Namieśnik staršyni Partyi BNF, niepasredny ŭdzielnik padziejaŭ 1988 hodu i siabra Arhkamitetu BNF, uzhadvaje, jak da stvareńnia Frontu rychtavalisia lidery Kanfederacyi biełaruskich supołak.
««Hrupa Niezaležnaść», stvoranaja ŭ pačatku 80-ch nami ź Siarhiejem Dubaŭcom i Siarhiejem Sokałavym-Vojušam, da jakoj dałučylisia Aleś Bialacki, Viktar Ivaškievič, Ihar Hiermiančuk, Aleś Suša, Hienadź Sahanovič, Siaržuk Vituška, Hienik Łojka, Aleś Kostka dy inšyja, surjozna staviłasia da šancaŭ, jakija davaŭ 88-y hod. Na toj momant u ramkach Kanfederacyi biełaruskich supołak pa ŭsioj krainie dziejničała cełaja sietka arhanizacyjaŭ — ad śpieŭnych da turystyčnych, a niefarmalnym ich lideram była «Tałaka». Faktyčna baza dla zasnavańnia ahulnaha šyrokaha ruchu była hatovaja. I my pracavali nad hetym usio leta 88-ha.
Na toj momant my raźličvali pieravažna na ŭłasnyja siły, ale kantakt sa starejšym pakaleńniem padtrymlivali — z mastakami z «Paddašku», ź Zianonam Paźniakom. Ź im, adnak, da palityčnaha pahadnieńnia ŭ nas sprava nie dachodziła. Ciaham 80-ch hadoŭ my mieli stałuju suviaź ź litoŭcami, łatyšami, ukraincami. Atrymlivali ad ich šmat infarmacyi, publikacyjaŭ, peryjodykaŭ, tamu pačuvalisia ŭ kantekście padziejaŭ tych časoŭ. Ideja Narodnaha frontu ŭ toje leta litaralna pulsavała.
My razumieli, nakolki važna, kab ideja nie była pierachoplenaja CK kamunistyčnaj partyi. Adnak my ich pieraacanili, bo jany nie navažyłasia na stvareńnie fiktyŭnaha Narodnaha frontu ź lajalnaj intelihiencyi. Z druhoha boku, byli nievialikija hrupoŭki «diemokratov voobŝie», čužych nacyjanalnamu ruchu, jakija spadziavalisia na źmieny ŭ Maskvie - «Sovriemieńnik» i pad., na čyich sustrečach pačała hučać ideja stvareńnia Narodnaha frontu. Na adnym sa schodaŭ my pierakanali ŭdzielnikaŭ, što biez udziełu nacyjanalnaj intelihiencyi — narodnych piśmieńnikaŭ Bykava, Baradulina, Bryla — nielha stvarać taki ruch.
Takim čynam, maładziejšyja i starejšyja rychtavalisia da adnaho i taho ž niezaležna adny ad adnych.Na vajskovych zborach my z Sušam rychtavali svaje prajekty dakumentaŭ. Jašče raniej abmierkavali z kalehami ideju stvareńnia Narodnaha Frontu ŭvosień z papiaredniaj kansultacyjaj sa starejšymi, bo nia myślili pracy biaź ich udziełu. Peŭnyja piarečańni, i ŭ mianie ŭ tym liku, vyklikała nazva «front», ja vystupaŭ za «ruch» ci «hramadu», ale, zabiahajučy napierad, skažu, što Zianon Paźniak nas pierakanaŭ u jaje słušnaści — zvažajučy na prykład bałtyjskich krainaŭ i antytatalitarnyja ruchi ŭ Eŭropie ŭ siaredzinie XX st. Inšyja słovy ž mieli być zarezervavanyja za partyjaj.
Kali my z Sušam źjavilisia 19 kastryčnika ŭ Čyrvonym kaściole ŭ lejtenanckaj formie, pa zali pajšoŭ šept: «Armija z nami».Pakolki my byli na zborach, kaardynacyja ź inšymi hrupami była parušanaja. Mienavita tamu ja jašče ŭ časie dyskusii pra «Martyraloh», nia viedajučy pra namiery Paźniaka, apiaredziŭ jaho, zajaviŭšy, što niedastatkova tolki ŭšanavać achviaraŭ kamunistyčnaha teroru. Kab achviaraŭ bolš nie było, Biełaruś pavinna atrymać suverenitet, a narod - svabodu, a dziela hetaha nam nieabchodna pajści śledam našych bałtyjskich bratoŭ i stvaryć ułasny Narodny Front.
A potym nastupiła rucinnaja i nadzvyčaj natchnialnaja praca. Kanfederacyja biełaruskich supołak stała apornaj sietkaj BNF, a ŭžo druhoj chvalaj stała stvareńnie hrupaŭ padtrymki Frontu. Da hetaha padšturchnuli padziei 30 kastryčnika 1988 hodu.
Praktyčnym vynikam kastryčnika 88-ha ja baču niezaležnuju Biełaruś. My mieli adroznuju ad našych eŭrapiejskich susiedziaŭ pa SSSR kiroŭnuju namenklaturu — nacyjanalna indyferentnuju, a to j varožuju. I ŭ hetym sensie varyjantu kštałtu Brazaŭskasa nie davodziłasia čakać. Isnavała ryzyka. Tamu razvahi, nibyta niezaležnaść nam ź nieba ŭpała, — heta niapraŭda.Dziejnaść niešmatlikaj, ale vielmi aktyŭnaj frakcyi BNF u Viarchoŭnym Saviecie pry padtrymcy vulicy, statysiačnyja strajki pracoŭnych, jakija ŭ pieršy dzień nie chacieli brać u ruki bieł-čyrvona-biełyja ściahi, ale nazaŭtra z radaściu ŭchvalali (darečy, nadrukavanuju mnoju) rezalucyju ab suverenitecie Biełarusi j skasavańni partkamaŭ na zavodach — chto viedaje, ci byli b biez usiaho hetaha Viskuli? Bo dla kramloŭskich analitykaŭ toje, što navat samaja savieckaja, zdavałasia b, Biełaruś uźniałasia, aznačała krach iluzijaŭ».
Siarhiej Sokałaŭ-Vojuš, Vincuk Viačorka i Zianon Paźniak na adnym ź mitynhaŭ
