Uryŭki sa stenahramy słova patryjarcha Maskoŭskaha i Ŭsiaje Rusi Kiryły ŭ Pałacy respubliki ŭ časie sustrečy z hramadskaściu. Nikoli raniej nivodzin patryjarch Maskoŭski nie źviartaŭ stolki ŭvahi na biełaruskuju kulturu. U toj ža čas śviaciejšy hość ćviorda absiok Alaksandra Łukašenku: Biełaruś nie most miž Uschodam i Zachadam, a častka Rusi. I vykazaŭ poŭnuju palityčnuju padtrymku admirajučamu sajuzu Biełarusi i Rasii. Havoračy pra kaštoŭnaści, jon adkinuŭ vartaść pośpiechu lubym koštam i dabrabytu pa-nad usio. Z trybuny łukašenkaŭskaha pałacu havaryŭ novy rasijski Nikan — patryjarch, jaki ŭładarna ŭmiešvajecca ŭ palityku i stavić siabie pa-nad dziaržaŭnymi ŭładami. Rasiejskaje pravasłaŭje ŭvaskresła pa savieckim pataptańni, piatroŭskim panižeńni.
* * *
«Na bałkonie hetaj zały znachodzicca cudoŭny banier, dzie napisana: «Za mocnuju i kvitniejučuju Biełaruś». Dazvolcie mnie dałučycca da hetaha łozunha — nie jak zamiežniku, nie jak čałavieku, jaki pryjechaŭ adniekul, a jak čałavieku, dla jakoha los Biełarusi značyć nie mienš, čym los Rasii ci los Ukrainy. Tamu što Patryjarch, uznačalvajučy ŭsiu duchoŭnuju spadčynu Kijeŭskaj Rusi, maje niepasrednaje dačynieńnie da žyćcia kožnaha narodu.
* * *
Jak važna, kab Carkva nikoli i ni pry jakich abstavinach nie atajesamlała siabie z uładaj, siłaj, mahutnaściu, ale mieła mahčymaść pakorliva i spakojna śviedčyć ab praŭdzie Božaj,jakaja, dakranajučysia da čałaviečaj śviadomaści, raźviartaje asobu ŭ bok viečnych, Božych kaštoŭnaściaŭ. I tady nie buduć strašnyja nijakija hłabalizacyi, nijaki ŭpłyŭ zvonku, kali ŭ ludziej zachavajecca hetaja zdolnaść razvaročvacca nasustrač Božamu dychańniu, dychańniu Boskaj lubovi.
* * *
Biełaruś raźmieščana pamiž Rasijaj i zachodnim śvietam i źjaŭlajecca častkaj pravasłaŭnaj cyvilizacyi.
Biełaruś — heta nijaki nie most, nijaki nie šluz. Razvažajučy inačaj, možna dajści da taho, što masty i šluzy buduć uschodniej Smalenska.
* * *
Dazvolcie pracytavać cudoŭnyja słovy biełaruskaha paeta Maksima Bahdanoviča: «Rupnaja pčała ŭmieje ŭ soty miod sabrać i z horkich kvietak». Taki los Biełarusi. I z horkich kvietak, z horkich ziołak – hetych kanfliktaŭ miždziaržaŭnych, mižcyvilizacyjnych — narod, natchniony Carkvoj svajoj, aryjentavany na sapraŭdnuju sistemu kaštoŭnaściej, umieŭ źbirać miod.
* * *
Biełaruś nie maje bahatych minieralnych resursaŭ, tut nie isnuje tatalnaj sistemy padatkaabkładańnia nasielnictva, kraina buduje svoj hramadski i ekanamičny ŭniosak, hruntujučysia na pracavitaści, pracoŭnaj kultury i svabodnym volevyjaŭleńni biełarusaŭ, usich vas — pracaŭnikoŭ hetaj ziamli. Pry hetym, niahledziačy na vonkavuju krytyku, ź jakoj vy ŭsie znajomyja i ja znajomy, u krainie isnuje vysokaja stupień hramadskaj zhody.
* * *
Cudoŭny ŭniosak u śfieru narodnaj aśviety biełaruskaha pieršadrukara i aśvietnika Francyska Skaryny. Bo dziakujučy jahonym namahańniam biełarusy adnymi ź pieršych u Jeŭropie, jašče ŭ 1517 — 1519 hadach, atrymali svaju drukavanuju Bibliju.
* * *
Biełarusy, adzin z samych miralubnych narodaŭ Jeŭropy, ź miakkim sercam, dobraj uśmieškaj, z zdolnaściu nie adkazvać złom na zło, vyjavili niesakrušalnuju stojkaść padčas žudasnych vyprabavańniaŭ, što vypali na ich dolu. Tolki XX stahodździe aznačyłasia niamieckaj akupacyjaj padčas Pieršaj i Druhoj suśvietnych vojnaŭ, palityčnymi represijami stalinskaj epochi, adnačasova ź imi pałanizacyjaj Zachodniaj Biełarusi.
U siaredzinie minułaha stahodździa ŭsiamu śvietu stali viadomyja nazvy, dahetul nieprykmietnyja na biełaruskaj ziamli. Ja maju na ŭvazie ŭročyšča Kurapaty pad Minskam, dzie bahaborčymi ŭładami byli biaźvinna rasstralanyja dziesiatki tysiač ludziej, i Chatyń, što simvalizuje 136 biełaruskich viosak, spalenych nacystamii ich pamahatymi razam z žycharami.
* * *
Trahičnuju historyju XX stahodździa dapoŭnili katastrafičnyja realii pačatku 1990‑ch hadoŭ. Raspad SSSR nie tolki destabilizavaŭ sacyjalna‑ekanamičnaje i palityčnaje žyćcio ŭvachodziačych u jaho respublik, ale i ledź nie staŭ pryčynaj uźniknieńnia varažniečy pamiž bratnimi słavianskimi narodami. Adnak kiraŭnikam Rasijskaj Fiederacyi i Respubliki Biełaruś udałosia vypravić situacyju i pryniać losavyznačalnaje rašeńnie pra stvareńnie sajuza dźviuch dziaržaŭ.
* * *
I siońnia mnie chaciełasia b zaklikać usich palitykaŭ i ŭsie našyja elity i ŭ Rasii, i ŭ Biełarusi: daražycie hetym sajuzam, stvoranym u zhodzie z narodnaj volaj, z našaj zhodaj, jaki błasłaŭlajecca Pravasłaŭnaj Carkvoj! Pamiatajcie pra toje, što nijakija mierkavańni drobiaznaj palityčnaj i ekanamičnaj vyhady nie mohuć być pastaŭlenyja pobač z našaj viekavoj i supolnaj historyjaj i našaj supolnaj budučyniaj. Pry hetym my pavinny cudoŭna razumieć, što isnujuć suvierenitety dziaržaŭ, my pavinny pavažać suvierenitet kožnaj z respublik byłoha Sajuza.
* * *
Historyja Rasii i Biełarusi pamiataje palemičnyja traktaty Simiaona Połackaha, nakiravanyja suprać upadku noravaŭ i pieražytkaŭ pahanstva ŭ narodzie. Jahonyja zakliki siońnia nahadvajuć nam pra važnaść histaryčnaj pierajemnaści va ŭzajemadziejańni Carkvy, dziaržavy i hramadstva.
...
Važnaja vobłaść hetaha partniorstva — kłopat pra duchoŭnaje zdaroŭje ludziej, pra maralnuju siłu naroda. Nieabchodna pamiatać, što stabilnym i pierśpiektyŭnym moža być tolki toje hramadstva, u jakim chvaroba nazyvajecca chvarobaj i padlahaje lekavańniu, a zdaroŭje nazyvajecca zdaroŭjem i pavinna vyklikać u ludziej žadańnie pierajmać, taksama być zdarovym. U hramadstvie, jakoje biełaje nazyvaje čornym, a chvoraha pakazvaje na rekłamnych ščytach jak uzor dla pierajmańnia, budučynia asoby i narodu akazvajecca pad pahrozaj.
...
My nie možam nie zaŭvažać taho, što va ŭsim u śviecie adbyvajucca sproby źmianić čałaviečuju śviadomaść.
Paniaćcie paśpiachovaści, papularnaje ŭ moładzievym asiarodku, vykarystoŭvajecca niadobrasumlennymi ludźmi dla prykryćcia svaich ekanamičnych i palityčnych intaresaŭ. Kali b papiarednija pakaleńni biełarusaŭ byli paśpiachovymi ŭ sučasnym, skažonym sensie hetaha słova, to chto viedaje, ci znajšlisia b u biełaruskaha narodu siły adužać usie hetyja histaryčnyja vyprabavańni, ci zachavałasia b Biełaruś?
Rost dabrabytu, navukova‑techničny prahres nie viaduć aŭtamatyčna da vyžyvańnia i roskvitu naroda. Historyja našych braterskich krainaŭ śviedčyć, što pośpiech u sapraŭdnym razumieńni niepadzielny z paniaćciem sumleńnia, salidarnaści, braterstva i achviarnaści. Nie moža być paśpiachovym čałaviek, jaki dasiahaje čahości koštam pałamanych losaŭ inšych ludziej. Nielha iści da dasiahnieńnia mety pa trupach abo žorstka rasšturchoŭvajučy kankurentaŭ łokciami.
* * *
Hramadstva žyćciazdolnaje tolki tady, kali my ŭmiejem ź inšymi padzialać svaje resursy i kali my zdolnyja abmiažoŭvać siabie z tym, kab uvieś hramadski arhanizm funkcyjanavaŭ paśpiachova. Biez takoha samaabmiežavańnia i ŭliku intaresaŭ bližniaha raźvićcio dobrych adnosinaŭ pamiž ludźmi niemažlivaje. Samy jaskravy prykład – siamja. Kali muž pierastaje siabie abmiažoŭvać, strymlivać i samadyscyplinavać u imia žonki i dziaciej, što tady adbyvajecca? Kali raptam žonka hublaje zdolnaść da samadyscypliny i abmiežavańnia siabie ŭ imia svajoj siamji, siamja razburajecca. Hetaksama razburajecca i hramadstva, hetaksama razburajecca i dziaržava. Ale my možam pajści dalej i pieranieści hety pryncyp na mižnarodnyja adnosiny. Ja ŭpeŭnieny, što padobny pryncyp pavinien lažać u asnovu dyjałohu i supracoŭnictva braterskich dziaržavaŭ. Nie moža kvitnieć adna braterskaja dziaržava, kali pakutuje inšaja. Sistema salidarnaści pavinna być nie tolki dypłamatyčnym žarhonam, ale realnaściu, uklučanaj u palityku.
U siamidziasiatyja hady XX st. Vasil Bykaŭ padkreślivaŭ: «I ciapier nam patrebnyja pryncypovaść, viernaść ideałam, samaaddanaść, — heta i ciapier vyznačaje našu maralnaść, jak u hady vajny žyviła hieraizm». Siońnia, na zołku treciaha tysiačahodździa, nam nieabchodna zastacca viernymi duchu siabroŭstva i ŭzajemnaj lubovi, sumlenna pracavać i zachavać hatovaść u luby momant pajści na podźvih. Vieru: mienavita takija imknieńni dapamohuć narodu Biełarusi i ŭsim braterskim narodam u novym stahodździ rašuča i volna iści svaim šlacham.
