«Mienavita ŭ impieryjach mahčymaja sapraŭdnaja tvorčaść» i «ŭsia historyja biełarusaŭ była baraćboj za svaju ruskaść». Što jašče jość u prahramnym tekście kiraŭnika «Biełaj Rusi»
Siońnia staršynia hramadskaha abjadnańnia «Biełaja Ruś» Aleh Ramanaŭ zajaviŭ pra stvareńnie adnajmiennaj palityčnaj partyi. Ničoha kanceptualnaha pra partyju pakul nie viadoma, tamu «Naša Niva» źviarnuła ŭvahu na lekcyju Ramanava, apublikavanuju na sajcie abjadnańnia.
U svajoj lekcyi Ramanaŭ zamachnuŭsia na nacyjanalnuju ideju Respubliki Biełaruś. I zajaviŭ (sa spasyłkaj na rasijskaha fiłosafa Mikałaja Łoskaha), što «ŭsia historyja biełarusaŭ była ich baraćboj za svaju ruskaść». Zachad ža, pavodle Ramanava, pryvioŭ śviet da niespraviadlivaści, ekałahičnaj katastrofy i na miažu vyžyvańnia.
Suśvietnyja vykliki
Pavodle Ramanava, vysokija technałohii, jakimi «avałodali krainy kapitalistyčnaha jadra, stali instrumientam padparadkavańnia i panavańnia nad nasielnictvam usioj astatniaj častki płaniety», heta, pavodle jaho, stała «novaj raznavidnaściu kałanizacyi adnoj častkaj płaniety inšaj jaje častki».
U toj ža čas vyklikany niaroŭnaściu mihrancki ruch, uzmacnieńnie «afra-musulmanskaj abo łacinaamierykanskaj cyvilizacyjnaj daminanty moža <…> pryvieści da straty mnohimi zachodnimi dziaržavami ŭłasnaj jakasnaj peŭnaści, svajoj identyčnaści, kulturna-cyvilizacyjnaj i mientalnaj cełasnaści», razbureńnia «jeŭrapiejskaha cyvilizacyjnaha koda i dramatyčnaha pasłableńnia Jeŭropy».
Zakranaje Ramanaŭ i «antrapałahičnuju katastrofu» — «drabnieńnie i dehradacyju čałavieka, niečuvanaje jaho psavańnie, duchoŭnaje źbiadnieńnie».
Hałoŭnaj ža pryčynaj dehradacyi, pavodle Ramanava, zjaŭlajecca biaskoncaje pavyšeńnie kamfortu žyćcia. Taki čałaviek, miarkuje Ramanaŭ, «naŭrad ci akažacca zdolnym da pierajemnaści i praciahu sacyjalnaj evalucyi».
Tamu zychodnym punktam pieraadoleńnia hłabalnych kryzisaŭ, Ramanaŭ bačyć «mahutny refarmacyjny zruch — abnaŭleńnie sistemy ideałaŭ i kaštoŭnaściaŭ, jakija dazvalajuć čałavieku zastavacca subjektam sacyjalnych pracesaŭ, a nie šrubkaj hihanckaj sacyjalnaj miehamašyny, być u poŭnaj miery čałaviekam, a nie antrapoidnaj istotaj z całkam razburanaj čałaviečaj sutnaściu».
Sacyjalizm, piša Ramanaŭ, kali i hrašyć čymści ŭ krytycy kapitalizmu, to najpierš tym, što «admaŭlaje jaho niedastatkova radykalna».
Biełaruski «vybar»
Ramanaŭ daje svoj adkaz na pytańnie pra toje, jak Biełarusi varta reahavać na hłabalnyja vykliki. Najpierš heta — kaštoŭnaść mocnaj dziaržavy.
Pavodle aŭtara, uschodnim słavianam biez mocnaj dziaržavy nie vyžyć, takaja «śpiecyfika hieapalityčnych umoŭ»: «jak tolki dziaržava słabieje, u toj ža momant abudžajucca siły ŭnutranaj anarchii i źniešniaj ahresii, pačynajuć bušavać ambicyi miascovych «kniaźkoŭ», hatovych biaskonca dzialić i rezać pa žyvym adzinuju Jeŭrazijskuju prastoru».
«Tym, kamu zdavaŭsia niazručnym ciažar tradycyjnaj ułady, treba budzie vyprabavać taki ciažar «novaha paradku», što pra «stary paradak» pryjdziecca tolki nastalhična ŭzdychać», — pradkazvaje Ramanaŭ.
Akramia mocnaj dziaržavy, biełarusam, vidać, pryjdziecca pahadzicca ź jašče bolš ścipłym žyćciom. Bo kamfort i bahaćcie, pavodle aŭtara, — razbureńnie asoby i dehradacyja.
«Ideałohija i praktyka technahienna-spažyvieckaj stratehii raźvićcia, zasnavanaja na biaźmiežnym roście materyjalnych patrebaŭ, niastrymnaj technika-ekanamičnaj ekspansii i sacyjalnaj kankurencyi pryviała ŭrešcie ŭsio čałaviectva na miažu hłabalnaj katastrofy. Jana absalutna vyčarpała siabie da kanca XX stahodździa. Iracyjanalna vysokija standarty žyćcia krain «załatoha miljarda» padtrymlivajucca siońnia za košt nizkaha ŭzroŭniu žyćcia astatniaha śvietu», — piša Ramanaŭ.
Pavodle jaho, «nieabchodna reabilitavać tyja kulturnyja kaštoŭnaści i praktyki, jakija byli realizavanyja niezachodnimi kulturami».
«Viadoma, poŭnaja admova ad dasiahnieńniaŭ sučasnaści niemahčymaja choć by pa toj pryčynie, što ciapierašniaja kolkaść narodanasielnictva patrabuje novych technałohij dla elemientarnaha žyćciezabieśpiačeńnia», — daje spadzieŭ aŭtar na «elemientarnaje žyćciezabieśpiačeńnie».
Što ž bačyć Ramanaŭ instrumientam dla «pieraadoleńnia tupikoŭ technacentryzmu i spažyviectva?»
«Pa-pieršaje, ustojlivaje imknieńnie da duchoŭna-kaštoŭnasnaha staŭleńnia da realnaści»: «pravasłaŭna-chryścijanskaja identyčnaść farmuje asablivy typ asoby z postmateryjalistyčnaj strukturaj patrebaŭ, fienomien «začaravanaha vandroŭnika», jaki patrabuje nie materyjalnych kaštoŭnaściaŭ, nie žyćciovaha pośpiechu, a praŭdy, spraviadlivaści i sensu žyćcia».
I jašče adzin siurpryz čakaje ad Ramanava biełarusaŭ. Akazvajecca,
«u našym typie cyvilizacyi niama i nie moža być pracy, vytvorčaści, sacyjalnaj aktyŭnaści naohuł, pabudavanych na pryncypach ekvivalentnaha abmienu koštami».
«Kali ŭschodni słavianin siłkujecca enierhijaj natchnieńnia, jakaja idzie ad voli, vieryć u hramadskaje ŭparadkavańnie, jon niaźmienna daje bolš taho, što praduhledžana «abmienam»; kali ž pierastaje vieryć — daje nievymierna mienš, i ŭsio sacyjalnaje žyćcio razładžvajecca, pieratvarajučysia ŭ chaos.
Heta značyć, što ŭschodniesłavianski cyvilizacyjny typ zjaŭlajecca etykacentryčnym — nie ŭ sensie asablivaj maralnaj pieravahi nad inšymi, a ŭ sensie niazdolnaści pravodzić paśladoŭnaje adroźnieńnie pamiž paŭsiadzionnymi rucinnymi abaviazkami i vyšejšym słužeńniem», — davodzić Ramanaŭ.
Zrazumieła, i pravy čałavieka va ŭschodniaha słavianina nie takija, jak u astatnich ludziej.
«Siońnia prablematyka pravoŭ čałavieka praktyčna manapalizavanaja nośbitami libieralnaj ideałohii, jakija dajuć hetaj temie davoli śpiecyfičnaje tłumačeńnie.
Čałaviek jak nośbit pravoŭ vidavočna abo niajaŭna supraćpastaŭlajecca hramadstvu i dziaržavie. Pa sutnaści, ideja pravoŭ čałavieka praduhledžvaje realizacyju pryncypu «nie čałaviek dla hramadstva, a hramadstva dla čałavieka». <…> Zusim nie vypadkova, što ideju pravoŭ čałavieka asabliva achvotna vykarystoŭvajuć raznastajnyja mienšaści».
«Va ŭschodniesłavianskim śviecie bolšaść hramadstva ŭ siłu abjektyŭnych histaryčnych, psichałahičnych, adukacyjnych i demahrafičnych pryčyn nie zdolnaja ŭ poŭnaj miery abaraniać svaje intaresy. U hetych umovach enierhičnaja i efiektyŭnaja abarona pravoŭ mienšaściaŭ (dy jašče i, jak praviła, padtrymlivajecca zvonku) abjektyŭna pieratvarajecca va ŭščamleńnie i ŭ kančatkovym rachunku ŭ admaŭleńnie pravoŭ bolšaści, — pa sutnaści spravy, u antyhramadskuju, destruktyŭnuju dziejnaść (bo hramadstva ŭ cełym — heta ŭ pieršuju čarhu jaho bolšaść, a nie mienšaści).
Uschodniesłavianskija dziaržavy abaviazanyja abaraniać intaresy ŭ pieršuju čarhu bolšaści svaich hramadstvaŭ», — davodzić aŭtar.
U vyniku Ramanaŭ prychodzić da aksiumarana. Ën śćviardžaje, što «ŭ hłyboka supiarečlivym hłabalnym śviecie» uschodnim słavianam treba abjadnoŭvacca, bo tolki heta im «dazvolić zachavać svaju identyčnaść».
«Mienavita ŭ bujnych palityčnych utvareńniach («impieryi») mahčymaja sapraŭdnaja i jarkaja duchoŭnaja tvorčaść, jakaja pieraadolvaje «miestačkovaść» i pravincyjnuju zašoranaść, zabiaśpiečvaje «palityčnuju i kulturnuju hiehiemoniju ŭ Jeŭrazii, što, u svaju čarhu, harantuje joj cełasnaść i ŭstojlivaść», — piša aŭtar.
Čytajcie taksama:
Davydźka bolš nie ŭznačalvaje «Biełuju Ruś». Jaho miesca zaniaŭ rektar Połackaha ŭniviersiteta
Pačyściŭ univiersitet, adpraŭlaŭ pieravychoŭvacca na parad. Chto taki Aleh Ramanaŭ, novy kiraŭnik «Biełaj Rusi»
Ciapier čytajuć
Cichanoŭski na mitynhu ŭ Varšavie: Ja złamaju hety režym VIDEA3
Kamientary