U Iviancy pracuje niezvyčajny dom-muziej mastaka-samavučki FOTY
«U cieścia nie było na čym malavać. Jon malavaŭ karciny na ścienach, dźviarach, na piečcy. Dziakujučy hetamu, my majem dom-muziej», — raspaviadaje ziać ivianieckaha mastaka Apalinaryja Pupko Hienadź Varatnicki.
Jon ciapier pravodzić ekskursii pa domie, u jakim hadavałasia jaho žonka, dzie žyŭ i pracavaŭ mastak Apalinaryj Pupko, dzie spyniaŭsia Michaił Frunzie. A dom pabudavaŭ jašče baćka Apalinaryja Pupko kala 150 hadoŭ tamu.
Hety dom u Iviancy nie zaŭvažyć niemahčyma: jaho trymajuć na svaich plačach draŭlanyja atłanty — praca Apalinaryja Pupko.
Apalinaryja Pupko ličać adnym sa starejšych u Biełarusi raźbiaroŭ pa drevie. Ale jaho natchniali i hlina, i farby, i navat vuhielčyki.
Naradziŭsia Apalinaryj Pupko ŭ 1893 hodzie. I ŭsio jaho doŭhaje žyćcio (a pamior jon u 1984 hodzie va ŭzroście 91 hoda), akramia dvuch hadoŭ vučoby ŭ minskaj himnazii, było źviazana ź Iviancom.
«Cieść nie mieŭ mastackaj adukacyi, ale ź dziacinstva lubiŭ malavać. Za ŭsio svajo tvorčaje žyćcio Apalinaryj Pupko tak i nie atrymaŭ nivodnaha zvańnia, nivodnaha dakumientalnaha pryznańnia svaich tvorčych zasłuh. Ale jaho viedali. Jamu prapanoŭvali vialikija hrošy za svaje pracy, ale jon nie lubiŭ rasstavacca sa svaimi šedeŭrami. Jaho draŭlanymi skulpturami byŭ zastaŭleny ŭvieś dom. Ź jaho zamalovak składalisia cełyja siamiejnyja albomy — jon malavaŭ i dačok, i žonku. I Michaiła Frunzie».
Napiaredadni Lutaŭskaj revalucyi Michaił Frunzie niekalki miesiacaŭ kvataravaŭ u domie Pupko pad proźviščam Michajłaŭ.
«Adnojčy, idučy pa Iviancy, Michaił Frunzie zacikaviŭsia niezvyčajnymi draŭlanymi postaciami, jakija ŭpryhožvali dom i varoty, zajšoŭ u chatu. Frunzie spytaŭsia pra mastaka, što stvaryŭ hetuju pryhažość, a paśla vyrašyŭ pasialicca ŭ dziŭnaj chacie. Kažuć, što małady Apalinaryj navat chadziŭ u budučaha revalucyjaniera ŭ pisarach. I daviedaŭsia pra sapraŭdnaje proźvišča svajho znajomaha i jaho ŭdzieł u revalucyi, tolki kali ŭbačyŭ u hazietach fotazdymak byłoha pastajalca. A na pamiać pra hetaje niezvyčajnaje znajomstva ŭ Apalinaryja Pupko zastaŭsia padorany Michaiłam Frunzie naručny hadzińnik, jaki my zachoŭvajem jak siamiejnuju relikviju», — raskazvaje Hienadź Varatnicki.
U domie-muziei da siońnia staić łožak, na jakim spaŭ Frunzie. Za Savieckimi časami ŭ dom da Pupko pryjazdžali školniki na ekskursiju, paladzieć, dzie žyŭ tavaryš Frunzie. Z tych časoŭ Apalinaryj Pupko zavioŭ haściavuju knihu, dzie jaho hości pakidali svaje vodhuki. Dačka i ziać Pupko zachoŭvajuć hetuju tradycyju, i siońnia ŭsim naviednikam prapanujuć pakinuć svoj vodhuk u čarhovym tomie haściavoj knihi. Darečy, u hetych knihach pakinuli svoj aŭtohraf Uładzimir Karatkievič i Adam Maldzis.
Paśla śmierci Apalinaryja Pupko zastałosia niekalki socień jaho tvoraŭ: skulptur, bareljefaŭ, karcin i malunkaŭ.
«Cieść malavaŭ usiudy. Na ścienach, na dźviarach, na stoli. Dziakujučy hetamu, my majem siońnia hety muziej. Tamu što paśla śmierci mastaha jaho žonka raspradała bolšuju častku jaho prac. Častka tvorčaj spadčyny znachodzicca ŭ rajonnych muziejach. Raniej uvieś dom byŭ raśpisany rukoj majstra, ale dom stary, my vymušanyja byli rabić ramont, zakryvać niekatoryja jaho pracy», — raskazvaje Hienadź.
Ź ciaham času padtrymlivać budynak u dobrym stanie ŭsio ciažej i ciažej.
«My navat chacieli pradać dom muzieju, ale nam prapanavali takuju śmiešnuju sumu, zdajecca, tysiač 20 dalaraŭ. Dy ŭ Iviancy tak kaštujuć zvyčajnyja chaty. A toje, što ŭsia chata raśpisanaja mastakom, heta navat nie ŭličyli ŭ košt. Tamu davodzicca samim usimi siłami padtrymlivać hety dom», — dzielicca ciapierašni haspadar.
-
Maładaja aktrysa Kołasaŭskaha teatra, jakaja začapiła ludziej vykazvańniem pra biełaruskuju movu, zvalniajecca
-
Pa-biełarusku vyjdzie «Biełaruski snajpier» pasła Šarepki, a Kviatkoŭski napisaŭ praciah «Frašak»
-
Mužčyny płačuć! Akcior i muzyka «Raźbitaha serca pacana» Pavieł Haradnicki zrabiŭ śpiektakl na vieršy Mikity Najdzionava
Kamientary