U aŭtorak hramadzianin ZŠA Emanuił Zelcer byŭ vyzvaleny z kalonii ŭ Mahilovie ŭkazam prezydenta Alaksandra Łukašenki i adlacieŭ u Ńju‑Jork.
Zakončyŭsia amal čatyrnaccacimiesiačny «biełaruski epizod» žyćcia spadara Zelcera, jaki jon, vidavočna, nia budzie zhadvać sa škadavańniem. Za jaho zastupilisia i pravaabarončyja arhanizacyi, i aficyjny Vašynhton — a pra heta možna raspaviadać unukam. Nia kožnamu, chto ŭvachodzić u kaliziju z zakonam, tak šancuje.
Spadar Zelcer viarnuŭsia ŭ krainu, dzie jaho ŭžo niekalki razoŭ sprabavali asudzić za machlarstva, uklučna z padrobkaj dakumentaŭ, ale nikomu ŭ ZŠA heta nie ŭdałosia. Udałosia biełaruskaj sudovaj systemie,
jakaja, nahadajem, prysudziła jamu try hady pazbaŭleńnia voli za sprobu ekanamičnaha špijanažu i falšavańnie dakumentaŭ. Sumnievy nakont taho, ci sud byŭ spraviadlivy, u šyrejšaj publiki zastanucca, pakolki sud byŭ zasakrečany i nijakaj kankretnaj infarmacyi pra spravu ŭ śviet nie prasačyłasia. Ci my kali‑niebudź daviedajemsia niešta kankretnaje pra charaktar abvinavačańnia Zelcera ŭ Biełarusi?
Ale žyćcio Zelcera da jahonaha niaŭdałaha palotu ź Londanu ŭ Miensk u sakaviku 2008 hodu na samalocie rasiejskaha aliharcha Barysa Bierazoŭskaha stała abjektam niekalkich žurnalisckich daśledavańniaŭ na Zachadzie. Z taho, što nam udałosia sabrać z roznych presavych artykułaŭ i internetnych sajtaŭ, uźnikaje vobraz Emanuiła Zelcera jak nadzvyčaj kalarytnaha persanaža, jaki moh by stać hierojem niebłahoha avanturnaha ramanu ŭ styli Ilfa i Piatrova.
Pijanist i finansavy kansultant
Emanuił Zelcer naradziŭsia ci to ŭ 1953, ci to ŭ 1954 hodzie. Miesca naradžeńnia taksama nieadnaznačnaje — adny krynicy nazyvajuć Kiemierava, inšyja Kišyneŭ. U 1971‑73 hodzie jon vučyŭsia ŭ klasie fartepijana Małdaŭskaha dziaržaŭnaha instytutu mastactvaŭ. Paśla Zelcer nibyta havaryŭ, što jon vučyŭsia ŭ Maskoŭskaj kanservatoryi. I jon jašče nibyta śćviardžaŭ, što vučyŭsia na jurydyčnym fakultecie Kišyneŭskaha dziaržaŭnaha ŭniversytetu, jaki vydaŭ jamu dyplom jurysta. Ale hetaje śćviardžeńnie nieaadnarazova ŭ jahonym paźniejšym žyćci staviłasia ekspertami pad sumnieŭ.
U 1974 hodzie Zelcer emihravaŭ u Izrail jak adzin ź pieršych emihrantaŭ z SSSR pa hetak zvanaj «habrejskaj kvocie». A ź Izrailu Zelcer adrazu pierabraŭsia ŭ ZŠA, u štat Techas, dzie pracavaŭ prybiralnikam u hamburhiernaj zabiahałaŭcy i pijanistam u stryptyz‑bary. U 1975 hodzie Zelcer apynuŭsia ŭ Ńju‑Jorku, dzie taksama sprabavaŭ vučycca ŭ kanservatoryi. U
1980 hodzie jon adkryŭ pieršaje rasiejskamoŭnaje radyjo ŭ Ńju‑Jorku, jakoje nibyta chutka zbankrutavała i znajšłosia ŭ poli zroku tamtejšaj prakuratury.
Jak adznačaje amerykanskaja presa, Zelcera ŭ ZŠA sprabavali prynamsi try razy asudzić za machlarstva.
U najbolš surjoznaj spravie Zelcera abvinavacili ŭ niezakonnym zachopie medyčnaj kliniki.
Zelcer, jaki byŭ finansavym kansultantam kliniki ŭ Ńju Džerzi, pavodle abvinavačańnia, u 1988 hodzie pranik u kliniku, zabraŭ statutnyja dakumenty, pamianiaŭ zamki, a potym zajaviŭ, što klinika naležyć jamu.
Uładalniki kliniki padali na jaho ŭ sud, i ŭ 1997 hodzie sud abaviazaŭ Zelcera vypłacić im 2 miljony dalaraŭ kampensacyi.
Advakat i ekspert pa rasiejskaj mafii
U 1990 hodzie Zelcer atrymaŭ licenziju na advakackuju dziejnaść. Dla dopusku na ekzamen Zelcer pakazaŭ dyplom jurydyčnaha fakultetu Kišyneŭskaha dziaržaŭnaha ŭniversytetu i daviedku ab pastupleńni na fakultet prava Denverskaha ŭniversytetu.
U 1993 hodzie Zelcer staŭ pracavać jak juryst u filijale rasiejskaha Inkombanku ŭ Ńju‑Jorku. U 1994 hodzie bank zvolniŭ Zelcera i padaŭ na jaho ŭ sud, abvinavačvajučy jaho ŭ kradziažy 5,6 miljona dalaraŭ.
U abvinavačańni było napisana, što Zelcer — heta «karjerny machlar», dla jakoha «padrobka dakumentaŭ stała rutynnym zaniatkam».
Zelcer u svaju čarhu abvinavaciŭ Inkombank u kradziažy hrošaj akcyjaneraŭ i ŭkładalnikaŭ. Sudovaja sprečka tak i zastałasia niavyrašanaj, bo Inkombank zbankrutavaŭ u 1998 hodzie.
U 1994 hodzie Zelcer staŭsia adnym z važnych śviedkaŭ u raśśledavańni FBR admyvańnia hrošaj rasiejskaj mafijaj praz Bank of New York. Jak ekspert pa arhanizavanaj złačynnaści ŭ Rasiei, Zelcer śviedčyŭ pierad Kanhresam ZŠA i časta źjaŭlaŭsia ŭ CNN, Fox News dy inšych ŚMI.
Hetaja medyjnaja słava dała Zelceru advarotny vynik, kali «New York Times» u 2000 hodzie napisaŭ, što adzin z dakumentaŭ, pradstaŭlenych Zelceram u dokaz admyvańnia hrošaj bankam, akazaŭsia zvyčajnaj falšyŭkaj.Inšyja dokazy Zelcera taksama rassypalisia. Zelcer paśla taho źnik z publičnaha žyćcia ZŠA ažno da 12 sakavika 2008 hodu, kali byŭ zatrymany ŭ Miensku.
Juryst aliharchaŭ
Pavodle versii, jakuju raspaŭsiudziŭ u ŚMI Mark Zelcer, brat Emanuiła Zelcera, hety apošni staŭsia achviaraj pomsty rasiejskaha aliharcha Barysa Bierazoŭskaha, ź jakim jon nibyta nie damoviŭsia nakont niekatorych rečaŭ, źviazanych sa spadčynaj hruzinskaha aliharcha Badry Patarkacyšvili.
Paśla niečakanaj śmierci Patarkacyšvili ŭ lutym 2008‑ha šmat chto spadziavaŭsia, što spadčynu atrymaje ŭdava pa aliharchu i jahonyja dzieci.
Adnak vyjaviłasia, što pavodle raniej nie viadomaha testamentu, jaki Patarkacyšvili nibyta zrabiŭ u prysutnaści Zelcera, aliharch pryznačyŭ rasparadnikam svajoj majomaści dalokaha svajaka, Džozefa Keja.Hruzinski sud pryznaŭ sapraŭdnaść hetaha testamentu, i Keju ŭdałosia pradać adnu hruzinskuju telestancyju, jakaja naležała Patarkacyšvili. Ale dalejšaje rasparadžeńnie majomaściu aliharcha było zablakavanaje pazovam udavy, jakaja abvinavaciła Zelcera ŭ sfalšavańni testamentu na karyść Keja.
Jakaja tut rola Barysa Bierazoŭskaha?Dakładna nie viadoma, ale ŭ ŚMI źjavilisia domysły, što Bierazoŭski, jaki spačatku padtrymlivaŭ udavu, paśla sustrečy z Zelceram źmianiŭ front i pastanaviŭ pracavać razam ź im. Pavodle sudovaha abvinavačańnia ŭdavy, Zelcer i Bierazoŭski vyrašyli padzialicca spadčynaj Patarkacyšvili, addajučy siamji pamierłaha hruzinskaha aliharcha ŭsiaho 15 adsotkaŭ. Ci było tak — nichto dakładna nia viedaje.
Niajasna taksama, čaho Zelcer palacieŭ na samalocie Bierazoŭskaha ź Londanu ŭ Miensk, dzie jaho, razam z sakratarkaj Uładlenaj Funk, aryštavali adrazu na lotniščy. Funk zajaviła presie paśla taho, jak adsiedzieła svoj hadavy prysud u Biełarusi, što jaje i Zelcera dastavili ŭ Miensk suprać ich voli. Funk skazała, što paśla viačery ź Bierazoŭskim jany stracili prytomnaść i aprytomnieli ŭžo ŭ samalocie, jaki lacieŭ u Miensk.
Praŭda heta ci bajka — nieviadoma. Ale ŭsia hetaja historyja, niama sumnievu, vartaja chutčej piśmieńnickaha, čym žurnalisckaha padychodu…
