Kala 8000 napoŭnienych hielijem pavietranych šaroŭ uźnialisia ŭ viačerniaje nieba 9 listapada nad stalicaj Hiermanii ŭ chodzie maštabnych śviatkavańniaŭ ŭ aznamienavańnie 25-j hadaviny padzieńnia Bierlinskaj ściany.
U roznych častkach Bierlina prajšli kancerty pad adkrytym niebam, vystavy i fiejervierki. Ich hledačami stali bolš za miljon čałaviek.
Vystupajučy pierad udzielnikami ŭračystaściaŭ u Bierlinie, kancler Anhieła Mierkiel zajaviła, što padzieńnie ściany prademanstravała ŭsiamu śvietu, jak mary ŭvasablajucca ŭ realnaść.
15-kiłamietrovy ŭčastak Bierlinskaj ściany ŭ miežach horada byŭ adnoŭleny ŭ vyhladzie instalacyi «Śvietłavaja miaža» (Lichtgrenze) z tysiač pavietranych šaroŭ, jakija śviacilisia.
U 21:45 pa miascovym časie — u čas, kali 25 hadoŭ tamu praz prałom u ścianie ŭ Zachodni Bierlin chłynuli ŭdzielniki pratestaŭ, — šary vypuścili ŭ nieba.
Bierlinski dziaržaŭny arkiestr pad kiraŭnictvam Daniela Barenbojma vykanaŭ la Bradenburhskich varot «Odu da radaści» ź Dziaviataj simfonii Bietchoviena.
Bierlinskaja ściana była pabudavana ŭ 1961 hodzie. Ź jaje dapamohaj ułady HDR sprabavali praduchilić ucioki hramadzian Uschodniaj Hiermanii na Zachad.
Padzieńnie ściany ŭ 1989 hodzie stała simvałam zakančeńnia chałodnaj vajny. Praz hod paśla hetaha adbyłosia abjadnańnie Hiermanii
«My samyja ščaślivyja ludzi na śviecie, — zajaviŭ mer Bierlina Kłaŭs Vovierajt. — Nichto i ništo nie moža stajać na šlachu svabody».
Pavietranyja šary padnialisia ŭ nieba nad Bierlinam ŭ razhar kancertu la Bradenburhskich varot, na jakim brytanski śpiavak Piter Hebryeł vykanaŭ pieśniu Devida Boŭi «Hieroi».
Papa Francišak u svaim niadzielnym zvarocie da viernikaŭ zhadaŭ ŭračystaści ŭ Bierlinie.
«Dzie ŭźviedziena ściana — tam serca ŭ niavoli. Nam patrebnyja nie ścieny, a masty», — zajaviŭ pantyfik, vystupajučy pierad pilihrymami, jakija sabralisia na płoščy Śviatoha Piatra ŭ Vatykanie.
«My možam źmianić žyćcio»
Raniej u chodzie uračystaściaŭ Anhieła Mierkiel, jakaja vyrasła va Uschodniaj Hiermanii, uskłała ružu na adzin z acalełych frahmientaŭ Bierlinskaj ściany.
Vystupajučy na adkryćci novaha infarmacyjna-vystavačnaha centra, pryśviečanaha historyi Bierlinskaj ściany, Mierkiel źviarnuła ŭvahu na toje, jak lohka možna zabycca na minułaje i jak važna pamiatać pra jaho.
«My možam źmianić žyćcio da lepšaha, — skazała jana. — My havorym heta Ukrainie, Iraku i inšym krainam, dzie pravy čałavieka znachodziacca pad pahrozaj».
U jakaści hanarovych haściej Anhiełu Mierkiel supravadžali były lider polskaha prafsajuznaha ruchu «Salidarnaść» i prezident Polščy Lech Valensa i były saviecki lidar Michaił Harbačoŭ — dva palityki, ź imionami jakich asacyjujecca padzieńnie kamunizmu va Uschodniaj Jeŭropie.
U subotu ŭ svajoj pramovie ŭ Bierlinie Harbačoŭ zajaviŭ, što śviet znachodzicca na miažy novaj chałodnaj vajny.
Jon zaklikaŭ krainy Zachadu da adnaŭleńnia dyjałohu z Rasijaj i zajaviŭ, što jany nie vystajali pierad spakusaj «tryumfalizmu».
Mienavita pa hetaj pryčynie, skazaŭ jon, suśvietnym dziaržavam nie ŭdałosia spravicca z kanfliktami ŭ Juhasłavii, na Blizkim Uschodzie i zaraz na Ukrainie.
Pieršy i apošni prezident Savieckaha Sajuza, jakomu niadaŭna spoŭniłasia 83 hady, udzielničaŭ u pamiatnych mierapryjemstvach u Bierlinie ŭ jakaści aficyjnaha pradstaŭnika Rasii.
Kryvavaja historyja Ściany
Za 28 hadoŭ, dva miesiacy i 27 dzion isnavańnia Bierlinskaj ściany z Uschodniaj Hiermanii ŭ Zachodni Bierlin biehli 5075 hramadzian HDR, u tym liku 574 vajskoŭcaŭ.
U 2007 hodzie ŭ archivach ministerstva dziaržaŭnaj biaśpieki HDR byŭ znojdzieny zahad ad 1 kastryčnika 1973, jaki pradpisvaŭ stralać na paražeńnie pa ŭsich uciekačach, uklučajučy niepaŭnaletnich.
Pavodle infarmacyi ŭładaŭ HDR, u vyniku byli zabityja 125 čałaviek, u tym liku dvoje dziaciej 10 i 13 hadoŭ.
Pa sučasnych rasijskim dadzienych, pry sprobie ŭciačy ŭ Zachodni Bierlin byli zabityja 192 čałavieki. Niekatoryja krynicy nazyvajuć ličby da 1245 čałaviek. Kala 200 čałaviek byli paranienyja, zvyš troch tysiač schopleny pry sprobie da ŭciokaŭ, 75 tysiač asudžanyja za padrychtoŭku abo sadziejničańnie pabiehu.
Kamientary