Jak Płošča Pieramienaŭ sustrakała spačatku Vajciuškieviča, a paśla amapaŭcaŭ REPARTAŽ
Zvyčajny minski dvor pamiž šmatpaviarchovikami za niekalki tydniaŭ paśpieŭ stać sapraŭdy kultavym miescam. Žychary zrabili murał z dydžejami Sakałoŭskim i Hałanavym, viešali hihancki bieł-čyrvona-bieły ściah pamiž damami, rabili ściah z sotniaŭ stužak, a na transfarmatarnuju budku paviesili šyldu z nadpisam «Płošča Pieramienaŭ».
Štodnia na Płošču Pieramienaŭ pryjazdžajuć siłaviki i kamunalniki: zdymajuć ściahi, zryvajuć stužki, zafarboŭvać murał. Ale žychary nie zdajucca: partrety dydžejaŭ admyvajuć, zaviazvajuć novyja stužki, ściahi — a ŭviečary ludzi źbirajucca razam, znajomiacca, tančać, śpiavajuć, sustrakajuć haściej. Tut užo vystupali muzyki i artysty Kupałaŭskaha, u dvoryka źjaviŭsia instahram-akaŭnt, a nazvu «Płošča Pieramienaŭ» možna adšukać navat na Huhł-kartach i ŭ Jandeks-taksi.
Svaju historyju Płošča Pieramienaŭ adličvaje ad 18 žniŭnia. Mienavita tady nieviadomy aŭtar namalavaŭ na transfarmatarnaj budcy partrety Ułada Sakałoŭskaha i Kiryła Hałanava, dydžejaŭ, jakija ŭklučyli pieśniu «Pieramien» na praŭładnym mierapryjemstvie. Za svoj učynak chłopcy atrymali pa 10 sutak.
Zvyčajna hrafici doŭha nie žyvuć, tym bolš malunki ź vidavočna palityčnym nastrojem. Zdavałasia, što taki los napatkaje i hety: užo na nastupny dzień jaho apieratyŭna zamalavali. Ale akazałasia, što heta byŭ tolki pačatak…
***
Uviečary 9 vieraśnia na Płoščy Pieramienaŭ, jak zvyčajna, šumna: niekalki dziasiatkaŭ ludziej sabralisia ŭ dvary. Udzień u čarhovy raz kamunalščyki pasprabavali zamalavać vyjavu dydžejaŭ, ale jaje amal adrazu adčyścili žychary.
I ciapier dydžei — na ścianie, bieł-čyrvona-bieły ściah razam sa ściaham Minska nad ścianoj, vakoł hulajucca dzieci, biehajuć sabaki. Darosłyja čakajuć kancertu: siońnia ŭ kultavym dvary vystupaje Źmicier Vajciuškievič.
Praŭda, šyldu z nadpisam «Płošča Pieramienaŭ» kamunalščyki ŭsio ž adadrali. Ale niama sumnievaŭ, što novaja źjavicca chutka.
«Tut takoje faktyčna kožny dzień. Pačałosia niedzie 12 žniŭnia. Ludzi pačali spačatku vychadzić u dvor, znajomicca. Paśla źjaviŭsia murał, zatym ludzi stvaryli ahulny čat, u jaki dadajucca nie tolki žychary kankretna hetych damoŭ, a i susiednich taksama, — raskazvaje adna ź miascovych žycharak. — Pacichu ŭsie pieraznajomilisia. Ludzi pačali źbiracca razam na maršy, padtrymlivać adno adnaho pa-susiedsku.
Častka susiedziaŭ skardziłasia na šum — da ich prysłuchalisia, pačali skončvać zbory nie paźniej za 22 hadzinu. Nu i była adna babula, jakaja zrazała stužki. Ź joju pahavaryli, abmierkavali, što ŭ jaje adna pazicyja, a ŭ nas inšaja, i ničoha strašnaha ŭ hetym niama. Jana paabiacała bolš nie ładzić dyviersij. I ŭsio, bolš prablemaŭ nie było».
Stužki — heta pra płot vakoł dziciačaj placoŭki. Jašče niadaŭna pamiž damami łunaŭ hihancki bieł-čyrvona-bieły ściah, ale siłaviki jaho ŭsio ž źniali. Dla hetaha im daviałosia rezać bałharkaj dźviery na dach.
Ciapier ściah zamianiŭ płot, jaki ŭvieś ŭpryhožany stužkami. Častka bieł-čyrvona-biełaja, častka stužak — čyrvonyja i zialonyja. Ich taksama pieryjadyčna namahajucca źniać.
«Siońnia pryvieźli niejkich: troje rabotnikaŭ i nad imi čaćviora ŭ maskach. Jany častku stužak źniali, ale paśla prosta syšli. Moža, spracavała, što žychary sabralisia, pačali kazać im pra sumleńnie, stała niajomka», — raskazvajuć ludzi.
Ciapier miascovyja žychary zaviazvajuć stužki nazad. Robiać heta razam ź dziećmi.
Pry hetym ludzi kažuć, što niejkaj arhanizavanaści ŭ ich i niama. Na tkaninu dla stužak nie skidvajucca — prynosiać sami, chto ličyć patrebnym. Admyvajuć murał taksama tyja, chto maje žadańnie i čas.
«Vialiki ściah sšyli žančyny. Ale pakul my vyrašyli jaho nie viešać, bo našy damy pačali dušyć štrafami. Ahułam try damy aštrafavali na 18 tysiač rubloŭ», — raskazvajuć žychary.
Tym časam na placoŭcy prybyvaje narodu. Kirył i Darja čakajuć kancertu razam z dvuma dziećmi.
«Dzieci pytajucca, što adbyvajecca, ale niekatoryja momanty my im nie raskazvajem, kaniečnie. Praŭda, było takoje, što syn-druhakłaśnik pryjšoŭ sa škoły i kazaŭ: «U nas dziaŭčynka ŭ kłasie za Łukašenku! Ujaŭlaješ?» Dla jaho dziŭna, što sustrakajucca ludzi, jakija padtrymlivajuć Łukašenku. My kažam, kab jon nie abmiarkoŭvaŭ heta ŭ škole, ale ž usio roŭna dzieci sami ŭsio viedajuć. Tym bolš, u nas tut niama babul-dziadul, i ja biaru małoha na mitynhi z saboju. Kali idu ź im, to sychodžu da 18:00 i staju tolki z kraju. Ale ž jon čuje tam kryčałki, kštałtu «Łukašenku ŭ aŭtazak», choć ja ich paŭtarać zabaraniaju. Tłumaču, što heta abmiarkoŭvajuć tolki darosłyja, jakija ŭžo majuć vybarčaje prava, — kaža Darja. — Ale nie vychodzić ja nie mahu. Liču, kožny musić vykazać svaju pazicyju».
Niekatoryja baćki prytrymlivajucca inšaha punktu hledžańnia.
«Ja synu adkryta kažu: bieł-čyrvona-bieły ściah — heta naš histaryčny. Ciapier dziaržaŭny inšy, bieł-čyrvona-bieły zabrali ŭ nas u 1994 hodzie. Tłumačym, što ciapier ludzi aburajucca, bo ich prosta padmanuli na vybarach. A čamu nam jaho padmanvać?» — kaža Vadzim, jaho mały syn jašče chodzić u sadočak.
Chapaje i ludziej stałaha vieku.
«Mianie heta «dźvižucha» nie aburaje, a naadvarot. Ja sam 34 hady słuchaju takuju muzyku i chadžu na mitynhi», — z honaram kaža adzin ź miascovych žycharoŭ. Mužčynu 56 hadoŭ, jon inžynier na dziaržpradpryjemstvie. Kaža, niadaŭna trapiŭ na sutki, na pracy pahražali zvalnieńniem.
«Pieradumali pad harantyju, što ja bolš nie traplusia. Ja skazaŭ: pasprabuju, ale harantavać nie mahu! Zhubić pracu nie chočacca, ale jak nie vychodzić, kali bačyš, jak zatrymlivajuć 17-hadovych dziaŭčat?» — zadajecca pytańniem surazmoŭca.
Tym časam pačynajecca vystup Vajciuškieviča: adrazu ź pieśni pra «Mury». Ludzi padpiavajuć.
Pakul u dvary spakojna. Dva dni tamu, 7 vieraśnia, siudy pryjechaŭ AMAP, praŭda, kali ŭsie ŭžo razyšlisia. Ale dvaich čałaviek usio ž zatrymali.
«Ja pajšoŭ sabrać ź dziciačaj placoŭki śmiećcie, padjechała niekalki mašyn siłavikoŭ. Akružyli, kab nie zmoh syjści. Uziali mianie i susieda, jaki prosta išoŭ dadomu», — raskazvaje miascovy žychar Vasil.
Jamu adnosna pašancavała: razam z susiedam ich advieźli ŭ RAUS, na nastupny dzień adpuścili.
«Skłali pratakoł za chulihanstva, ale skazali, što kali ciaham 10 dzion nam nie patelefanujuć ź milicyi, to ŭsio narmalna», — zhadvaje Vasil.
Cikava, što jon ajcišnik, jaki pracuje ź niamieckimi partniorami. Kaža, kali jany daviedalisia pra adklučeńni internetu i zatrymańni, to prapanoŭvali jamu spačatku kamandziroŭku ŭ Hiermaniju na miesiac-dva, a paśla i paŭnavartasny pierajezd.
«Pakul ja nie chaču. Ja lublu hetuju krainu, ja chacieŭ by tut žyć. Tut cudoŭna, i ludzi cudoŭnyja, — kaža Vasil. — Ale kali ničoha nie źmienicca, to, najchutčej, ja źjedu. U mianie syn maleńki, i ja chaču, kab jon ros u krainie, dzie čałavieka pavažajuć».
Praz paŭhadziny paśla pačatku kancerta ŭ dvor zajazdžajuć dva mikraaŭtobusy z AMAPam. Jašče adzin vialiki pasažyrski aŭtobus staić trochi dalej. Ludzi panikujuć, ale nie razychodziacca. Vajciuškievič praciahvaje śpiavać, dzieci — biehać vakoł. Siłaviki pakul što siadziać u mašynach.
«Amapaŭcy pryjechali!» — papiaredžvaje prysutnych dziesiacihadovy chłopčyk na rovary.
Praŭda, doŭha siłaviki nie čakajuć. Pad «Kupalinku», jakuju ludzi śpiavajuć choram, fihury ŭ čornym zajmajuć dziciačuju placoŭku. Śpieŭ abryvajecca na paŭsłovie, ludzi kryčać Vajciuškieviču: «Dziakuj!» Častka adychodzić ź dziciačaj placoŭki, častka zastajecca na joj zabłakavanaj.
Siłaviki papiaredžvajuć u miehafon pra «niesankcyjanavanaje mierapryjemstva», na heta ludzi adkryta aburajucca: maŭlaŭ, my tut žyviom.
«Vy pałochajecie dziaciej, sydzicie adsiul!» — kryčać žančyny.
Amapaŭcy prapuskajuć tych, chto choča vyjści. Abychodzicca biez zatrymańniaŭ, ale ludzi nie sychodziać kančatkova. Častka zastajecca kala padjezdaŭ, častka viartajecca ŭ kvatery i vyhladvaje z voknaŭ.
Tym časam akramia čałaviečkaŭ u čornym, źjaŭlajucca siłaviki ŭ zialonaj formie. Jany atočvajuć transfarmatarnuju budku, chtości pačynaje chucieńka zamaloŭvać čornaj farbaj vyjavu dydžejaŭ.
«Hańba!» — kryčać im ludzi. U adkaz amapaŭcy pakazalna aburajucca adno adnamu: pavyciahvali dziaciej na vulicu u taki čas i jašče čymśćci niezadavolenyja. Maŭlaŭ, što ŭ ludziej u hałavie?
Žychary pieryjadyčna skandujuć: «Heta naš dvor!» i «Žyvie Biełaruś!», ale siłaviki nie ruchalisia ź miesca, pakul murał nie byŭ źniščany. Paśla «ludzi ŭ čornym» sychodziać, zastajecca ź dziasiatak siłavikoŭ u milicejskaj formie biez paznak i ŭ zialonym. Ludzi prosiać ich pradstavicca ci pakazać dakumienty, tyja nie reahujuć.
Pastupova para dziasiatkaŭ žycharoŭ viartajucca na placoŭku. Niekatoryja sprabujuć zavieści razmovy ź siłavikami, tyja adkazvajuć: pamiž saboju razmaŭlajcie. Adzin z mužčynaŭ dastaje Bibliju i pačynaje začytvać siłavikam uryvak z adkryćcia Jana Bahasłova. Čytalnika zdymaje na mabilnik siłavik z kamieraj hoŭ-pro na kiepcy.
«I kali Jon źniaŭ šostuju piačatku, ja zirnuŭ, i voś, stałasia vialikaje trasieńnie ziamli, i sonca sčarnieła, jak vałasianica, i miesiac zrabiŭsia by kroŭ», — čytaje mužčyna.
Pobač na arelach katajucca dzieci, miascovyja žychary prapanoŭvajuć adno adnamu harbatu ci kavu. Abniuchvajuć adno adnaho sabaki. Pierad imi na dziciačaj placoŭcy stajać siłaviki. U pavietry śmiardzić farbaj, jakoj zamaloŭvali murał.
Kali hradus pratestaŭ i źnižajecca ŭ hetyja dni, to hradus absurdu vidavočna ŭzrastaje.
Paśla siłaviki pryhaniajuć paračku mužykoŭ sa stomlenymi ad ałkaholu tvarami: niejkija rabaciahi ŭ cyvilnym. Rabaciahi prynosiać leśvicu, cichar zabirajecca navierch i doŭha kałupajecca, kab źniać bieł-čyrvona-bieły ściah. Narešcie misija vykananaja: źniali i nacyjanalny ściah, i navat ściah Minska.
Placoŭka puścieje. Žychary razychodziacca, pryhavorvajučy: «Da zaŭtra!» i «Dziakuj, susiedzi! Dabranač!»
Sychodziać i siłaviki. Ciapier na dziciačaj placoŭcy zamiest dziaciej — pustata, zamiest śpievaŭ — cišynia. A zamiest dydžejaŭ — dvoje siłavikoŭ u maskach, jakich pakinuli čakać, pakul śmiardziučaja farba vysachnie.
Doblesnyja siłavyja struktury znoŭ uciorli nos biazdarnym češskim lalkavodam.
Kamientary