U «Akademknizie» źjaviłasia kniha Ruty Vanahajcie, jakaja ŭskałychnuła Litvu
«Akademičnaja kniha»: Minsk, pr. Niezaležnaści, 72.
Pradmovu da rasiejskaha vydańnia knihi «Svaje. Padarožža z voraham» napisała biełaruskaja Nobieleŭskaja łaŭreatka Śviatłana Aleksijevič. Prapanujem vašaj uvazie jaje tekst.
Pierad nami kniha, jakaja musiła być napisanaja ŭ dzievianostyja hady, kali my byli bolš adkrytyja praŭdzie, ale jana źjaviłasia tolki ciapier. I ŭsio adno svoječasova. Strašnaja kniha. Choć skazać, što kniha pra Chałakost strašnaja, ničoha nie skazać, ale tut nabližaješsia da niemahčymaha dla słova. U maleńkaj Litvie 227 miescaŭ - jam, jaroŭ, dzie rasstrelvali jaŭrejaŭ, niedzie jość znaki, niedzie niama, a niedzie ŭžo ziamla pierajšła da pryvatnaha ŭłaśnika. Rasstralali 200 tysiač jaŭrejaŭ. Amal usich jaŭrejaŭ krainy! Pra heta chacieli b zabyć - i vajennaje pakaleńnie, a ciapier i ich unuki: siarod zabojcaŭ litoŭcaŭ było bolš, čym niemcaŭ, niemcaŭ sotni, litoŭcaŭ tysiačy, Byli tam prostyja viaskovyja chłopcy, ale nie tolki, nastaŭniki, pastary taksama byli, bo zabojcu treba nie prosta dać aŭtamat u ruki, ale i ŭbić niekalki idej u hałavu. «Adkul u nas u prostych viaskovych chatach dobraja mebla i darahija rečy, adkul załatyja karonki?» - pytałasia piśmieńnica. Usiudy ślady złačynstva … Niešmatlikija śviedki, jakich jana znajšła, raskazvali šeptam. «Čamu vy kažacie šeptam?» — «Zabjuć». — «Chto zabje?» — «Litoŭcy».
Rucie Vanahajcie taksama pahražajuć. Nienavidziać mnohija: rodnyja, znajomyja, palityki … Usie chočuć być achviarami, nichto nie choča być katam. Mify padabajucca ludziam bolš za praŭdu.
Vy budziecie płakać nad hetaj knihaj - płačcie, ale płakać mała, treba dumać. Dumać pra toje, jak chutka rasčałaviečvajecca čałaviek, čałavieka ŭ čałavieku trochi, tonki płast kultury lohka zmachnuć. Nichto z nas, z tych, chto dvaccać hadoŭ tamu radasna kryčaŭ na płoščach: «Svaboda! Svoboda!», nie moh ujavić sabie, što na miescy kamunistyčnaj tyranii vyraście šmat roznych tyranij. Iznoŭ zabivać stanie pracaj. Azirniciesia vakoł - adboju niama ad tych, chto hatovy rabić hetuju pracu. I ŭžo robić.
Ja nie viedaju, jak vyratavać čałavieka. Ruta Vanahajcie adčajna choča jaho vyratavać…
Ciapier čytajuć
«Ja tolki adnaho chaču: kab vy pavieryli mnie znoŭ». Jak prajšła pieršaja akcyja Cichanoŭskaha ŭ Varšavie paśla vyzvaleńnia17
«Ja tolki adnaho chaču: kab vy pavieryli mnie znoŭ». Jak prajšła pieršaja akcyja Cichanoŭskaha ŭ Varšavie paśla vyzvaleńnia
«Svoj nos ź Biełastoka jany nie vysoŭvajuć». Biełarusy Padlašša skardziacca, što biełarusy novaj chvali emihracyi nie zacikaŭlenyja supolnymi spravami1616
Kamientary