciej, pažytak dla rozumu i cieła. Pavodle lehiendy, doma ŭ spadara Mikałaja ŭžo niekalki hadoŭ ciahniecca ramont, tamu tatalna adsutničaje elektryčnaść. Pryjomy, prezientacyi dy aficyjnyja sustrečy, na jakich zaŭsiody bahaty stoł, – elehantnaje vyjście ź ciažkaha stanovišča. «Nie padumaj, ja nie bamžara niejki, – kidaje praź plačo Mikałaj. – Ja, možna skazać, biełaruski Styŭ Džobs – miljanier, jaki chavaje svaju sutnaść. Hrošaj u mianie staje, jość układańni ŭ roznych bankach». Ale ž uražańnie ad takoj zajavy trochi psuje ŭstojlivy mužčynski dušok, jaki idzie ad «biełaruskaha miljaniera», i jahony dziŭnavata-nieadpaviedny vyhlad.
Pierš za ŭsio naviedvajemsia ŭ «Dom pravasłaŭnaj knihi» – miesca nieprykmietnaje i nie asabliva pryvabnaje dla zvyčajnaha tusoŭščyka, ale «Styŭ Džobs» nie taki. U saŭkovym askiepku budynka nas čakaje ciemra, u jakoj prastupaje abiedzienny stoł. Daznajemsia, što ŭsie zvyčajnyja budzionnyja sustrečy skasavanyja ŭ suviazi z nabližeńniem niejkaha śviata. Pieršy fejł. Pakidajučy śviata miesca, Mikałaj ściahvaje sa stała niekalki cukierak «na darožku». «Nie, ja nie relihijny čałaviek, relihija dla durniaŭ! – vypalvaje tusoŭščyk u adkaz na moj zacikaŭleny pohlad. – Ja sapraŭdny marksist, siudy zachodžu, tolki kab paspračacca ź imi».
Łasujemsia cukierkami i rušym u bok Histaryčnaha muzieja – tam vystava, pryśviečanaja pakutam habrejaŭ. Pa darozie Mikałaj prapanoŭvaje nastupnym razam schadzić jašče ŭ Japonski centr Hagakure – kaža, tam dosyć cikava. Tajamničaja ŭschodniaja kraina, radzima pakiemonaŭ, zvarjaciełych junackich dźvižuch i śviata nazirańnia za sakuraj, zachapiła jaho jašče padletkam. «Mianie ź junactva vabili japonskija ijerohlify, – žmurycca Mikałaj. – Chaciełasia zrazumieć, što ž tam napisana ŭ hetych japonskich knihach. Panakuplaŭ ja litaratury i zasieŭ. Ciapier voś pierakłady rablu». Mužčyna tak zrośsia ź Japonijaj, što navat u pašparcie raśpisaŭsia ijerohlifam, jaki aznačaje jaho imia.
Kali ŭžo padychodzim da muzieja, Mikałaj adkryvaje mnie sakret, jak u natoŭpie raspaznać psieŭdatusoŭščyka. «Tak zvanyja zaŭsiodniki vystavaŭ i roznych prezientacyj na pavierku časta chodziać tudy tolki dziela žratvy, – šepča mnie spadarožnik na vucha. – Jany dobra pamiatajuć, što stajała na stale, ale nie majuć ujaŭleńnia, pra što išła havorka na sustrečy». Razam z nami ŭ muziej nabivajecca šmat takich zombi, ich vydaje hałodny blask u vačach.
Na našu paračku pahladajuć, jak na pikantnych dzivakoŭ. My razam sapraŭdy składajem karcinu z rejtynham R – ja ŭ svaich džynsach ź dzirkami na zadnicy i Mikałaj u čornym, strohim harnitury z chiparskaj pryčochaj. U maich rukach bukiecik kvietak, jakija moj hieroj prezientavaŭ mnie pry znajomstvie, – ich jon atrymaŭ jak zarobak za niejkija dobryja spravy ad niejkaj ciotki.
Vypivajem pa kielichu: ja šampanskaha, jon – vady. Stary zusim nie ŭžyvaje ałkaholu. «Adsiul usie maje biedy, – skardzicca jon, ale ŭ hetym ciažka razhledzieć łohiku. – Na pracu nie biaruć, bo nie pju. Vo dzikunstva!» Na jahonuju prapanovu pakidajem vystavu dy imčymsia da chatki RSDRP. Tam taksama niešta namiačajecca.
Maršrut prakładajem praz kinateatr «Pieramoha». Tut spadara Mikałaja dobra viedajuć i puskajuć pahladzieć čarhovuju vystavu. Znoŭ tema vajny, tamu doŭha nie zatrymlivajemsia. Mikałaj zhadvaje, što niejak tut prachodziła adna hodnaja vystava, pryśviečanaja architektury Mienska. Słova za słova vyśviatlajecca, što ŭ maładości tusoŭščyk skončyŭ architekturny fakultet, ale ž pa śpiecyjalnaści pracavaŭ tolki niekalki miesiacaŭ u Navasibie, kudy raźmierkavaŭsia paśla ŭniviera. Padčas vučoby ličyŭsia talenavitym vučniem, jakoha biaźlitasna ekspłuatavali irancy. «Moj siabar paprasiŭ dapamahčy adnamu irancu z prajektam, ja całkam za jaho prajekt zrabiŭ, a jon pazyčyŭ u mianie hrošaj i zvaliŭ nazad u Iran», – prypaminaje Mikałaj siužet historyi. Ciapier svaje viedy jon vykarystoŭvaje, tolki kab dapamahčy staroj udavie ź niejkim prajektam dačy. Tam, vidać, kvietak mnie i narvaŭ.
Adradžeńnie lehiendy
U chatku RSDRP my spaźniajemsia. Tut usio ŭžo na finalna-padjadalnaj stadyi. Unutr vyrašajem nie zachodzić, a niasiomsia dalej pa broŭnaŭskim maršrucie. Spadar Mikałaj pakazvaje mnie były budynak Biełaruskaha videacentra, potym zavodzić u apteku kala francuzskaj ambasady, dyzajn jakoj zrabiła jaho znajomaja. Tut i vyśviatlajecca sapraŭdny koler biełaruskaha marksizmu: daviedvajusia, što dobraje siabroŭstva razburyli hrošy. Mikałaj doŭhi čas źbiraŭsia adpisać Incy, toj samaj znajomaj, usiu svaju majomaść, ale ž siabroŭka pazyčyła ŭ jaho zieleni i niekudy źliłasia. «Ludziam ja bolš nie vieru, usie dumajuć tolki pra siabie, – moj surazmoŭca chmurycca. – Ciapier voś žyvu adzin, nikoha ŭ mianie niama. Starejšyja braty ŭžo pamierli, ale ž my nikoli ciesna i nie siabravali. Maci ŭ nas była durnaja, jašče ŭ dziacinstvie nas pamiž saboj pierasvaryła. Kali nikoha nie znajdu tut, źjedu ŭ Japoniju. U mianie tam siabroŭka žyvie, voś u jaje i zastanusia».
My nosimsia pa horadzie z adnaho miesca ŭ druhoje, nibyta za plačyma ŭ nas prapielerčyki. Chutka ŭ mianie pačynaje płavicca dyktafon. Mikałaj moža zaprahać na lubyja temy: pra kino, movu, žyćcio, bab, Miensk. Uvieś čas jon paŭtaraje: «A što pra mianie pisać? Ja ž hieroj nie našaha času, ja nie ŭpisvajusia ŭ hetuju epochu! Ja tut čužy. Ja čałaviek z budučyni, jaki idzie napieradzie ŭsich, tamu mianie tut nichto nie razumieje».
Dla bolšaj čyścini ekśpierymientu ja sprabuju naprasicca ŭ hości da novaha znajomaha, ale ž jon admaŭlaje, kaža, što praz ramont soramna žančynu tudy pryvieści. «Maja kvatera staić ciapier z abadranymi ścienkami, usia zavalenaja roznym chłamam: butelkami, makułaturaj, jakuju ja źbiraju, a potym zdaju, antykvaryjatam dla majho budučaha filma pra vajnu. Jak u takoje miesca možna zaprašać haściej, asabliva dziaŭčat?!» – sprabuje kakietničać Mikałaj.
U im šmat kakiectva. Spačatku jon admaŭlajecca fatahrafavacca, bo «vałasy brudnyja i kaścium nie siadzić». A potym sprabuje tonieńka flirtavać: «Ja ž mužčyna ŭ poŭnym roskvicie siłaŭ. I patencyja ŭ mianie – daj boža kožnamu». Chitraja lisica.
My znoŭ u rajonie płoščy Pieramohi – apisany pa Miensku znak biaskoncaści zamykajecca. Kali prachodzim paŭz Halereju «Ŭ», stary zhadvaje, što ŭ samoha kaliści było try pijanina, ale ž jon usie ich parazdavaŭ. Ciapier zamiest ułasnaha hraje čas ad času na stareńkim z kniharni «Łohvinaŭ». Zatoje publičnyja vystupy prynosiać prybytak. «Byvaje, hrošy pakinuć, – uśmichajecca pijanist. – Adnojčy navat niechta dziasiatku dalaraŭ pakłaŭ. Časam, čuju, šepčucca: «A jon nie pakryŭdzicca?» A čaho tut kryŭdavać? Ja nie žyvu ŭ biadocie, ale ž i hrošy zaŭsiody darečy».
Niečakana Mikałaj pytaje, ci ŭmieju ja stryhčy. «U maładości pobač z našym univieram była cyrulnia, – chutka tłumačyć jon. – Kožny hod nas tudy adpraŭlali stryhčysia. Za adzin dzień jany vykonvali ŭvieś hadavy płan, tamu my dali joj jarłyk «vajenna-pramysłovy kompleks». Z taho času nie tryvaju hramadskich cyrulniaŭ. Zvyčajna znachodžu dziaŭčynu, jakaja mianie i stryže. Jość tolki ŭ mianie nievialički taki bzik: ja i dziaŭčyna abaviazkova robim heta toples».
Ja admaŭlajusia, ale ž Mikałaj nie sunimajecca. Jon akuratna zakidvaje mnie ŭ mozh dumki pra niepatrebnaść saramlivaści, pryhažość cieła, niesučasnyja kompleksy i dalej pa tekście. «Halizna, – zachlobvajecca jon, – źjava naturalnaja. Tut niama čaho saromiecca. Voś dzieci nie saromiejucca, ale ž im potym ubivajuć u hałavu roznuju duraść. Jany i abzavodziacca kompleksami. Ja ž dziciom tak i zastaŭsia!»
Mnie padajecca, što heta dobry finalny akord, i ja pačynaju raźvitvacca ź Mikałajem. Choć nam i nie daviałosia siońnia smačna pajeści na chalavu, zdajecca, my aboje zadavolenyja sumiesnym špacyram i rasstajomsia ŭžo daloka nie čužymi ludźmi. Padobnaja na schudniełaha Stenli Kubryka, čornaja postać Mikałaja rastaje ŭ napramku Parka Horkaha.
