Łacinkaj, ź Vilni, z knih Albina: jak u maje ruki trapiŭ «Hołas dušy»
Piša Kastuś Šytal.
U maju kalekcyju niadaŭna trapiŭ malitoŭnik «Hołas dušy», nadrukavany ŭ 1926 hodzie ŭ Vilni łacinkaj.
Knižku dla malitvy dla biełarusaŭ-katalikoŭ skłaŭ śviatar i paet Kanstancin Stepovič (Kazimir Svajak), redahavaŭ ksiondz Adam Stankievič. Imprimatur — dazvoł na vydańnie — daŭ dabrasłaŭlony Jury Matulevič — vilenski biskup, jaki spraviadliva staviŭsia da moŭnych i kulturnych patrebaŭ viernikaŭ-biełarusaŭ.
Redaktar malitoŭnika, ksiondz Adam Stankievič, u «słovie ad vydaŭca», napisanym 24 śniežnia 1925 hoda, pryhadvaje, što jakraz 400 hadoŭ tamu, u 1525 hodzie, Francišak Skaryna vydaŭ u Vilni pa-biełarusku knihu «Apostał», piša pra Skarynavy pradmovy da knih Śviatoha Piśma.
«Voś ža i my, vyspuskajučy ŭ śviet hety malitvieńnik dla Biełarusaŭ-Katalikoŭ, asnuty abo biespasredna na śviatych knihach, abo na tych piśmieńnikach, jakija sami apiralisia na ich ža, — majema na mecie Božuju słavu i dabro svajho narodu, žadajučy, kab naša knižyca była jamu «lustram žyćcia», «lakarstvam duchovym», «paciechaj» i aporaj u jaho adradženskaj padarožy», — piša ks. Adam Stankievič.
«Pišučy hetu knižku, mieŭ ja na mecie dać stravu lohkuju strudžanaj dušy tvajej i pamahčy jej vyskazvacca prad Boham słovam prostym, a poŭnym tajničaj hłybini. Tvaryŭ ja tut mała: daŭ toje, što i sam znajšoŭ u piśmienstvie vialikich pieśniaroŭ myśli relihijnaj. Pazvol, o Boža, uzraści zierniatkam hetym na nivie Tvajej!» — piša ŭ pradmovie ks. Kanstanty Stapovič.
Čym uražvajuć teksty, źmieščanyja ŭ «Hołasie dušy»? Karotkija tłumačeńni i pavučeńni napisanyja prostaj movaj, jakaja prasiaknutaja zyčlivaściu da viernika-biełarusa. Vidać, što malitoŭnik składaŭ čałaviek, jaki dobra viedaŭ dušu biełarusa-sielanina.
U malitoŭniku źmieščanyja štodzionnyja malitvy, razvažańni z nahody asobnych śviataŭ, apovied pra sakramanty, imšalnyja malitvy, litańni i relihijnyja pieśni. Mnohija pieśni, takija jak «Matačka Božaja, Matačka dobraja» ci vielikaposnaja «Jezu Chryste, Boža miły», i ciapier śpiavajuć u biełaruskich kaściołach.
Pa hetym malitoŭniku niekali maliŭsia Albin Sinkievič ź vioski Šantaraŭščyna, što na bierazie voziera Servač u Dokšyckim rajonie. Sinkievič byŭ śviadomym biełarusam, pastajannym padpisčykam vilenskich haziet «Biełaruskaja krynica», «Chryścijanskaja dumka», «Šlach moładzi». Jon padtrymlivaŭ kantakty z ksiandzom Adamam Stankievičam, u 1931—36 hadach uvachodziŭ u skład centralnaha kamiteta Biełaruskaj Chryścijanskaj Demakratyi.
U časie niamieckaj akupacyi Sinkievič praciahvaŭ biełaruskuju dziejnaść. Padtrymlivaŭ suviaź ź vilenskim Biełaruskim nacyjanalnym kamitetam, raspaŭsiudžvaŭ biełaruskuju presu. Jahonyja adnaviaskoŭcy, jakija ličyli siabie palakami, napisali danos niemcam — što jon nibyta kamunist.
Akupanty aryštavali Albina Sinkieviča i rasstralali ŭ Dokšycach, u piasčanym karjery pry ciapierašniaj vulicy Majakoŭskaha, dzie zabili i mnohich inšych mirnych hramadzianaŭ biełaruskaj, polskaj i habrejskaj nacyjanalnaściaŭ.
Bolšuju častku bahataj biblijateki Sinkieviča razabrali savieckija partyzany — na samakrutki. Zachavalisia tolki malitoŭnik «Hołas dušy», «Karotkaja historyja śviataja» Vincenta Hadleŭskaha dy «Žyćcio śviatoha Vacłava» pražskaha vydańnia 1929 hoda. Ich zachavała Halina Sinkievič, unučka jahonaha brata Fieliksa, jakaja vykładała ŭ mianie matematyku ŭ Zaborcaŭskaj bazavaj škole.
Halina Uładzimiraŭna niekali addała mnie hipsavuju «Pahoniu», jakaja ŭ pačatku 1990-ch visieła ŭ škole i jakuju zachavała doma, kali ŭ 1995 hodzie mianiali dziaržaŭnuju simvoliku. Viedajučy, što ja zajmajusia krajaznaŭstvam i kantaktuju z mnohimi ludźmi, jakija cikaviacca historyjaj, pani Halina addała mnie i malitoŭnik. «Chaj jon lepš budzie ŭ ciabie, bo jaho zmohuć pabačyć inšyja ludzi», — skazała jana, addajučy mnie siamiejnuju relikviju.
Kamientary