U «Našu Nivu» pryjšoŭ zvarot žycharoŭ Kaściukovickaha rajona, što na Mahiloŭščynie. Aŭtary śćviardžali, što ŭ rajonie kvitnieje samadurstva i, jak vynik, — biezhaspadarčaść. Zvaroty ŭ abłasnuju prakuraturu vynikaŭ nie dali. Ludzi spadziajucca ciapier tolki na ŚMI.
Karespandenty vypravilisia ŭ hety rajon, kab spraŭdzić pieraličanyja ŭ zvarocie fakty. My na svaje vočy pabačyli kantrast miž haspadarkami: u adnych — paradak, u druhich — razvał. Atrymali i kopii rasparadžeńniaŭ staršyni rajvykankama: tym, u kaho paradak, — nijakich premij. Tym, u kaho razvał, — premii 430% akładu.
U Kaściukovičach žyvie kala 16 tysiač čałaviek. Čyhunačnaja stancyja horada nazyvajecca Kamunary, jana staić na linii Kryčaŭ — Unieča (Rasija).
Kaściukovičy — horad na samym uschodzie Biełarusi. Za im pačynajecca Rasija. Haspadarka trymajecca na cemientnym i śpirtzavodach, a vioski — na šerahu SPK.
Jašče na padjeździe da Kaściukovič na chutkaści kiłamietraŭ 150 našu mašynu abahnała čornaja «Volva» — heta staršynia rajvykankama Dźmitryj Viktaravič Małašanka śpiašaŭsia ŭ horad, u jaki ŭ toj dzień pavinien byŭ prybyć ź inśpiekcyjaj staršynia Mahiloŭskaha abłvykankama Uładzimir Damanieŭski.
Dźmitryj Małašanka — staršynia rajvykankama.
My jašče nie raz uzhadajem u tekście hetaha samaha Małašanku, jaki staŭ kiraŭnikom Kaściukovič u sakaviku 2014, u svaje 34 hady prajšoŭšy šlach ad vieterynara da staršyni kałhasa i namieśnika staršyni rajvykankama.
Jašče da pryjezdu ŭ rajon nam udałosia zdabyć dakładnuju zapisku na imia pieršaha namieśnika prakurora Mahiloŭskaj vobłaści Aleha Pimaškova, u jakoj paviedamlajecca pra vyniki pravierki haspadarak Kaściukovickaha rajona miascovaj prakuraturaj za 2015—2016 hod. Hetaja infarmacyja nidzie ŭ ŚMI nie hučała. U praviercy ŭspłyvajuć fakty razvału i machinacyj.
Z hetaha my i pačniom.
«Niedastača karmoŭ u kolkaści 5361 tony»
Asablivaja ŭvaha ŭ praviercy nadajecca najbujniejšamu SPK rajona — «Mašavoje», dzie kiraŭnikom pry Małašanku pracavała Ludmiła Pratasava.
Prakuratura piša: «Pa vynikach pravierki ŭ SPK «Mašavoje» vyjaŭlena niedastača travianych karmoŭ u kolkaści 5361 tony (abo 1347 karmavych adzinak). Z ulikam vyjaŭlenaj niedastačy zabiaśpiečanaść travianymi karmami na zimovy stojłavy pieryjad faktyčna składaje 25 centnieraŭ karmavych adzinak na ŭmoŭnuju hałavu skaciny, tady jak pavodle technałohii charčavańnia minimalnaja patreba travianych karmoŭ składaje 28 centnieraŭ karmavych adzinak na adnu ŭmoŭnuju hałavu skaciny».
Kažučy prosta, u «Mašavym» namalavali sabie statystyku — 50,18 tonaŭ karmavych adzinak pieršaha kłasa. Pry hetym faktyčna jany narychtavali tolki 23,2 z adnaho bałahiektara sielhasuhodździaŭ, — mienš za minimalnuju normu.
Dalej — cikaviej. Mienavita SPK «Mašavoje» rašeńniem Kaściukovickaha rajvykankama (№22-7 ad 11 listapada 2015) było pryznanaje pieramožcam rajonnaha konkursu vytvorčaści travianych karmoŭ siarod sielskahaspadarčych i inšych arhanizacyj rajona, atrymaŭšy za heta niemałuju premiju ź biudžetnych srodkaŭ.
Tak vydumanyja ličby pieraŭtvarylisia ŭ realnyja hrošy. Z vynikami hetaj historyi budzie źviazanaja druhaja častka našaha rasśledavańnia, ale heta paźniej.
Pakul što čytajem u prakurorskaj zapiscy, što navat tuju travu, što z horam papałam narychtavali ŭ «Mašavym», nie zdoleli zachavać.
«Pry praviadzieńni invientaryzacyi travianych karmoŭ u lutym 2016… ustanoŭlena, što ŭ SPK «Mašavoje» na poli kala vioski Kuźminka znachodzicca sianažnaja tranšeja burtovym typam zachoŭvańnia, zhodna z pašpartam, 1720 ton. Pry ŭskryćci dadzienaha burta na pahłybleńnie 50 sm vyjaŭlena, što dadzieny sianaž pa źniešnich prykmietach (hniłaja travianaja masa čornaha koleru) nie prydatny dla kormu skacinie», — havorycca pra los častki narychtavanych karmoŭ.
Nu a dalej pačynajecca prosta niejmaviernaje.
«Na ŭsich fiermach «Mašavoha» parušajucca praviły ŭtrymańnia žyviołaŭ: u karoŭnikach adsutničaje sałoma, stojły zahnojenyja, vyhulnyja placoŭki zapoŭnienyja hnojem vyšej za 20 santymietraŭ», — dakładvajuć prakuroru.
Vyśvietliłasia, što na «Mašavym-2» skacinu karmili adzin raz na sutki, časam ź intervałam u 30 hadzin!
Prakuratura zahadała vypravić znojdzienyja parušeńni, ale kudy tam. Pryjechaŭšy 11 sakavika pravieryć stan fiermaŭ, kantralory znajšli zahadčyka fiermy «Haŭrylenka» pjanym — u mužčyny ŭ kryvi było 1,68 pramile.
Ničoha vypraŭlena nie było — karovy tak i stajali hałodnymi, u hnoi i biez padściłki. Ale heta ŭsio žyvioły, što ž ludzi?
Prypisanaje małako
Prakuror piša, što hałoŭnaja buchhałtarka Nosikava na zahady kiraŭnicy SPK «Mašavoje» Pratasavaj falsifikavała źviestki pra małako, kab taja potym niezakonna atrymała premii.
Tak, u dakumiencie «Ab stanie žyviołahadoŭli za studzień-śniežań 2014 hoda» jany prapisali kolkaść realizavanaha małaka bolšuju za sapraŭdnuju, u vyniku čaho Pratasavaj naličyli premiju ŭ pamiery 3,8 miljona za «pavieličeńnie tempaŭ rostu realizacyi małaka».
Ci pakarali ich za heta, spytajecie vy?
Nosikavaj dali tolki 10 bazavych vieličyń štrafu, a suprać Pratasavaj zaviali kryminalnuju spravu ŭ listapadzie 2015 hoda, jakaja zakryłasia «ŭ vyniku amnistyi» ŭ sakaviku 2016.
«Jaje navat pasadzili ŭ kamieru, ale adbyŭsia cud — vypuścili, i litaralna na nastupny ž dzień jaje vykankam hanarova na piensiju pravadžaŭ, — raskazali nam pra abstaviny dziŭnaha vyzvaleńnia Pratasavaj miascovyja žychary. — Pieśni śpiavali, kvietki daryli. A jana skazała, što i jašče b papracavała, a ŭsia zała rahatała».
U Małašanki Pratasava (deputatka sielskaha savieta deputataŭ, darečy) ličyłasia ŭzornym kiraŭnikom.
Pra heta jon sam kazaŭ haziecie «Mahiloŭskija viedamaści», nazyvajučy jaje «pavarotlivaj», «dziełavitaj» i «vopytnaj».
I pašana vykazvałasia nie tolki słovami — žurnalisty «Našaj Nivy» zdabyli kopii rasparadžeńniaŭ Małašanki ab naličeńni zarobkaŭ kiraŭnikam SPK.
Pavarotlivyja i dziełavityja
Vyśvietliłasia, što kiraŭniki, na čyich fiermach hałodnyja karovy stajać pa kaleni ŭ hnoi, atrymlivali prosta hihanckija dla siała hrošy, jakija maje nie kožny minski prahramist.
Sprava ŭ tym, što pamiery zarobkaŭ kiraŭnikoŭ SPK zaležać ad «meraŭ» — svaimi ŭkazami jany pryznačajuć im štomiesiačnyja premii, dzie 100% — heta siaredni zarobak pa halinie, jaki raźličvajecca Biełstatam.
U asobnyja miesiacy premii Pratasavaj dy inšym kiraŭnikam kałhasaŭ dachodzili da 430%.
Tak, za studzień 2014 hoda Pratasava atrymała zarobak 21 miljon rubloŭ — pa tahačasnym kursie heta było bolš za 2200 dalaraŭ!
U nas niama poŭnaj statystyki za kožny miesiac, ale pa toj, što jość, my možam ujavić ahulnyja tendencyi.
Tak, pavodle hetych papier, vializnyja nadbaŭki «za składanaść, napružanaść, adkaznaść i pavieličeńnie pakazčykaŭ» atrymlivali i kiraŭniki inšych haspadarak, dzie prakuratura ŭ nastupnym vyjaŭlała šmatlikija parušeńni.
U SPK «Dubrova», naprykład, za pieršyja dva miesiacy biahučaha hoda zahinuła 27 hałoŭ skaciny, a na papiery śmierci žyviołaŭ pieratvaralisia ŭ «realizacyju miasa nasielnictvu». Kiraŭnik «Dubrovy» Aŭčyńnikaŭ taksama mieŭ zarobki z 300% premijami (za studzień 2014 — trochi bolej za 2000 dalaraŭ).
Zahad ab naličeńni premij.
«Sšyvała dakumienty pry dapamozie elektryčnaha dryla, i jany zhareli»
Asablivaj uvahi zasłuhoŭvaje kanstatacyja prakuraturaj fakta, što Kaściukovicki RAUS nieadnarazova admaŭlaŭ u zaviadzieńni kryminalnaj spravy ŭ dačynieńni da hałoŭnaha buchhałtara KSPK «Sialeckaje» Saŭčanka Ł. pa fakcie ŭzharańnia ŭ jaje kabiniecie, u vyniku čaho pahareła finansavaja spravazdačnaść za niekalki hadoŭ.
Pažar u jaje kabiniecie adbyŭsia napiaredadni razhladu čarhovaha ananimnaha zvarotu ŭ mahiloŭskuju milicyju pa «pytańniach haspadarčaj dziejnaści, stanu buchhałtarskaha ŭliku na sielhaspradpryjemstvie KSPK «Sialeckaje».
Jak ža Saŭčanka Ł. tłumačyła pažar, što ŭ miascovaj milicyi nie zastałosia pytańniaŭ što da jaho naturalnaści?
«U svaim tłumačeńni ad 11 śniežnia 2014 hoda hałoŭny buchhałtar KSPK «Sialeckaje» Saŭčanka Ł.P. patłumačyła, što napiaredadni pažaru, 3 śniežnia 2014, jana sšyvała papiarovyja dakumienty pry dapamozie elektryčnaha dryla. Padčas śvidravańnia dzirak ad papier išoŭ dym. Praśvidravaŭšy dzirki, jana skłała ŭsie dakumienty ŭ šafu, byli bačnyja jazyki połymia»,— značycca ŭ prakurorskaj praviercy.
I śledčyja vieryli ŭ hetuju biazhłuździcu?
Tolki 30 červienia 2015 hoda na patrabavańnie prakuratury hetaja hora-buchhałtarka była adchilenaja ad svajoj pasady. Pry hetym naniesienuju škodu prakuratura acaniła amal u 145 miljonaŭ rubloŭ.
A kryminalnuju spravu na jaje zaviali tolki pry kancy sakavika 2016 hoda, praz paŭtara hoda! Staršynia hetaha kałhasa, Ahiejeŭ, darečy, z tych časoŭ nie źmianiŭsia — siońnia jon zarablaje kala 30 miljonaŭ za miesiac.
Aproč inšaha, možna dadać, što pa stanie na 2016 hod u haspadarkach Kaściukovickaha rajona prakuraturaj vyjaŭleny 23 adzinki niepracujučaj techniki, jakaja znachodzicca ŭ niepracoŭnym stanie i pry hetym pieradadziena haspadarkam u lizinh.
Taksama prakuratura vyśvietliła, što ŭ znak pratestu na dziejańni kiraŭnictva kałhasaŭ u minułym hodzie ŭ prakuraturu pryjšła adna «ananimka», a za pieršyja miesiacy 2016 — užo try. Taksama, pratestujučy suprać dziejańniaŭ administracyi, u niekatorych haspadarkach pracoŭnyja padmiešvali ŭ małako antybijotyki, kab jaho nie prymali zavody i, u vyniku, kiraŭnictva stračvała hrašovyja padbaŭki «za rost pradukcyi».
Taksama prakuratura vyjaviła jašče niekalki faktaŭ śpisańnia małaka, prypisak pakazčykaŭ i parušeńniaŭ ekałahičnych normaŭ, ale heta ŭsio drobiaź u paraŭnańni z tym, što my nakapali dalej.
Ale varta adznačyć, što ŭsia hetaja «pravierka» skončyłasia tolki adnoj kryminalnaj spravaj.
Jak «mer» sabatuje
Kali my vyvučali dakumienty ab naličeńni premij kiraŭnictvu kałhasaŭ, nam u vočy kinułasia raźbiežka ŭ zarobkach niekatorych staršyń.
Tak, zvyčajna hihanckija premii naličvalisia adnym i tym ža kiraŭnikam, u toj čas jak inšyja albo ich zusim nie atrymlivali, albo atrymlivali minimalnyja.
Siarod ich takija dva čałavieki — Alaksandr Čarkasaŭ, staršynia praŭleńnia SPK «Paryžskaja kamuna» i Raman Biazručanka, staršynia KSPK «Kałhas «Prahres».
Tak, za studzień 2014 hoda Čarkasaŭ atrymaŭ tolki 4 miljony (kali Pratasava, naprykład, 21), a za luty 2016 Biazručanka z Čarkasavym taksama atrymali trochi bolej za 4 miljony.
Tamu, pryjechaŭšy ŭ Kaściukovičy, my najpierš skiravalisia ŭ hetyja kałhasy.
Žychary Muravilla, dzie mieścicca fierma «Paryžskaj kamuny», raskazali, što pamiž ichnim kiraŭnikom i «meram» — vostry kanflikt.
Za apošni čas Małašanka inicyjavaŭ try pasiadžeńni rajvykankama, na jakich prymušaŭ siabroŭ praŭleńnia SPK zvolnić Čarkasava z pasady (pavodle našych zakonaŭ, rašeńnia adnaho tolki «mera» dla takoj pracedury niedastatkova), ale kožny raz 6 siabroŭ praŭleńnia rašuča vykazvalisia suprać takoj inicyjatyvy, stojačy haroj za svajho kiraŭnika.
Čamu? Pra heta nam paraili spytać samoha Čarkasava.
Toj, praŭda, spačatku ničoha nie chacieŭ kazać. Ale daviedaŭšysia, što nam viadoma pra vyniki prakurorskaj pravierki i sumy naličanych zarobkaŭ, usio ž zahavaryŭ.
Fatahrafavacca staršynia, darečy, rašuča admoviŭsia. Bo «ŭvieś brudny z raboty» i «vy ž, zdajecca, apazicyja, niama čaho majmu fota ŭ vašaj haziecie rabić».
Čarkasaŭ staŭ staršynioj «ParKamuny» nieŭzabavie za Małašankam, paśla taho jak toj staŭ «meram».
Ličy što adrazu pačaŭsia i kanflikt z novym staršynioj, pra jaki ciapieraka viedajuć va ŭsioj vobłaści. Jon to zhasaŭ, to pačynaŭsia znoŭ.
Startam stała toje, što Čarkasaŭ zvolniŭ z «ParKamuny» svajho namieśnika, jaki niekali byŭ kiroŭcam u Małašanki.
«Pa ščyraści, jon ničoha nie rabiŭ, pryzvyčaiŭsia chadzić ruki ŭ bruki, a atrymlivaŭ 6 miljonaŭ. Nu, i tak prosta i kazaŭ, što treba hrošaj zanieści. Kamu — viadoma. Tolki kolki nie pramaŭlałasia, ale razmovy takija chadzili. Dy jak ja jaho turnuŭ, to adrazu ž pačalisia pravierki ŭ mianie, i UBEZ pryjazdžaŭ, i inšyja, ale ničoha nie znajšli, potym kanflikt naš ścišyŭsia», — raskazaŭ nam staršynia SPK.
Ale z taho času premijalnyja nadbaŭki ŭ Čarkasava stali mienšać. Čamu?
«Bo ja jamu ni chrana i jon mnie ni chrana»,— kaža Čarkasaŭ.
«Ja za ruku nikoha nie braŭ, ale miesca ž małoje, chto pa pjani dzie lapnie, chto jašče jak, tamu čuŭ, što z tych zarobkaŭ pa 30 miljonaŭ niehałosna 40% treba addavać nazad, tak by mović»,— vykazaŭ svaje padazreńni Čarkasaŭ.
Ci nie tamu kiraŭnik rajona choča źniać Čarkasava z pasady, što hety česny staršynia nie choča ŭdzielničać u niejkich schiemach?
U «Paryžskaj kamunie» — paradak. Ale staršynia rajvykankama nie daje spakoju jaje kiraŭniku
Začepkaj dla razborak stała sprava z toj prypiskaj karmoŭ, jakuju vyjaviła prakurorskaja pravierka.
«Jany ž karmy prypisali, ciapier niekatorych haspadarkach žyviołu karmić niama čym. Siońnia pajeli — zaŭtra nie pajeli. Małašanka patrabuje, kab ja dzialiŭsia svaimi karmami biaspłatna, a ja nie daju — pradaju ŭ Babrujsk. Nu, nie pradaju, a mianiaju na bykoŭ. Bo ja ž viedaju: zaraz ja dam im navat pa davieranaści travy, a mnie potym ničoha nie vierniecca, a kali vierniecca, to niaskora. Mnie, jak kiraŭniku, treba, kab usie pracedury byli vyhadnyja SPK, zrazumiejcie. U inšych haspadarkach prablemy, voś «mer» i lutuje, ale mnie što da ichnich prablemaŭ? Pracavać treba było, a nie zajmacca aby-čym», — skazaŭ Čarkasaŭ i dadaŭ, što pazbaŭleńnie hodnaha zarobku — heta prosta taki šlach cisku, kab jon syšoŭ.
Pustaja jama, u jakoj musiać być karmy, na fiermie SPK «Dziamidavicki»
Jama z karmami na fiermie SPK «Kałhas «Paryžskaja kamuna»
«Ja voś 4 miljony zarablaju, žonka maja jašče dzieści 5. Voś na 9 miljonaŭ i žyviom. U mianie navat namieśnik zarablaje bolš za mianie, bo ja baču, što starajecca, bolš za 7 miljonaŭ jamu naličvaju».
«Heta majo rašeńnie, i pasprabujcie jaho admianić,— cytuje słovy «mera» pra naličanyja premii Čarkasaŭ. — Mianie prezident pastaviŭ, što chaču, toje i rablu, kaža Małašanka».
Ci praŭdu kaža Čarkasaŭ? Nam udałosia zdabyć aŭdyjozapis adnaho z pazačarhovych pasiadžeńniaŭ Kaściukovickaha rajvykankama, jakoje adbyłosia 10 krasavika.
«Suprać vietru scać marna»
Kab pravieści pazačarhovaje pasiadžeńnie, darečy, treba atrymać dazvoł u abłvykankamie. Zvyčajna takija pasiadžeńni sklikajucca pa vielmi istotnych i nieadkładnych spravach.
Tut ža ŭsio zvodziłasia da taho, kab jašče raz nacisnuć na Čarkasava, ale sam jon nie prysutničaŭ.
«Čaho San Sanyča vyzvalajem? — pačynaje Dźmitryj Małašanka pasiadžeńnie z abhruntavańnia pryčyn svajho niedavieru. — Nie skažam, što pa rabocie dzieści niejak… Nie najhoršy kiraŭnik, ale jość takoje paniaćcie — pavaha vykankama. A kali vykankam davieryŭ kantrakt jamu, to jon musić dziejničać u hetych ramkach. Vy ž sami [da kahości źviartajučysia] vučyli: suprać vietru scać marna, kaleni buduć mokryja». Da taho ž nabraŭ skata ŭ Babrujskim rajonie nieviadoma jakoha biez uzhadnieńnia z vykankamam. [Dalej nierazborliva, havorka pra niejkija MAZy]».
«Kali ja skazaŭ, što jon nie budzie pracavać, to jon nie budzie pracavać. Heta aznačaje ŭsio. Kali vy nie chočacie małoj kryvioju… Vy budziecie lažać płastom. Kramu prykryŭ. Niejkija tranšy paliva buduć — ja ich prosta zabiaru i addam u inšy kałhas. Kali [zvalnieńnie] padpiša hubiernatar, to mnie vaša praŭleńnie jak sabaku piataja naha», — pahražaje Małašanka.
Chtości ź siabroŭ praŭleńnia «ParKamuny» adkazvaje jamu, što chaj voźmie lubuju inšuju haspadarku i skaža, u jakoj niama prablem.
«Lubuju, kaniečnie! Heta ŭ luboj [prablemy], pravilna, u luboj! Ale ludzi ž spajkojna pišuć zajavy i sychodziać!» — paryruje Małašanka i pryznajecca, što heta raniej jon chvalavaŭsia za «ParKamunu», a ciapier, maŭlaŭ, «ni hrama nie chvalujecca».
Ciaham usiaho pasiadžeńnia siabry praŭleńnia piarečyli Małašanku, čym vyklikali ŭ jaho jašče bolš razdražnionuju reakcyju.
«Ja vam prapanuju jaho siońnia ž adchilić»,— kaža Małašanka.
«A što źmienicca? Ci my tak budziem, ci hedak. Lepš chaj zakupačnyja ceny na pradukcyju pavysiać, to try hady nie padymajucca. I buduć lepšyja pakazčyki», — zaŭvažaje chtości ź siabroŭ praŭleńnia.
Niejki hołas, vidać, namieśnika Małašanki, kaža, što «abjektyŭna, za kiravańniem Čarkasava SPK skatvajecca…».
Jaho pierabivaje ekanamistka «Paryžskaj kamuny». «Dzie ž jano skatvajecca, dzie ž jano skatvajecca? U nas tolki z małakom prablemy», — čujecca hołas žančyny.
Tut Małašanka nie vytrymlivaje.
«Usio adrezać!»
«Usio adrezać, a ja zaraz adpraŭlu tudy i MNSku, sanitarku. Usio zapar. Nie chočacie narmalna… Pierad miasakambinatam 300 miljonaŭ pazyk. Uvieś stary kaściak razahnany. Chto tam ciapier pracavać budzie? Prudnikaŭ [niejki kiroŭca]? Zaraz kamandu DAI dam, chaj pravierać. Kali ja raniej prasiŭ — nie čapajcie Prudnikava supraćzakonna, ale zaraz… Prosta, jak heta skazać… Jedźcie i znajdzicie jakija techahlady, jakoje što tam. Praviarajcie ŭsich i ŭsio. Usio ŭ ramkach zakona», — kryčyć Małašanka.
«Navošta vam heta? — čujecca inšy hołas. — Vy nie zacikaŭlenyja, kab kałhas kvitnieŭ?»
«Vykankam abjadnoŭvacca ź ciapierašniaj uładaj [kałhasa] nie budzie, heta nie adnadumcy. Kali b mnie ŭ svoj čas [były mer] daŭ kamandu kamuści siłas nie hruzić, a ja b jaho zahruziŭ… Voś takoje byvaje. A siońnia dajecca kamanda nie hruzić, a vy hruzicie… Pra jaki davier i ŭzajemapomač tut možna kazać? Alaksieič, dać kamandu vykraślić «ParKamunu» sa svajho śpisu: i paliva, i ŭsio astatniaje, vykreślivaj, chaj dumajuć sami. Mahazin… Ja zaraz dam [zahad], kab ty kantralavaŭ kožny dzień. Nie daj boh adkryjucca — tysiača bazavych na kałhas, prakuror dapamoža [nierazborliva]»,— skančvaje «mer».
Ad načalnickaha samadurstva cierpiać, urešcie, usie žychary.
Pad «adhruzkaj siłasu» majecca na ŭvazie toj korm, jaki Čarkasaŭ abmianiaŭ na bykoŭ dla svajoj haspadarki zamiest taho, kab «padaryć» inšym pa zahadzie Małašanki.
Nas vielmi ŭraziŭ hety manałoh kiraŭnika rajona. Ale varta dadać, što raniej, kali my jašče siadzieli ŭ kabiniecie u Čarkasava, hutaryć nam zaminaŭ huk pracujučaha elektrahienieratara. Inšaja elektryčnaść naŭprost adsutničaje, bo adklučanaja. Jak śćviardžaje dyrektar SPK, pa zahadzie «mera».
«Śviatło nam adklučyli, bo nie apłačana. Nu jak, pałova tolki apłačanaja. A ŭ niekatorych [kałhasach] zusim nie apłačana, a adklučajuć tolki nam. Zvonić dyrektar albo načalnik učastka elektrasietak i kaža, «kab ty viedaŭ — pakarańnie adklučeńniem», — kaža staršynia kałhasa.
Na pytańnie, čamu ž tady SPK całkam nie moža pahasić zapazyčanaść pa śviatle, Čarkasaŭ adkazvaje, što jany i zapłacili b, kali b im dazvolili zdać skacinu na miasakambinat.
«Jość karovy ŭ nas pa 600—700 kiłahram. Biestałkovaja skacina, staraja, užo nie acielicca i małaka mała daje, psuje spravazdačnaść u siarednich ličbach. Takich adrazu na miasa treba — hrošy ŭ kałhas. A tak my ich tolki kormim, poim, niasiom straty, bo staršynia rajvykankama nie daje vietpaśviedčańnia»,— kaža Alaksandr.
Pavodle staršyni kałhasa, takich karoŭ u jaho 150. Pa hrubych padlikach, na ŭtrymańnie adnoj hałavy sychodzić niedzie 45—50 tysiač u dzień — a heta kala 7 miljonaŭ strataŭ ad prastoju štodzień!
A kab hetych karoŭ zdać, treba atrymać h.zv. vietpaśviedčańnie na žyviołaŭ, jakoje moža vydać vieterynarnaja stancyja. A jaho «Paryžskaj kamunie» nie vydajuć nibyta pa zahadzie «mera».
My nie pavieryli, što staršynia rajvykankama moža zajmacca takim drobiaznym sabatažam padnačalenych haspadarak, i paprasili Alaksandra Čarkasava pry nas patelefanavać kiraŭnicy rajonnaj vietstancyi z pytańniem, ci možna jamu zdać karoŭ na miasa.
Voś jaki ŭ ich atrymaŭsia dyjałoh.
[Hałoŭny vieterynar rajona] Pryjšła zdarovaja karova, ja: dapuścim, tak, my dapuścili, my mahli jaje puścić, ja vypisała jałavičynu, u ich byŭ akt. [Havorka pra papiaredniuju sprobu zdać karoŭ — red.]
[Čarkasaŭ] Nu.
[Hałoŭny vieterynar rajona] Ja jaho vypisała, nu i ŭsio, a kudy hetyja dzieŭ, ch.. ich.
[Čarkasaŭ] A jon što tabie mazhi duryć?
[Hałoŭny vieterynar rajona] Ja nie viedaju, ja była na naradzie ceły dzień, vyklikali ŭ Klimavičy.
[Čarkasaŭ] Dyk a pazvaniŭ i što skazaŭ?
[Hałoŭny vieterynar rajona] Małašanka zvaniŭ pa hetym miasie.[Čarkasaŭ] I što kazaŭ?
[Hałoŭny vieterynar rajona] A?
[Čarkasaŭ] I što kazaŭ?
[Hałoŭny vieterynar rajona] Što jakoha ch.. tam miasa? Chto jamu vypisaŭ siertyfikat? Čamu tam lažyć daviedka tvaja, vypisanaja?
[Čarkasaŭ] Nu zrazumieła, ładna.
[Hałoŭny vieterynar rajona] Karaciej oj, p…c, bolš niama siły.
[Čarkasaŭ] Što, z…ŭ tak?
[Hałoŭny vieterynar rajona] Nu jon za…ŭ, Saš, ludzi pastaronnija navat uziać, čaho ja nie mahu vypisać hety?
… Atrymlivajecca, usim ź fiermy vypisvaju karoŭ, a atrymlivajecca pryncyp tolki adzin: kali tabie vypisali, to ŭsie ludzi pakutujuć praź ciabie, što ja tabie vypisała.
[Čarkasaŭ] Nu zrazumieła.
[Hałoŭny vieterynar rajona] Heta ž Čarkas, heta ž Čarkasu vypisali…
Kali ž my paprasili Čarkasava nabrać kankretna Małašanku z pytańniem, čamu jon sabatuje dziejnaść kałhasa, toj admoviŭsia.
«Paśla taho, jak jon nazvaŭ zabarony na prodaž «maimi ciažkaściami», ja ź im bolš nie havaru na hety kont, bo «na…j — za…j» atrymlivajecca. Nie chaču niervaŭ psavać»,— skazaŭ staršynia SPK.
Pahavaryŭšy z ekanamistkaj «ParKamuny» Marynaj Myśliŭcavaj, my daviedalisia jašče pra adnu całkam idyjatyčnuju situacyju, jakuju inakš, jak sabatažam, nie nazavieš.
«Zabaranić vyjezd»
Tak, u miežach respublikanskaj prahramy raźvićcia aviečkahadoŭli SPK «Paryžskaja kamuna» zaklučyła ź Vienhryjaj kantrakt na 5,6 miljarda rubloŭ — na hetyja hrošy vienhry musili pastavić u kałhas plemiannych aviečak. I 10 sakavika staršyniu kałhasa čakali tam dla adboru žyviołaŭ.
Užo aformili vizu i apłacili kvitki, jak litaralna napiaredadni pajezdki, 9 sakavika, u kałhas prychodzić piśmovaje rasparadžeńnie «mera» ab zabaronie Čarkasavu vyjezdu ŭ Vienhryju!
«Čarkasavu Alaksandru Alaksandraviču zabaranić vyjezd 10 sakavika 2016 hoda ŭ Respubliku Vienhryja dla adboru aviečak», — piša Małašanka.
Kantrol (!) za vykanańniem hetaha daručeńnia «mer» uskładaje na svajho pieršaha namieśnika.
Farmalna ž pryčynaj zabarony stała toje, što 11 sakavika Čarkasava nibyta vyklikaje da siabie namieśnik staršyni Mahiloŭskaha abłvykankama Aleh Čykida.
My patelefanavali Čykidu, kab spraŭdzić hetuju infarmacyju.
Viadoma, što toj ničoha nie ŭspomniŭ, skazaŭšy, što nie moža dać dakładny adkaz, ci vyklikaŭ da siabie ŭ toj dzień Čarkasava.
Ale staršynia «ParKamuny» śćviardžaje, što nijakich zahadaŭ ad Čykidy jon nie bačyŭ. Zrešty, supracoŭnikam prakuratury nie składzie ciažkaści vyśvietlić, ci byŭ nasamreč taki zahad, bo ŭsie aficyjnyja rasparadžeńni majuć svoj numar. A kali vyśvietlicca, što Čykida i nasamreč nie vyklikaŭ da siabie Čarkasava, to heta ŭžo — słužbovy padłoh, za što praduhledžana kryminalnaja adkaznaść.
Usio adno kamuści daviadziecca jechać pa tyja aviečki — afarmlać vizy, kuplać kvitki i h.d, kali vienhry nie pieradumajuć, viadoma.
«My ŭsie tut suprać vyzvaleńnia Čarkasava»
Jašče trochi pahavaryŭšy z ekanamistkaj «ParKamuny», my daviedalisia, što jaje siamja ŭvohule vielmi paciarpieła ad dziejańniaŭ novaha «mera».
«My ŭsie tut suprać vyzvaleńnia Čarkasava ad kiraŭnictva SPK. Kolki ŭžo nas Małašanka sklikaŭ, adzinahałosna hałasujem suprać. Ja sama vielmi dobra heta razumieju, bo i ja, i moj muž stracili raniejšuju rabotu mienavita praz Małašanku»,— skazała žančyna.
«Ja raniej pracavała revizoram u ekanamičnym upraŭleńni abłvykankama, potym pajšła ŭ dekret, — raskazała Maryna Myśliŭcava, ekanamist «ParKamuny». — Moj muž u toj čas rabiŭ na Rajahrapramtechenierha, i mianie na druhim hodzie Małašanka zaprasiŭ pajści na rabotu tut, u rajvykankam, ekanamistam. Nu ja pahadziłasia, pajšła. A potym muža majho zvolnili — jamu Małašanka durnyja zahady davaŭ, vy sami ź im pra heta parazmaŭlajcie.
Zrešty, pra što tut kazać, kali ŭ jaho ŭ adździele raślinavodstva pracuje nastaŭnik fizkultury? Nu i potym adrazu pačali mianie vyžyvać.
Mnie to adzin zahad na paŭzbaŭleńnie premii, to druhi. Sabrali niejak u vykankamie ludziej, čałaviek dziesiać, i, maŭlaŭ, my spaźnilisia na pracu. Pry hetym hadzińnik u vykankamie byŭ pieraviedzieny napierad, heta kampjutarščyk nam skazaŭ, bo ŭ jaho kabiniecie čas dakładny — pa internet-sierviery. Jon i adstojvaŭ, što nichto nie spaźniŭsia, a heta pravakacyja. Nu, siabie adstajaŭ, a mianie znoŭ pazbavili premii. Vyžyli. Ja napisała zajavu nazad u dekretny adpačynak. Mnie skazali adrazu i na zvalnieńnie pisać, ale ja nie stała. Potym pryjšła da Čarkasava pracavać, bo bolš niama kudy, usio tut z Małašankam źviazana, a «ParKamuna» jak asobnaja dziaržava».
«Kamanda — nie brać»
My adšukali i muža žančyny, byłoha kiraŭnika Kaściukovickaha rajahrapramtechenierha Rustama Mamonina.
Fatahrafavacca dla «apazicyi» jon taksama admoviŭsia, ale historyjaj svajoj padzialiŭsia, maŭlaŭ, niemahčyma bolej tryvać.
Voś što jon raskazvaje.
«U lutym 2015 mianie zvolnili. Tamu što ja vykazavaŭ svajo mierkavańnie, voś čamu. Uvohule, tut šmat ludziej pavylatała i na ich miescy sieli inšyja, vyhadnyja adnamu čałavieku. A mianie kankretna Małašanka prymušaŭ brać hrašovyja srodki ŭ kamunalnych pradpryjemstvaŭ. U studzieni ŭ mianie była debitorskaja zapazyčanaść 11 miljardaŭ [«debitorka» — heta kali vinnyja vam, a nie vy. — Red]. Treba było zakryvać zarobki. A dzie ŭziać hrošy? Tolki ŭ vyšejstajačaj arhanizacyi, jakoj my padparadkoŭvajemsia. Ja i čakaŭ, pakul budzie tranš. A tut prylataje Małašanka i kaža, kab ja braŭ hrošy ŭ kamunalnych pradpryjemstvaŭ — u Vodakanała, naprykład, jašče dzie. Ja admoviŭsia, bo jak mnie ŭziać u ich hrošy? Jany mnie nie vinavatyja, a stanu vinavatym ja. A jon mnie kaža: «Nu i pajšoŭ na …j adsiul. Pišy zajavu biez daty na zvalnieńnie i biary hrošy, jak ja skazaŭ. Inakš pryciahvajem siłavikoŭ i zavodzim kryminalnuju spravu». Nu ja i pajšoŭ, i napisaŭ, ale ničoha nie ŭziaŭ. Pa vyniku ŭsio atrymałasia tak, jak ja kazaŭ: vyšejšaja arhanizacyja zakryła nam zarobak, a potym i debitorskaja źmienšyłasia. Ale jamu voś nie spadabałasia, što ja nie pasłuchaŭsia»,— skazaŭ Rustam.
«Nu ładna, zvolnili dyk zvolnili. Ale što mianie zabiła, dyk što jon pačaŭ pieraśledavać mianie, dalej žyćcio łamać. Niby jamu heta ŭ zadavalnieńnie, ci što. Mnie, karaciej, pracavać ža niedzie treba było, nu i prapanavali ŭ kamunhas majstram iści. Ja dumaju: nu ładna, čałaviek z vyšejšaj adukacyjaj, pajdu majstram. I tut kiraŭnik kamunhasa ŭsio ž kaža: «Pajdu spytaju ŭ Małašanki», a toj kaža — nie biary».
«Potym moj siabra staŭ staršynioj SPK «Mašavoje», nie doŭha, try miesiacy byŭ. Ale kaža: davaj namieśnikam vaźmu, a potym i jon: viedaješ, nielha, daruj. Kamanda — nie brać.
«A potym u Chocimsku, u susiednim rajonie, staršynia rajvykankama Dziemidzienka kaža: u kamunhas dyrektaram pojdzieš? Užo i kvateru mnie davaŭ, i pracoŭnuju knižku ja zavioz. A potym mnie nabrali i skazali, što vy nam nie padychodzicie. Jak mnie potym raskazvali, sprava tak była: na videakanfierencyi z merami ŭ hubiernatara praskočyła takaja fraza, kali jon da Dziemidzienki źviartaŭsia. Maŭlaŭ, u ciabie tam u kamunhasie prablemy, ja viedaju, ale ŭ ciabie ž jość novy čałaviek z Kaściukovičaŭ — mianiaj kiraŭnictva. Nu a potym Małašanka pačaŭ vypytvać, što za čałaviek. Kali daviedaŭsia, što Mamonin, pačaŭ Dziemidzienku zvanić i raskazvać, što ja taki-siaki, arhanizacyju daja…ŭ, mianie padstaviŭ, kali voźmieš — to nažyvieš sabie prablem. Voś tak. I što mnie ciapieraka, iści kraści? Dvoje dziaciej u mianie, a na rabotu nikudy nie biaruć. I takaja situacyja nie tolki ŭ mianie. U našym rajonie jość ludzi, znanyja budaŭniki, majuć prezidenckija ŭznaharody ŭ svajoj halinie, a ŭ Małašanki ekanamist pracuje namieśnikam pa budaŭnictvie!» — na emocyjach raspavioŭ nam Rustam i dadaŭ, što kali ŭ bližejšy čas nie znojdzie raboty ŭ Biełarusi, to pajedzie ŭ Rasiju.
«Ruskija razumna robiać — jany našych kiraŭnikoŭ pieravablivajuć. U mianie ŭžo kolki znajomych tam robiać, ich tam nie hnabiać, dajuć rabić. I mianie ŭžo zaprašali, ale ja ŭ Biełarusi chaču. Viedajecie, paśla ŭsich hetych sankcyj ruskija pačali svaje fiermy budavać, ja pryjazdžaŭ, bačyŭ. Zdajecca, praz paru hadoŭ nas dahoniać, a potym i pierahoniać»,— upeŭnieny Rustam z toj ahavorkaju, što heta dakładna adbudziecca, kali ŭ rajonie ničoha nie źmienicca.
Darečy, paśla razmovaŭ ź ludźmi my jašče prajechalisia pa fiermach, kab na svaje vočy hlanuć, što tam robicca. Ale nie zajazdžali ŭ tyja SPK, jakija fihurujuć u prakurorskaj praviercy.
Byli my, naprykład, na fiermach SPK «Dziemidavicki» — u pracy hetaha SPK prakuratura vyjaviła tolki drobnaje parušeńnie hihijeničnych praviłaŭ.
Ale što my ŭbačyli?
Terytoryja fiermy takaja, što tam nie prajechać i na ŭsiedarožniku. Karovy stajać biez padściłki, na dachach fiermy — dzirki, na voknach — cełafan. I što samaje dziŭnaje, prakuratura, u adroźnieńnie ad nas, nie ŭbačyła, što ŭ jamach dla siłasu pusta.
SPK «Dziamidavicki» — plonka na voknach, dzirki ŭ dachu. Taki stan fiermy nie pieraškadžaje rajvykankamu vypisvać premii, a ŭhodnym kiraŭnikam SPK ich atrymlivać.
A voś fota ź fiermy pazbaŭlenaha premij Čarkasava.
Čyścinia, bietonnyja darohi na fiermie, jamy z karmami.
SPK «Paryžskaja kamuna»
U Kaściukovičach kažuć, što suprać pryznačeńnia Małašanki staršynioj Kaściukovickaha rajvykankama ŭ svoj čas vystupaŭ pamočnik prezidenta pa Mahiloŭskaj vobłaści Hienadź Łaŭrankoŭ. Adnak rašeńnie ŭsio ž było pryniataje, bo pryznačeńniu paspryjaŭ były mer Kaściukovič, a ciapier kiraŭnik chołdynhu «Biełaruskaja cemientnaja kampanija» Uładzimir Kisialoŭ.
Voś u takim stanie darohi na fiermie SPK «Dziemidavicki». My ledź prajechali tam na UAZiku.
Supracoŭniki miascovych haspadarak šmat čaho nam raskazali pra drobnyja karupcyjnyja schiemy ŭ sielskaj haspadarcy rajona — heta i fiktyŭny kradziež techniki, i prodaž uhnajeńniaŭ u Rasiju, i zakupy zapčastak pa zavyšanych cenach. Ale my nie zmahli znajści dokazy pieraličanym faktam praz adsutnaść śpiecyjalnych mahčymaściaŭ.
My patelefanavali i staršyniu rajvykankama Dźmitryju Małašanku i paprasili adkazać na pytańni, jakija ŭ nas uźnikli pry padrychtoŭcy hetaha materyjału. Ale jon kinuŭ trubku praz 15 siekund razmovy, jak tolki dasłuchaŭ pieršaje pytańnie. Nastupnyja sproby dazvanicca pośpiechu nie mieli — jon «skidaŭ» zvanki.
Prablemy Kaściukovič — heta prablemy sistemy, pry jakoj staršynia rajvykankama — car i boh.
