Kaplica i kaścioł Uźvižańnia Śviatoha Kryža na Kalvaryjskich mohiłkach. Fota: Wikimedia Commons
Pavodle infarmacyi na Goszakupki.by, pradpryjemstva «Minskaja spadčyna», jakoje zajmajecca budaŭnictvam, rekanstrukcyjaj, restaŭracyjaj i adnaŭleńniem abjektaŭ na terytoryi histaryčnaha centra horada Minska (ale, jak bačym, nie tolki), płanuje pravieści abśledavańnie techničnaha stanu budaŭničych kanstrukcyj i inžyniernych sistem pierad pačatkam kapitalnaha ramontu z madernizacyjaj i restaŭracyjaj kaścioła Uźvižańnia Śviatoha Kryža, šaści kaplic-pachavalniaŭ i ŭvachodnaj bramy, raźmieščanych na terytoryi minskich Kalvaryjskich mohiłak.
Kalvaryjskija mohiłki na paštoŭcy pačatku XX stahodździa
Kalvaryjskija mohiłki paŭstali na ŭzhorku kala darohi na Rakaŭ u XVIII stahodździ. Uzhorak toj zvali Śviatym miescam. U časie pasiadžeńnia kapituła karmielitaŭ u 1745 hodzie ŭ Lidzie minski kanvient atrymaŭ dazvoł na zasnavańnie Kalvaryi — śviatoha miesca, kudy ściakajucca natoŭpy nabožnych, chvorych, kalek, starcaŭ na pakajańnie. Praź piać hadoŭ tut byŭ pastaŭleny draŭlany kaścioł.
Kalvaryjskaja brama z mahilnaj atrybutykaj na fasadach. Fota: Wikimedia Commons
U 1836 hodzie stary draŭlany kaścioł na Kalvaryjskich mohiłkach zhareŭ. Na jaho miescy, dziakujučy fundacyi Paŭlikoŭskich, u 1839 — 1841 hh. pabudavany novy muravany kaścioł u styli psieŭdahotyki. Heta byŭ adzin z dvuch katalickich chramaŭ, jakija byli ŭźviedzieny ŭ Minsku na praciahu XIX stahodździa, druhim byŭ kaścioł na Załatahorskich mohiłkach. U krypcie pad Kalvaryjskim kaściołam pachavany mastak Jan Damiel i minski biskup Matevuš Lipski.
U 1830 hodzie pa fundacyi Kabylinskich na ŭvachodzie na mohiłki pastaŭlena kłasicystyčnaja brama z mahilnaj atrybutykaj.
Kaplica-pachavalnia biskupa Paŭła Ravy. Fota: Wikimedia Commons
Kalvaryjskija mohiłki adroźnivajucca niezvyčajnaj kolkaściu kaplic-pachavalniaŭ, jakaja moža paraŭnacca chiba što tolki ź vilenskimi mohiłkami Rosy. Niekalki kaplic pabudavana ŭ stylistycy kłasicyzmu, siarod ich vyłučajecca pachavalnia biskupa Paŭła Ravy, inšyja — u nieahatyčnym styli i navat u styli madern.
Pachavalnia, ź jakoj źviazana lehienda pra pryvid maładoj dziaŭčyny. Fota: Wikimedia Commons
Z adnoj z kalvaryjskich pachavalniaŭ, darečy, źviazana mistyčnaja historyja, pra jakuju nam kaliści raspavioŭ krajaznaviec Pavieł Dziusiekaŭ:
«Poźniaj vosieńniu pamierła maładaja dziaŭčyna. Jaje vyrašyli pachavać na Kalvaryjskich mohiłkach. Pakłali ŭ trunu, adpieli, zamuravali ŭ sklepie. Ale akazałasia, što panienka nie pamierła, a zasnuła letarhičnym snom. Pračnuŭšysia, dziaŭčyna tak i nie zmahła vybracca z hetaj śmiarotnaj pastki. Z tych časoŭ jaje pryvid u poźnija listapadaŭskija nočy błukaje pa mohiłkach. Kažuć, što ŭ 1980-ja sklep adkryli i znajšli tam škilet žančyny, jakaja siadzieła ŭ kucie i ściskała ŭ rukach svaje vałasy. Adny kažuć, što paśla taho pryvid źnik, inšyja ž upeŭniena śćviardžajuć, što da siońnia bačać biełuju postać, jakaja błukaje miž mahił».
Kaplica ŭ styli madern. Fota: Wikimedia Commons
Bolšaść kaplic vydatna zachavałasia. Na madernavaj kaplicy, naprykład, zastalisia i mietaličnyja dźviery z nakładnymi filonhami, i mietaličnyja ramy vitražoŭ. Nie paščaściła tolki adnoj z hatyčnych kaplic, ad jakoj za apošnija dziesiacihodździ zastałosia tolki niekalki kavałkaŭ praścienkaŭ. Achoŭny status mohiłak jak pomnika historyi nie dazvoliŭ hetyja reštki «ŭparadkavać» (čytaj — źnieści), jak toje było zroblena ŭ 2012 hodzie z reštkami pachavalni siamji Viaryhaŭ na mohiłkach Krupcy, što vychodziać na «ŭzorny» kavałak praśpiekta Pieramožcaŭ kala Drazdoŭ.
Kaplicy kala aharodžy mohiłak, sprava — pachavalnia rodu Vitkievičaŭ, pra što śviedčyć zachavanaja nad uvachodam šylda. Fota: Wikimedia Commons
Ale i na Kalvaryjskich mohiłkach nie ŭsio dobra z zachavańniem. Niahledziačy na achoŭny status usiaho kompleksu, u miežach zakanadaŭstva ab pachavańniach tut pieryjadyčna vykidajuć na śmietnicu staryja kryžy i aharodžy z pachavańniaŭ, za jakimi niama dohladu. Apošni taki vypadak zdaryŭsia ŭ lipieni 2021 hoda. U hetym płanie situacyja vielmi nahadvaje dobraŭparadkavańnie Vajskovych mohiłak, začystkaj jakich u svoj čas aburyłasia biełaruskaja hramadskaść i prafiesijnaja supolnaść.
Cahlanaja kaplica ŭ centralnaj častcy mohiłak. Fota: Wikimedia Commons
Pačatak abśledavańniaŭ, jaki musić paciahnuć za saboj padrychtoŭku da ramontna-adnaŭlenčych rabot, z adnaho boku, pazityŭny krok da zachavańnia našaj historyka-kulturnaj spadčyny. Ale z druhoha boku, taja ž pryčyna, praviadzieńnie abśledavańniaŭ i ramontnych rabot paśla dziŭnaha nievialikaha pažaru stali farmalnaj pryčynaj da zakryćcia ŭ vieraśni 2022 hoda Čyrvonaha kaścioła ŭ Minsku. Hetaja miera, vidavočna, była vyklikana nie stolki vytvorčaj nieabchodnaściu i dumkami pra biaśpieku viernikaŭ, kolki žadańniem pakarać Katalickuju carkvu, što zachoŭvaje svaju niezaležnaść. Źviestki pra pahrozy adabrańnia chramaŭ pastupali taksama z Mahilova i Babrujska.
Staryja aharodžy, vykinutyja na śmietnik. Fota: telehram-kanały
Jak i ŭ vypadku z Čyrvonym kaściołam, tut iznoŭ fihuruje «Minskaja spadčyna». Tamu ŭźnikaje spraviadlivaje pytańnie, ci nie stanuć raboty na minskaj Kalvaryi aficyjnaj nahodaj dla zakryćcia kaścioła Uźvižańnia Śviatoha Kryža, to-bok čarhovaj represiŭnaj mieraj suprać biełaruskich katalikoŭ?
«Naša Niva» — krynica jakasnaj infarmacyi i bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ «NN»Čytajcie taksama:
Samy darahi, trahičny, mistyčny. I inšyja niezvyčajnyja pomniki na Kalvaryjskich mohiłkach FOTY
Da hadaviny trahiedyi na Niamizie: praklon skulptara Ińkova
80 pachavańniaŭ vybitnych biełarusaŭ, jakija varta naviedać na Dziady +MAPA KALVARYJSKICH I USCHODNICH MOHIŁAK
Pabrałasia šlubam z paŭstancam, naradziła šaściarych dziaciej, a paśla pryjšli balšaviki — historyja adnaho pomnika na Kalvaryi
https://nashaniva.com/318122#startcomments