«Spačatku ja nie chacieŭ vučycca, a potym užo nie moh. Ciapier zanadta pozna». Jak heta — usio žyćcio prapracavać na adnym miescy
Onliner parazmaŭlaŭ ź biełarusami, u jakich za doŭhuju pracoŭnuju dziejnaść było tolki adno miesca pracy, a taksama spytaŭ u ekśpierta, jakija padvodnyja kamiani jość u hetym scenaryi.
«Mnie padabajecca atrymlivać porcyi adrenalinu, heta nie daje zasumavać»
Ludmiła kaža, što znachodzicca ŭ adpačynku, ale ličyć dni da jaho zakančeńnia, kab chutčej vyjści na lubimuju pracu ŭ reanimacyju. Mienavita jaje hołas z 1991 hoda čujuć pacyjenty, jakija vychodziać z narkozu ŭ RNPC otałarynhałohii.
Jana płanavała pajści ŭ VNU na bijołaha, ale nie chapiła pary bałaŭ. Tady bieź ispytaŭ pastupiła ŭ miedvučylišča. Spačatku vielmi pieražyvała, ale, užo pracujučy miedsiastroj, zrazumieła, što ŭsio skłałasia tak, jak i pavinna było: jana znajšła svajo miesca.
— Da hetaha času ja chadžu na pracu ź vialikim žadańniem i cikavaściu. Mnie padabajecca atrymlivać porcyi adrenalinu, heta nie daje zasumavać. Dy i čałaviek ja aktyŭny, nie mahu siadzieć na miescy.
Jana kaža, što mabyć, chacieła b i sama być chirurham.
— Ale čas prajšoŭ, tamu vyrašyła, što budu dobraj miedsiastroj. Nie mahu skazać, što rablu adno i toje ž: pacyjenty roznyja, dyjahnazy i apieracyi roznyja, da taho ž my ŭvieś čas prachodzim navučańnie, kab pavyšać kvalifikacyju (u mianie ŭžo vyšejšaja). Dy i za 30 hadoŭ mietady reanimacyi mocna źmianilisia, vielmi šmat novaj aparatury. U vyniku kožny dzień nie padobny da papiaredniaha.
Kalehi, byvaje, dziviacca, jak heta ja ŭsio žyćcio pracuju na adnym miescy. Moładź zvyčajna šukaje lepšyja ŭmovy: vyšejšy zarobak, bližej da doma… A ja nastolki lublu hetaje miesca, što z žacham dumaju: što ja budu rabić, kali pajdu na piensiju?
«Kab doŭha pracavać za takija hrošy, treba mieć dobry tył u siamji»
Ała bolš za 24 hady pracuje vychavalnicaj u dziciačym sadku ŭ Baranavičach — jak pryjšła siudy ŭ 1998 hodzie, tak dahetul i niańčyć pakaleńni dziaciej. Śmiajecca, što heta nie miaža: jaje kaleha pracuje tut 40 hadoŭ.
— My — pakaleńnie Savieckaha Sajuza, tamu pracu vybirali pa dušy, kab raz i nazaŭždy. Ja vielmi lublu dziaciej i zaŭždy chacieła pracavać ź imi. Jany jak žyvyja batarejki, stolki ŭ ich enierhii! Jany bolš niepasrednyja, kažuć toje, što dumajuć, u ich niama chitraści i złości, jak u darosłych. Znosiny ź imi, viadoma, adymajuć enierhiju, ale naŭzamien dajuć našmat bolš.
— Ja była hatovaja da taho, što vychavalniki šmat nie zarablajuć (tak było zaŭsiody). Kab doŭha pracavać za takija hrošy, treba mieć dobry tył u siamji. Ja mahu dazvolić sabie pracavać biez ahladki na hrošy: u mianie vydatny muž z hodnym zarobkam, jaki padtrymlivaje mianie va ŭsim.
Jana kaža, što kalektyŭ u ich vydatny: mnohija pracujuć tut «pa pryzvańni dziesiacihodździami». A voś moładź nadoŭha nie zatrymlivajecca: kali im niešta nie padabajecca, adrazu sychodziać.
— Asabista ŭ majoj pracy za hetyja hady mała što pamianiałasia, chiba što papiarovaj ciahaniny stała bolš: zapaŭniaj roznyja płany, spravazdačy, prahramy… Ale adroźnieńni ŭ pracy vychavaciela sa stažam i navička kałasalnyja. Ja pryjšła ŭ dziciačy sadok i stvaryła zručnuju dla siabie prahramu, znajšła prydatnuju mietadyčnuju litaraturu i naładziła praces tak, što ŭsio pracuje jak hadzińnik. Navičku daviadziecca stvarać hetuju sistemu z nula.
Ciapier vychavancy Ały pryvodziać da jaje ž svaich dziaciej.
— Heta najvyšejšaja stupień davieru, ja razumieju, što ŭsio rablu pravilna. Byvaje, idu pa vulicy, a dzieci biahuć nasustrač, kryčać na ŭsiu vulicu: «Mikałajeŭna-a-a!» — i pačynajuć raskazvać svaje prablemy. I baćki ciarpliva čakajuć, pakul my pahutarym. Uvohule, heta viasiołaja praca. Nie ŭjaŭlaju siabie ŭ niejkaj inšaj roli.
«Nastroiŭ abstalavańnie — i siadzi ŭsiu źmienu čytaj knihi dy kryžavanki razhadvaj»
Uładzimir pryjšoŭ na zavod tokaram u 1977 hodzie, adrazu paśla zakančeńnia hadavoha navučańnia ŭ vučyliščy.
— Dziavacca z 10 kłasami adukacyi ŭ viaskovaj škole było asabliva niama kudy. Spačatku pryjšoŭ padavać dakumienty ŭ sielskahaspadarčy technikum, ale jak ubačyŭ tam častki karoŭ u rastvorach, dyk adrazu vyrašyŭ, što heta zusim nie majo. Adnak praz hod i praca tokaram adpała: pačaŭ padać zrok, i mianie pieraviali na asnoŭnuju vytvorčaść. Z hetaha času ja pracuju ŭ cechu apierataram stanka: naładžvaju abstalavańnie, kab jano vyrazała detali. I saču za pracesam.
Spačatku było cikava: usio novaje i niazvykłaje. Čas lacieŭ. Tady nie było nijakaj aŭtamatyzacyi, i, pakul rukami novuju detal vyražaš, tabie ŭžo kryčać: «Kaniec źmieny, para dadomu!»
Ciapier heta zvyčajnaja rucina: za 45 hadoŭ ja dasiahnuŭ u vyrazańni detalaŭ najvyšejšaj stupieni prafiesijanalizmu, i dalej raści niama kudy. Tamu zastajecca bavić źmieny za čytańniem knih i razhadvańniem kryžavanak. Nastroiŭ abstalavańnie — i siadzi sabie: ja ŭžo pa huku vyznačaju, kali niešta pajšło nie tak.
Mnie prapanoŭvali pajści na pavyšeńnie, ale nadbaŭki za heta niama, a navošta tady ŭsio heta?
Uładzimir kaža, što ciapier zavod u zaniapadzie, i načalstva padumvaje piensijanieraŭ zvolnić.
— Ale chiba ž tut moža pracavać moładź? U nas tolki adzin chłopiec małady na šeść hod zatrymaŭsia. Jon robić pracu, dla jakoj hałava ŭ pryncypie nie patrebnaja, i jamu heta padychodzić. Bolšaści ludziej dla žyćcia treba kudy bolš za 600 rubloŭ. Heta nam u Savieckim Sajuzie vydavali žytło, a ciapierašniaj moładzi treba ŭsiaho dabivacca samim.
Kalektyŭ u nas adkryta pahany: navat žančyny pjuć. Tamu nijakaha zadavalnieńnia praca mnie nie prynosić, heta zmušanaja miera, kab na niešta žyć.
Ja atrymlivaju 700 rubloŭ — napeŭna, bolš za ŭsich u cechu. Ja dobra pracuju, časta vychodžu ŭ śviaty i vychadnyja i navat ni razu nie spaźniŭsia na źmienu. Pry hetym za 45-hadovy staž dapłaty mizernyja — kala 70 rubloŭ. Na došcy honaru mianie taksama nikoli nie było: nie adnošusia da «nabližanych» i nie kruču chvastom pierad načalstvam. Ale na piensiju nie pražyć, tamu daviadziecca chadzić siudy viečna.
Jon kaža, što ciapier zrabiŭ by ŭsio inakš: pieravučyŭsia b na budaŭnika, kab praca była nie takoj manatonnaj.
— Ale spačatku ja nie chacieŭ vučycca, a potym užo nie moh: žonka jakraz naradziła, a mnie treba było zarablać. Ciapier usio balić, i stała zanadta pozna.
Usio žyćcio na adnym miescy — heta dobra ci drenna? Mierkavańnie ekśpierta
Raspavieści pra plusy i minusy pracy ludziej, u jakich pamiž studenctvam i piensijaj byŭ tolki adzin zapis u pracoŭny, Onliner paprasiŭ HR-ekśpierta Valeryja Kičkajeva.
— Pierš čym kazać pra plusy i minusy praciahłaj pracy ŭ adnoj arhanizacyi, varta adznačyć, što apošnija 15-20 hadoŭ u śviecie isnuje trend na skaračeńnie praciahłaści pracy ŭ adnoj kampanii (navat u Japonii, dzie zaŭsiody vitaŭsia pažyćciovy najom, situacyja pacichu mianiajecca).
Pryčyn dla hetaha šmat, samaja prostaja — stanovicca ŭsio mienš kampanij-doŭhažycharoŭ, heta značyć, navat kali vy addajacie pieravahu tamu, kab nie mianiać miesca pracy, nie fakt, što nie źniknie kampanija. Raźvivajecca takaja źjava, jak džobchopinh, heta značyć, častaja źmiena pracy, i heta adbyvajecca niezdarma: pierachody z adnoj kampanii ŭ inšuju stvarajuć šerah pieravah. Siońnia supracoŭnik, jaki prapracavaŭ bolš za dva hady, užo, možna skazać, staražył. Ale, viadoma, šmat zaležyć ad śfiery, — kaža Valeryj Kička.
Takim čynam, što ŭ plusach? Akramia stabilnaści, praca na adnym miescy daje vam upeŭnienaść: vy dobra viedajecie svoj funkcyjanał, nie treba vyłuzvacca sa skury, kab pakazać siabie, nie daviadziecca niervavacca z-za adsutnaści vopytu abo nieznajomych ludziej u kalektyvie.
— Kali vy čałaviek pychlivy, to, chutčej za ŭsio, budziecie vielmi papularnym i viadomym u arhanizacyi, mahčyma, budziecie visieć na došcy honaru (kali jana jość). Vy praktyčna ŭ luby čas možacie źviarnucca da kiraŭnika kampanii i raźličvać na jaho prychilnaść. Kali vas cikavić karjera, to pry najaŭnaści ŭ vas ambicyj vy budziecie bolš pieravažnaj kandydaturaj, čym niechta z boku. Vam nie pryjdziecca malić ab adpačynku — vy pojdziecie ŭ jaho tady, kali zachočacie. Tut jašče varta dadać, što ŭ krutych kampanijach moža praktykavacca sabatykał (doŭhi vodpusk, da hoda), i na jaho, jak praviła, pretendujuć tolki staražyły: naprykład, u technałahičnych kampanijach Kramianiovaj daliny treba prapracavać nie mienš za piać hadoŭ. Znoŭ-taki, kali vy imkniaciesia raźvivacca, to, chutčej za ŭsio, atrymajecie mahčymaść prajści navučańnie, — kamientuje HR-ekśpiert.
Minusaŭ dla vašaha patencyjnaha ŭzychodžańnia pa karjernaj leśvicy bolš: luby čałaviek, prapracavaŭšy ŭ adnolkavych umovach šmat hadoŭ, «pakryvajecca mocham», tamu ŭ vypadku straty pracy pieraaryjentavacca na niešta novaje budzie kudy składaniej.
— Hałoŭny minus zaklučajecca ŭ tym, što vy hublajecie navyk pošuku pracy na źniešnim rynku, i, kali zdarycca štości niepradbačanaje, vam budzie niesałodka. Pracujučy ŭ kampanii praciahły čas, vy chutčej sastarajecie — horš adčuvajecie apošnija tendencyi ŭ svajoj śfiery. Nabor navykaŭ pry pracy ŭ adnoj kampanii budzie, jak praviła, małym, navat kali ŭ vas buduć mahčymaści dla navučańnia. Koła vašych znajomych budzie vuzkim. Voś tamu tak šanujuć džobchopieraŭ, jakija časta źmianiajuć pracu: u ich usiudy jość dobryja suviazi.
Słovam, vybracca z zony kamfortu vam budzie vielmi składana. Chtości spytaje: a navošta? Dla taho, što kali-niebudź z hetaj zony ŭsio roŭna daviadziecca niejak vybiracca, — padsumoŭvaje Valeryj Kičkajeŭ.
Chto pavinien być prezidentam Biełarusi ŭ pierachodny pieryjad? Razvažajuć viadomyja biełarusy18
Kamientary