Kastryčnickaja revalucyja na samoj spravie była restaŭracyjaj
Da takoha vyvadu pryjšoŭ vydatny historyk Rasii Ryčard Pajps.
Da takoha vyvadu pryjšoŭ vydatny historyk Rasii Ryčard Pajps.
U lutym panuraha 1917-ha šmat chto pavieryŭ u demakratyčnuju budučyniu Rasii. Manarch adroksia, byŭ sfarmavany demakratyčny ŭrad. Ale išła vajna, a novy demakratyčny ład bolš nahadvaŭ anarchiju. Uładzimir Lenin navažyŭsia na novuju revalucyju. Balšavikoŭ padtrymali levyja esery i anarchisty. Słabaść Časovaha Urada nie dazvoliła jamu abaranić uładu.
Histaryčnaja zakanamiernaść
Na padziei kastryčnika 1917-ha ŭ suśvietnaj histaryjahrafii isnujuć roznyja pohlady.
Sami balšaviki spačatku nazyvali svoj prychod da ŭłady «Kastryčnickim pieravarotam». Stalin u 1918 hodzie nazvaŭ artykuł, prymierkavany da pieršaj hadaviny tych padziej, «Ab kastryčnickim pieravarocie». Adnak paźniej termin «pieravarot» byŭ pryznany niehatyŭnym. I zamienieny spačatku na «revalucyju», a potym i ŭvohule na «Vialikuju kastryčnickuju revalucyju».«Pieravarot» viarnuŭsia va ŭžytak tolki ŭ kancy 1980-ch.
Ryčard Pajps — amierykanski daśledčyk rasijskaj revalucyi i historyi Rasii XX st. — uvohule razhladaje ŭstalavańnie kamunistyčnaj ułady na terytoryi byłoj Rasijskaj Impieryi jak histaryčnuju zakanamiernaść.
Vytoki kamunizmu — u caryźmie
Pajps śćviardžaje, što lutaŭskaja revalucyja była časovaj pamyłkaj u šerahu padziej 1917 hoda.
Rasijskaje hramadstva prosta nie było hatovaje pryniać kapitalistyčny ład, nie było hatovaje i da pryvatnaj ułasnaści. Pajps prychodzić da vysnovy, što vytoki rasijskaj formy kamunizmu možna prasačyć u dalokim minułym: u siaredniaviečnaj Maskovii adzinym realnym ułaśnikam byŭ vialiki kniaź (car).Jon moh rasparadžacca nie tolki kazionnaj majomaściu, ale i majomaściu paddanych. Śpiecyfičny charaktar ułasnaści ŭ Maskovii, na dumku Pajpsa, pryvioŭ da farmavańnia asablivaj nacyjanalnaj kultury ŭ Rasii, fundamientalnyja kaštoŭnaści jakoj roźnilisia ad kaštoŭnaściaŭ zachodniaj cyvilizacyi, častkaj jakoj była i Biełaruś. Samavolstva cara i biurakratyi ŭ dačynieńni da majomaści paddanych rabiła niemahčymym u Rasii i raźvićcio demakratyi.
Takim čynam, ličyć Pajps, balšavicki pieravarot pastaviŭ historyju Rasii na ŭłaścivyja joj rejki. I nasamreč revalucyja adbyłasia ŭ lutym, a ŭ kastryčniku nadyšła žorstkaja reakcyja — ź inšymi tvarami i mietadami. Jašče bolš žorstkimi, čym u pieryjad manarchii.
U vyniku rasijskaja demakratyja praź ličanyja miesiacy abrynułasia ŭ savieckuju prorvu.
Łuckievič i Lenin
Dla Biełarusi padziei 1917 hoda byli važnymi. Vynikam niestabilnaści Rasii stała mahčymaść zmahańnia za niezaležnaść kraju. BNR stałasia mahčymaj tamu, što balšavickaja palityka radykalizavała biełaruski nacyjanalny ruch. Ale ci była ŭ tym dobraja vola balšavikoŭ?
Mierkavanaja sustreča premjera Biełaruskaj Narodnaj Respubliki Antona Łuckieviča ź Leninym, na jakoj apošni, nibyta, moh pahadzicca na pryznańnie BNR, nie znachodzić padćvierdžańniaŭ. Naadvarot.Jak śviedčyć historyk Anatol Sidarevič, kali A.Łuckievič sustrakaŭsia ŭ Kijevie z kiraŭnikom SNK Ukrainy Ch.Rakoŭskim, toj daŭ zrazumieć, što balšaviki nie pryznajuć niezaležnaści BNR, navat kali biełaruski ŭrad uviadzie ŭ dziejańnie savieckuju kanstytucyju. A toje, što zrabili kamunisty ź biełaruskaj nacyjanalnaj elitaj u 1930-ja, adkinuła nas na dziesiatki hadoŭ nazad.
Kamientary