Viktar Marcinovič: Jak tysiaču hadoŭ tamu

Ciapier ja viedaju: luby pachod varta pačynać z łaźni. Ja byŭ durań i admaŭlaŭsia, bo łaźnia ŭ vioscy Dobry Bor na Ščary — staradaŭniaja, topicca pa-čornamu.

Pavialičyć

«Ja śpiecyjalna staranna pamyŭsia, kab chapiła na niekalki dzion», — tłumačyŭ ja chłopcam. Tyja tolki śmiajalisia. I ja navažyŭsia. U čornym nutryščy la ŭvachodu — tytan z kipniem. Kranieš plačom — prysmažyšsia, by karp da patelni. Žyćcio i śmierć, kajf i niebiaśpieka miažujuć adno z adnym, jak zaŭsiody ŭ žyćci. Tempieratura piakielnaja. 10 chvilin siadzieńnia — i hałavu viadzie, by ŭ pjanaha. Vychodziš, aściarožna minajučy tytan, i pavolna, krok za krokam, zachodziš u Ščaru.

Strumień ściudziony i płytki — tabie nie ciopła, i heta ździŭlaje, ty ž dumaŭ, što paśla łaźni zusim nie adčuvaješ choładu. Ad cieła valić par. «Davaj, skačy ŭ vadu z hałavoj. Nie bojsia», — zaachvočvaje Źmicier, naš kapitan. Ja daju nyrca, vada šypić u pierahretych vušach, jak «Fanta». Vynyrvaju i zaŭvažaju, što strumień paśpieŭ adnieści mianie na 10 mietraŭ. Adnačasova z hetym łaŭlu siabie na adčuvańni, što nasamreč mnie zusim nie choładna. Mienavita tak: nie ciopła, a nie choładna. Ledzianaja vada, što pavinnaja vymarazić vantroby, prosta krychu kazyča cieła. Byccam dystancyja pamiž skuraj i dušoj, što moža adčuvać choład, pavialičyłasia.

«Nu, ciapier zrazumieŭ? — kaža Źmicier. — Łaźnia pa-čornamu — heta nie pra ačyščeńnie cieła. Heta pra čyściniu dušy».

Paśla čatyroch takich «chodak» my siadzim pad zornym niebam, i ja adčuvaju, što mianie niama, ja raspuściŭsia ŭ pavietry, źnik siarod suzorjaŭ.

Z nami jedzie sabaka parody chaski. Imia — Asa, adlustroŭvaje zachapleńnie Źmitra rańnim Sałaŭjovym. Łahodnaja, by kaciania, jana nikoli nie breša, tolki skuholić, kali jaje kryŭdziać niadopuskam da ahulnaha śniadanku, dy pa-kacinamu vurkoča, kali češuć.

U poli pad Pinskam sustrakajem pastuchoŭ, jany pryciahvajuć našuju ŭvahu svaim samarobnym furhončykam, źbitym z došak. Mužčyna pje harbatu z samavara, žančyna adpačyvaje ŭnutry na łožku. «Jak razdźmuchajecie samavar? — pytajemsia ŭ ich. — Jak u Rasii, botam?» Haspadar biez słovaŭ biare ź ziamli žaleznuju trubu, ustaŭlaje ŭ samavar, i praz chvilinu toj užo burboča kipniem. My pjom harbatu, i žančyna tłumačyć: jany cyhany z Drahičyna, tut na siezonnaj padpracoŭcy. «A što, vy nie viedali, što ciapier cyhany karoŭ paśviać? — ździŭlajecca mužčyna. — U vašym Minsku ŭsie statki cyhany dahladajuć!» Bačna, što Minsk jon ujaŭlaje takim ža Drahičynam, z paletkami, žytam, humnami, ale bolšym pa pamiery. Mnie karcić zapytacca pra niešta važnaje. Dla čaho my žyviom? U jakoha Boha vierać cyhany? Ale zamiest hetaha razmova niejak sama zachodzić pra zarobki. Tak zaŭsiody.

Ja adklučyŭ sotavy telefon, i čas źnik. Ciapier sutki składajucca z čatyroch kampanientaŭ: śvitanak, dzień, viečar i noč. Heta daje tvajmu isnavańniu niejmavierny spakoj.

Paromnaja pieraprava la vioski Karabje — miesca, dzie budziem spuskacca na vadu ŭ łodkach. Pryjazdžajem siudy ŭnačy. Domik paromščyka aśvietleny, my nabližajemsia da jaho, kab paznajomicca. Ale na nas z-za kuta z haŭkańniem vylataje miadźviedź i pačynaje kidacca na Asu. Jon złosny, jak luby vartaŭnik, zuby vyščaranyja, jon namahajecca ŭkusić Asu za bok, i tady Źmicier padchoplivaje jaje na ruki i daje miadźviedziu piendziela. My z Antonam rychtujemsia ŭstupić u surjozny boj. Ale miadźviedź raptam źbiahaje, padcisnuŭšy chvost. Ludziam, jakija spuskajuć na minakoŭ (i na chaski minakoŭ) sabak, ja b adkručvaŭ hałovy ŭ čysta prafiłaktyčnych metach.

«U vandroŭcy pa vadzie, navat na karotkija adlehłaści, jość niešta pieršabytnaje. Što ty tam, dzie tabie być nie varta, tabie paviedamlajuć nie stolki tvaje vočy, vušy, nos, jazyk, kolki nohi, jakim nie pa sabie ŭ roli orhana pačućciaŭ. Vada stavić pad sumnieŭ pryncyp haryzantalnaści, asabliva ŭnačy, kali jaje pavierchnia padobnaja na brukavanku. Nakolki b nadziejnaj ni była zamiena apošniaj — łodka ŭ ciabie pad nahami, na vadzie ty bolš pilny čym na bierazie, a pačućci ŭ stadyi bolšaj hatoŭnaści. Na vadzie niemahčyma zabycca, jak heta byvaje na vulicy: nohi ŭvieś čas trymajuć tvaju śviadomaść napahatovie», — Josef Brodsky, Watermark. Adziny hienijalny tekst, napisany im pa-anhlijsku. 

«Błahasłavieńnie ŭ darohu treba prymać tak: pravuju dałoń pałažycie na levuju, hałavu schilicie», — heta kaža śviatar, jakoha paklikali našy novyja miascovyja siabry nastavić nas pierad spuskam na vadu. Paklikali, darečy, paśla taho jak daviedalisia, što idziom my na dźviuch nadzimanych łodkach biez matoraŭ, ratavalnych kamizelek u nas nie praduhledžana.

Lubaja raka — heta daroha, jakaja rušyć napierad žyvym eskałataram. Nieruchomaść tut pryncypova mahčymaja, ale vymahaje vysiłkaŭ. Kab stać, treba viesłavać suprać płyni.

Asi 8 miesiacaŭ, i dla jaje heta pieršaja sutyčka ź vialikaj vadoj. Joj strašna: u łodcy jana kładziecca na dno i zakryvaje hołaŭ łapami. Spačatku my dumajem, što chaski śpiakotna, i sprabujem palić jaje račnoj vadoj. Ale heta nie dapamahaje.

Prypiać ciahniecca z chutkaściu času. Kab zrazumieć, jak chviliny składajucca ŭ hadziny, treba sieści tut na čovien i dazvolić płyni paciahnuć ciabie mima parosłych chmyźniakom i arešnikam bierahoŭ, prajści pa jaje drymotnym vyhinam, kranajučy haliny drevaŭ, a jašče lepiej — lehčy na śpinu i hladzieć na abłoki. Uviečary my tak i zrabili: ściahnuli našyja łodki ŭ adzin sčep i pierastali viesłavać. U vušach vyrazna zahučała soła-impravizacyja Niła Janha z Deadman Džarmuša.

Płanavać niešta na Prypiaci — reč niaŭdziačnaja, bo ty nie možaš viedać, dzie skončyš dzień i kolki kiłamietraŭ projdzieš.

Za kožnym piatym vyhinam — raźmiežavańnie «darohi» na dva raŭnavartasnyja ŭvachody, adzin ź ich — Prypiać, druhi — «staryca». Uvajdzi ŭ «starycu», i praź niekalki kiłamietraŭ pabačyš cud — jak šyrokaja, płytkaja, raka zakančvajecca tupikom. U praktyčnym płanie heta aznačaje, što zaraz treba viesłavać suprać płyni. Kažu ž, płanavać niešta na Prypiaci — reč niaŭdziačnaja.

Samaje dziŭnaje vidovišča — bačyć našyja łodački na sotavym telefonie Antona, źniatyja z vyšyni ŭ 100 mietraŭ, z drona-koptera, jaki dapamahaje dakumientavać na videa našuju vandroŭku. Maja zadača — zabiaśpiečvać biaśpiečnyja ŭźlot i pasadku drona, časam z vady, na ruchu. Kali jon u čarhovy raz strakataŭ svaimi čatyrma prapielerami, pastupova źnižajučysia, Źmicier trapna vykazaŭ ahulnaje adčuvańnie: «Hetaja reč niby pryjšła z apošniaha «Terminatara». Adčuvańnie, što my jaho pakul kantralujem, ale chutka jon vyrviecca z-pad našaj apieki. Voś tady na im i źjaviacca kulamioty».

Dobrazyčlivyja brakańjery patłumačyli nam, što samaje niebiaśpiečnaje na Prypiaci — heta barža.

Niekalki dziasiatkaŭ ton žaleza dy hruz (kamiani ź Mikaševič) raścisnuć i ciabie, i tvaju humavuju łodačku ab bierah, kali nie vyskačyš z farvataru ŭ čas. My pabačyli ich dvojčy: skryhatkija, iržavyja, jany sunulisia praz raku z hracyjaj postindustryjalnych dynazaŭraŭ.

Uviečary my vyvučajem kartu i razumiejem, što naš płan dajści da Turava za 6 dzion nieździajśnialny: my idziom z chutkaściu 4—5 km u hadzinu, navat kali viasłujem učatyroch. Płanavać niešta na Prypiaci — reč niaŭdziačnaja.

Pierad vandroŭkaj chłopcy pacikavilisia ŭ Juciuba, na što łavić sama, i znajšli infiernalnaje videa, na jakim niejki admysłoŭca vyprahaŭ, što som, «jak viadoma», łovicca «na myła, tuchłuju žabu i palenaha vierabja». Hety «paleny vierabiej» zrabiŭsia miemam: kožny raz, sustrakajučy na race rybakoŭ, my pytalisia, ci napraŭdu sama łoviać na«palenaha vierabja», i tyja enierhična abviarhali hetaje dapuščeńnie. I voś my adpłyvali, pierahladalisia i choram vyrašali, što słovy rybakoŭ nie vartyja davieru, bo chto ž vydaść praŭdu inšamu zacikaŭlenamu ŭ somie! «Vy bačyli ich vočy? Nie, jany dakładna chavali praŭdu pra palenaha vierabja», — zalivalisia my. Potym pryjšło mietafizičnaje pytańnie: a jak u pryncypie da papulacyi samoŭ mohuć pryjści viedy pra taki niezvyčajny dalikates? Usio ž taki vierabji lotajuć u pavietry, dzie samy apynajucca vielmi redka. Paśla praciahłaj dyskusii my vypracavali takuju pracoŭnuju viersiju: vierabiej traplaje ŭ vadu paśla sutyčki z małankaj. Hetym ža tłumačycca jahonaja palenaść!

Na viečar piataha dnia vandroŭki ja vyrašyŭ pasprabavać paspać pad zorami, vyciahnuŭ spalnik z namiota i ŭładkavaŭsia la vohnišča. Tvaru było ciopła, u śpinu krychu padduvała. Tym časam Źmicier znajšoŭ u padbarodździ Asy nalitaha kryvioju klašča. Dastać jaho adrazu nie atrymałasia, my pryciskali jaje da ziamli, śviacili lichtarykam, jana mitusiłasia i spužana skuholiła, nie razumiejučy, što adbyvajecca. Ja adčuŭ, jak joj žudasna, pahładziŭ pa hałavie i vušach i pramarmytaŭ, supakojvajučy: «Nie bojsia, Asačka, usio budzie dobra, my prosta sprabujem tabie dapamahčy». I voś jana supakoiłasia i dalej lažała zacišna. Klešč byŭ vyciahnuty, my palahli, i, užo pravalvajučysia ŭ son, ja adčuŭ, jak Asa ŭładkavałasia za majoj śpinaj, addajučy svajo ciapło ŭ maju pajaśnicu — jakraz u tym miescy, dzie dahetul było ziabka. Tak my i zasynali la vialikaj raki: čałaviek i sabaka, jak tysiaču hadoŭ tamu.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0