David Dušman, apošni acaleły sałdat, jaki ŭdzielničaŭ u vyzvaleńni nacysckaha łahiera śmierci ŭ Aśviencimie (Aŭšvicy), pamior u 98 hadoŭ.
Dušman, jaŭrejski vieteran Čyrvonaj Armii, jaki paśla staŭ alimpijskim fiechtavalščykam, pamior u Hiermanii ŭ subotu. Va ŭzroście 21 hoda, 27 studzienia 1945 hoda sałdat Čyrvonaj Armii źnios svaim tankam elektryčny płot łahiera, kab dapamahčy vyzvalić viaźniaŭ, piša Bi-bi-si.
U Aŭšvicy zabili kala 1,1 miljona čałaviek, bolšaść ź jakich byli jaŭrejami.
«Kali my prybyli, my ŭbačyli płot i hetych niaščasnych ludziej, my prarvali płot svaimi tankami. My dali ježu źniavolenym», — kazaŭ Dušman letaś Reuters.
«Jany stajali tam, usie jany ŭ formie (viaźniaŭ), tolki vočy, tolki vočy, vielmi vuzkija — heta było vielmi strašna, vielmi žudasna», — skazaŭ jon.
Dušman zajaviŭ, što nie viedaŭ pra isnavańnie Aśviencima padčas vajny i daviedaŭsia pra žudasnyja rečy, jakija tam rabilisia, tolki paśla jaje zaviaršeńnia. Jon byŭ adnym z usiaho 69 čałaviek, acalełych ź jaho 12-tysiačnaj dyvizii, i atrymaŭ surjoznyja ranieńni padčas vajny.
Zatym jon staŭ adnym z najlepšych fiechtavalščykaŭ Savieckaha Sajuza, a paśla i adnym z samych viadomych suśvietnych trenieraŭ pa fiechtavańni, zajaviŭ Mižnarodny alimpijski kamitet (MAK).
Jon treniravaŭ žanočuju kamandu Savieckaha Sajuza pa fiechtavańni bolš za 30 hadoŭ i byŭ śviedkam śmiarotnaha teraktu suprać izrailskich spartsmienaŭ na Alimpijskich hulniach u Miunchienie ŭ 1972 hodzie.
«My pačuli streły i huł viertalotaŭ nad nami. My žyli prosta nasuprać izrailskaj kamandy. My i ŭsie astatnija spartsmieny byli napałochanyja», — skazaŭ jon u haziecie Abendzeitung u 2018 hodzie.
Jaho siabar, kiraŭnik MAK i kaleha-fiechtavalščyk Tomas Bach addaŭ daninu pavahi pamierłamu.
«Kali my paznajomilisia ŭ 1970 hodzie, jon nieadkładna prapanavaŭ mnie siabroŭstva i parady, niahledziačy na toje, što mieŭ asabisty dośvied padčas Druhoj suśvietnaj vajny i ŭ Aśviencimie i toje, što jon byŭ jaŭrejskaha pachodžańnia», — skazaŭ Bach, jaki źjaŭlajecca niemcam.
«Heta byŭ taki hłyboki čałaviečy žest, što ja nikoli jaho nie zabudu».
Da 94 hadoŭ Dušman amal štodnia chadziŭ u svoj fiechtavalny kłub, dzie pravodziŭ uroki, zajavili ŭ MAK.
Vyjšła na svabodu Antanina Kanavałava, davieranaja asoba Cichanoŭskaj u 2020 hodzie4
Kamientary