Mova naša. Jak skazać pa-biełarusku «obŝaťsia»

Jość słovy, jakija nie možna dakładna pierakłaści na inšuju movu. I heta vialiki kłopat, kali ty dumaješ na adnoj movie, havoryš na inšaj dy raptam natykaješsia na takoje słova.

Vy nikoli nie dumali, jaki biełaruski adpaviednik dziejasłova «obŝaťsia»? Ludzi časta pra heta pytajucca.

Čaściej za ŭsio biełaruskim adpaviednikam hetamu słovu vybirajuć słova «kamunikavać» abo vyraz «mieć znosiny».

Ale tut, jak toj kazaŭ, sierada z-pad piatnicy vidać. Ciažka pačuć taki vyraz ad pryrodžanaha nośbita biełaruskaje movy.

Kali nam niešta «mulaje» ŭ movie, najlepšaje vyjście — spraścić. Davajcie jaho «zdrabnim». Skažam praściej dy dakładniej, što my chočam skazać. Zamiest «mieć znosiny» možna «siabravać», «tavaryšavać» abo «tavaryškavać», «kalehavać», «družycca». «Oni obŝajutsia po skajpu» praściej dy jamčej skazać «jany hutarać praz skajp». Jany «hutarać», «havorać», «hamoniać», «dudukajuć»… Jość cikavy słucki rehijanalizm «župić». Chto znaje — chaj užyvaje.

Možna «razhavarycca», «vieści hutarku». Zapomnim, što havorka, hutarka, u nas viadziecca. Hedak ža sama, jak hutarku, vieści možna i znajomstva. «Jany viaduć znajomstva zmałku»; «My niadaŭna zaviali znajomstva». Kali chočacca mienš aficyjna, to možna skazać «vieści kampaniju». Choraša skazać i «vieści siabrynu». Našy prodki kazali:

«Siabryna niezdarma viadziecca pramiž dobrych ludziej, chto žyvie adzin by voŭk, toj dažyviecca lichoha kanca». (zapisaŭ A. Sieržputoŭski, «Prymchi i zababony biełarusaŭ-palešukoŭ»)

Kali niechta nam aprykraŭ dy my chočam kinuć ź im znajomstva, to možna skazać złosna: «Ja z hetym złydniem bolš nie vadžusia». Vadzicca taksama dobraje žyvoje słova i nie tolki ŭ niehatyŭnym kantekście. U kožnym razie, słova «znajomstva» u sto stołak lepšaje za słova «znosiny».

Hutarku, znajomstva, čat možna taksama zavieści, raźvieści, pavieści. Aby była fantazija dy čullivaść da dalikatnych adcieńniaŭ u značeńniach słovaŭ.

Jość taksama słova «dačynieńnie». U biełaruskaj žyvoj movie jano maje jakraz cikavaje adcieńnie. Pasmakujcie:

«Chadzi siudy — jość k tabie dačynieńnie…» (A. Sieržputoŭski, tamsama)

Pa-rasiejsku my b skazali toje samaje «jesť k tiebie dieło».

A voś jakija značeńni słova «dačynieńnie» zaŭvažaje prafiesar Fiodar Jankoŭski:

MIEĆ DAČYNIEŃNIE. 1. Mieć spravu da kaho, mieć adnosiny da kaho.

Ničypar maje dačynieńnie da koniej. Sł. p., Čudz. (A. Sieržp., KABSP). Da hetaha ja nie maju dačynieńnia. U darozie z Min. u Niaśviž

2. Mieć dačynieńnie z kim — mieć spravu z kim, mieć intymnyja suviazi z kim.

Žyvie małady pan z žonkaju dyj rad, što i jana jaho nie zajmaje, bo jon užo nie maže [nie moža] mieć z žančynami dačynieńnie. Maz. p., Łuč. (A. Sieržp., SRBP). [Biełaruskaja frazieałohija]

Jak dobra vidać, trapnych žyvych varyjantaŭ mnostva. Treba prosta vykarystoŭvać drabniejšyja, bolš dakładnyja sensy, a ad hetaha naša havorka budzie tolki žyviejšaja dy pryvabniejšaja.

• 15
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 1
• 0