Ekśpierty: Realnaja śmiarotnaść ad kavidu ŭ śviecie moža być udvaja vyšejšaj za aficyjnyja ličby, u Biełarusi razryŭ hihancki
Tak śćviardžajuć ekśpierty ź Instytuta pakazalnikaŭ i acenki zdaroŭja (IHME) — niezaležnaj mižnarodnaj navukova-daśledčaj arhanizacyi ŭ halinie achovy zdaroŭja. Na ich dumku, u Biełarusi kaeficyjent śmiarotnaści składaje 459,6 na 100 tysiač čałaviek — heta adzin z najvyšejšych pakaźnikaŭ u śviecie.
Z pačatku pandemii daśledčyki z IHME źbirajuć źviestki z usiaho śvietu, analizujuć ich i stvarajuć madeli, jakija, jak praviła, majuć vysokuju dakładnaść. U svaim apošnim daśledavańni arhanizacyja abapirałasia nie na aficyjnyja ličby śmiarotnaści ad kavidu, a na paraŭnańnie ahulnaj kolkaści śmierciaŭ u krainach z roznych pryčyn padčas pandemii z papiarednimi pakaźnikami. Inakš kažučy, IHME praanalizavała zališniuju śmiarotnaść va ŭsim śviecie, što ŭźnikła za čas pandemii.
Adnak zališniaja śmiarotnaść nie roŭnaja ahulnaj kolkaści śmierciaŭ ad kavidu. Na zališniuju śmiarotnaść upłyvajuć šeść faktaraŭ źmieny ŭzroŭniu śmiarotnaści, źviazanyja z pandemijaj i patrabavańniami zachoŭvańnia sacyjalnaj dystancyi. Da hetych faktaraŭ adnosiacca:
1) usie vypadki śmierci niepasredna ad kavidu,
2) pavieličeńnie śmiarotnaści praz zatrymku akazańnia miedycynskaj dapamohi padčas pandemii,
3) rost śmiarotnaści praz pavieličeńnie kolkaści psichičnych razładaŭ, u tym liku depresii, a taksama pavieličeńnie ŭžyvańnia ałkaholu i narkatyčnych rečyvaŭ,
4) źmianšeńnie śmiarotnaści dziakujučy abmiežavańniam mabilnaści, u vyniku čaho ludzi atrymlivali mienš paškodžańniaŭ
5) źnižeńnie kolkaści śmierciaŭ dziakujučy mienšaj pieradačy inšych reśpiratornych virusaŭ, bo zachoŭvałasia sacyjalnaja dystancyja
6) źnižeńnie śmiarotnaści praz chraničnyja sardečna-sasudzistyja i reśpiratornyja zachvorvańni. To bok ludzi, jakija b mahli pamierci ad hetych zachvorvańniaŭ, pamierli raniej ad karanavirusa.
Kab dakładna acanić ahulnuju śmiarotnaść ad kavidu, nieabchodna ŭličvać usie šeść faktaraŭ, jakija ŭźnikli z pačatku pandemii i paŭpłyvali na zališniuju śmiarotnaść.
Analiz daśledčykaŭ składaŭsia z čatyroch hałoŭnych etapaŭ.
Pa-pieršaje, daśledčyki praanalizavali ŭsie miescy, dzie štotydzień abo štomiesiac paviedamlałasia ahulnaja śmiarotnaść ad usich pryčyn z pačatku pandemii.
Kab vyznačyć čakanuju śmiarotnaść, ekśpierty ŭličvali siezonnaść i viekavuju tendencyju ŭ zaležnaści ad miesca, a zatym prahnazavali kolkaść śmierciaŭ dla 2020 i 2021 hoda, kali b nie było pandemii.
U vyniku ekśpierty vyśvietlili, nakolki pakazalniki za čas pandemii pavialičylisia ŭ paraŭnańni z čakanaj śmiarotnaściu.
Pa-druhoje, na asnovie inšych faktyčnych źviestak, ekśpierty acanili dolu zališniaj śmiarotnaści, jakaja pryjšłasia na pieršy faktar, to bok na śmiarotnyja vypadki niepasredna ad kavidu. Daśledčyki miarkujuć, što ŭ mnohich miescach kolkaść zarehistravanych śmierciaŭ ad kavidu zanižanaja, a vialikaja častka zališniaj śmiarotnaści źviazanaja ź niapravilnaj kłasifikacyjaj śmierciaŭ ad karanavirusa.
Daśledčyki praanalizavali inšyja faktary, jakija b mahli paŭpłyvać na zališniuju śmiarotnaść, ale na siońniašni dzień niama dastatkovych dokazaŭ dla acenki ŭpłyvu hetych faktaraŭ. Tamu na momant daśledavańnia ekśpierty dapuskajuć, što ahulnaja śmiarotnaść ad kavidu blizkaja da zališniaj śmiarotnaści.
Trecim krokam było stvareńnie statystyčnaj madeli, jakaja štotydzień prahnazavała adnosiny ahulnaj kolkaści śmierciaŭ u krainie da zarehistravanych śmiarotnych vypadkaŭ ad kavidu na asnovie kavaryjat i prastoravych efiektaŭ. Na dyjahramie pakazanaje raźmierkavańnie hetych kaeficyjentaŭ na asnovie dastupnych źviestak.
Padčas apošniaha etapu navukoŭcy vykarystoŭvali tuju ž madel, kab praanalizavać adnosiny ahulnaj śmiarotnaści da kolkaści śmierciaŭ ad kavidu va ŭsim śviecie, u tym liku ŭ tych krainach, źviestak ź jakich było niedastatkova. Kali źviestak pra ahulnuju śmiarotnaść u krainie nie było, daśledčyki pamnažali kolkaść zarehistravanych vypadkaŭ karanavirusa na acenačny kaeficyjent. U vyniku navukoŭcy stvaryli mapu, na jakoj bačna, jak varjirujucca miž saboj kaeficyjenty ŭ roznych krainach. Biełaruś apynułasia ŭ liku krain z najvialikšym kaeficyjentam.
Pa acenkach daśledčykaŭ, da 3 maja 2021 hoda kolkaść śmierciaŭ ad kavidu dasiahnuła 6,93 miljona va ŭsim śviecie, što ŭdvaja bolš, čym aficyjnyja ličby (3,24 miljona).
Siarod 20 krain z najvialikšym kaeficyjentam śmiarotnaści na 100 tysiač čałaviek Biełaruś znachodzicca na siomym miescy. Aficyjny kaeficyjent śmiarotnaści ŭ Biełarusi składaje 27,1, a pa raźlikach navukoŭcaŭ — 459,6 (na 100 tysiač čałaviek). Heta ŭ 17 razoŭ bolš za aficyjnyja ličby.
Kamientary