«Frazy ŭ duchu «jany nie buduć stolki siadzieć» vyklikajuć złość i razdražnieńnie». Jak razmaŭlać sa svajakami palitviaźniaŭ?
Palityčnyja aryšty zakranuli tysiačy siemjaŭ. Dla mnohich heta ŭpieršyniu. Dla tych, chto pobač, — taksama. Što možna kazać, a što nie varta? Jak padtrymać, a nie traŭmavać jašče bolš? «Naša Niva» zapisała parady psichołaha pra toje, jak pravilna razmaŭlać sa svajakami palitviaźniaŭ.
«Kali čałaviek u kryzisie, jon nie vybiraje situacyju i, moža, nie chacieŭ by hierojstvavać»
Tym, chto choča akazać padtrymku, pierš za ŭsio važna razabracca, jakija emocyi jany sami adčuvajuć.
«Naprykład, ja sam bajusia z hetym sutyknucca i sa svajho strachu pačynaju havaryć. Pa sutnaści, čałaviek sprabuje spravicca sa svaim napružańniem. I tut nie zadača svajaka źniavolenaha dapamahać jamu heta rabić. Heta vaša adkaznaść — raspaznać emocyi. Tady lepš spynicca i nijakaj padtrymki nie akazvać, — tłumačyć psichołah Nastaśsia Šapiel. —
U nas u hramadstvie isnuje strach zaražeńnia. Kali my sutykajemsia z čałaviekam, u jakoha ŭ žyćci niešta kiepskaje zdaryłasia, my baimsia, što nas taksama moža heta zakranuć. I hety strach dyktuje našy pavodziny.
Takija ahulnyja słovy, jak «trymajsia», nie nadta dapamahajuć. U hetaj situacyi niama za što trymacca. Hučyć chutčej jak «ty zastaješsia ŭ adzinocie, ja nie hatovy ciabie padtrymlivać, sam spraŭlajsia». Voś tak heta moža sčytvacca».
Frazy ŭ duchu «jany nie buduć stolki siadzieć» taksama ŭžyvać nie varta.
«Heta vyklikaje złość i razdražnieńnie. Bo ty nie viedaješ, jak budzie dakładna, i daješ abiacańnie, za jakoje nie možaš nieści adkaznaść. Tym samym ty admaŭlaješ pieražyvańni čałavieka. Maŭlaŭ, navošta chvalavacca, kali ŭsio budzie dobra?
U jaho karcinie śvietu svajaku vynieśli prysud, naprykład, 10 hod. A ty kažaš, što budzie siadzieć mienš. I što mianiajecca, kali nie 10 hod? Kolki b čałaviek ni siadzieŭ — heta ŭžo strašna.
Važna paźbiahać fraz-kliše typu «kožnamu adpisana roŭna stolki, kolki jon moža vytrymać» ci «tolki mocnym ludziam dajucca mocnyja vyprabavańni». My tak pładzim hierojaŭ. Ale kali čałaviek znachodzicca ŭ kryzisie, jon nie vybiraje hetu situacyju. I, moža, nie chacieŭ by hierojstvavać. Ale tak skłalisia abstaviny, i ŭ ich čałaviek i jaho svajaki musiać vyžyvać.
Takija frazy znoŭ admaŭlajuć pieražyvańni. A ich šmat — hnieŭ, adčaj, strach, biaśsille. I niavyznačanaść — my nie viedajem, kali heta skončycca», — kaža psichołah.
«Vaša zadača — umieć pačuć «nie»
Jašče adna pamyłka — nazojliva cikavicca ŭ svajakoŭ navinami pra palitviaźnia. Časam pytańni zadajucca nie z kłopatu, a ź cikaŭnaści i tryvohi. Heta padobna byccam čałaviek hladzić sieryjał, i jamu patrebny novyja źviestki. Vielmi važna siabie spyniać u takija momanty.
«Paprasicie dazvoł zadać paru pytańniaŭ. Musić być kulturny zvarot da taho, chto vałodaje infarmacyjaj. Možna pacikavicca ŭ čałavieka: «Jak ty sam z hetym spraŭlaješsia?» Ale tolki kali razumiejecie, što ŭ dadzienych abstavinach takaja razmova darečnaja.
Vy nie ŭ kramie sustrelisia, a ŭ niejkaja biaśpiečnaj atmaśfiery. Pierad hetym možna skazać: kali tabie zaraz nie chočacca pra heta havaryć, ty možaš nie adkazvać», — raić Nastaśsia.
Svajaki palitviaźnia mohuć admovicca ad padtrymki — i heta narmalna.
«Ludzi, jakija znachodziaćci ŭ kryzisnaj padziei, byvajuć tak spustošany, što nie mohuć prymać dapamohu, i vaša zadača — umieć pačuć «nie». I nie ŭsprymać heta jak asabistaje adviaržeńnie. Bo ŭ druhoha boku ŭ dumkach taksama kanflikt: mnie nibyta chočuć dapamahčy, dziejničajuć z dobrych namieraŭ, ja pavinien pahadzicca, navat kali mnie heta nie vielmi padychodzić.
Nie treba sprabavać za košt svajoj dabračynnaści vystavić siabie hierojem. Ja kažu nie samyja pryjemnyja rečy, ale, na žal, takoje sustrakajecca. Kali ja ŭklučajusia svaim vałanciorstvam i hetym samym mahu rabić ź siabie maci Terezu. Kali ja z hetaj metaj idu, to, kaniečnie, budu kryŭdzicca na admovu — što mnie hruba adkazali, sa mnoj nie zachacieli havaryć».
«Časam dastatkova prysutnaści pobač bieź mituśni»
U pytańniach padtrymki važna być ščyrym i darečnym. Heta bolš kaštoŭna za najhranuju ŭvahu i kłopat. Kali vy razhubleny, nie viedajecie, što rabić, ale pieražyvajecie za čałavieka, tak i skažycie jamu. Dajcie zrazumieć, što vy pobač.
«Ščyra kažycie pra toje, što bačycie. Kali ja budu praźmierna padbadziorvajučaj, taksama nie budzie dobra. Kali bačycie, što čałaviek vyhladaje stomlenym, paviedamicie jamu pra heta. Moža, varta pakłapacicca ab ježy dla jaho.
Acanicie dla siabie, jakuju dapamohu možacie akazać, a jakuju — nie. Časta ludzi, bajučysia stać katam, pačynajuć pryčyniać dabro z ułasnaha reziervu. I paśla razdražniajucca, złujucca, nie adkazvajuć na zvanki — a na vas raźličvajuć».
Spytajcie ŭ svajaka palitviaźnia, što dla jaho važna: pajści raźviejacca na kavu ci prosta pasiadzieć u cišy. Nie treba stvarać śviata, kali čałaviek hetaha nie choča.
Nastaśsia zaŭvažaje, što pamyłki my robim, bo nas nie vučać, jak padtrymlivać inšych u ciažkich situacyjach — nas vučać ich paźbiahać.
«Kali my bačym pakuty inšaha, my chočam paźbiehčy ich, bo nam taksama stanovicca baluča i my nie chočam hetaha. Tamu my sprabujem supakoić krynicu bolu. Nie hladzieć u heta lusterka, a pieraklučycca. Časam dastatkova prysutnaści pobač bieź mituśni. Heta bolš dziejsna, čym kali my sprabujem pieraklučyć uvahu i žartavać pra situacyju».
Ciapier čytajuć
U Homieli zakryli zabiahałaŭku pradprymalnika-łukašysta i źniščyli jaho płakat sa Stalinym4
Kamientary