Burhier z kazurkami. Ilustracyja, stvoranaja štučnym intelektam. Fota: www.vecteezy.com
Źmianieńnie klimatu stvaraje surjoznyja prablemy dla vytvorcaŭ, naprykład praz bolš častyja zasuchi i pavodki. Akramia taho, ziamli, na jakoj možna vyroščvać pradukty, zastajecca ŭsio mienš. Pavodle źviestak AAN, amal treć vornych ziamiel stracili ŭ śviecie za apošnija čatyry dziesiacihodździ. Hleby nastolki paškodžanyja takimi faktarami, jak praźmiernaje ŭhnajeńnie, erozija, zasaleńnie abo prahresiŭnaja ŭrbanizacyja, što na ich bolš nie moža raści ježa.
Adnak ź mienšych płoščaŭ daviadziecca karmić bolš ludziej: u 2050 hodzie na ziamli budzie žyć amal dziesiać miljardaŭ čałaviek. Pa prahnozach AAN, praz 30 hadoŭ spažyvańnie tolki miasa vyraście prykładna na 80 pracentaŭ u paraŭnańni z 2005 hodam. Ale dzie pavinien raści korm dla jašče bolšaj kolkaści žyviołaŭ?
Pierśpiektyvy ježy budučyni vyvučajuć udzielniki prajekta «food4future — ježa budučyni». Pra heta raskazvaje internet-vydańnie Nationalgeographic.de.
Haradskaja prastora dla vytvorčaści praduktaŭ charčavańnia
Na dumku navukoŭcaŭ prajekta, vytvorčaść praduktaŭ charčavańnia budučyni moža pieramiaścicca ź sielskich rajonaŭ u centr haradoŭ — i, takim čynam, bližej da spažyŭcoŭ.
Jana moža być naładžanaja ŭ zakrytych modulnych pamiaškańniach, naprykład, zakinutych tunelach mietro ci na pustych kamiercyjnych płoščach u centry horada. Ujavicie sabie handlovy centr «Stalica» ŭ Minsku, u jakim zamiest kram — moduli z raślinami.
U tak zvanym viertykalnym ziemlarobstvie raśliny buduć vyroščvać u zakrytych sistemach pry štučnym aśviatleńni, jakoje buduć davać śviatłodyjody, a sistemy raślin možna budzie štabielavać jak zaŭhodna vysoka. Asobnyja moduli buduć składacca z novych lohkich materyjałaŭ, takich jak armiravanyja naturalnym vałaknom bijaraskładalnyja palimiery.
Jak rastłumačyła vydańniu kaardynatarka prajekta food4future Monika Šrajnier (Monika Schreiner),
«arhanizmy, daśledavanyja ŭ ramkach prajekta, taksama abychodziacca nievialikaj kolkaściu presnaj vady ci zusim abychodziacca bieź jaje. Siarod ich tak zvanyja hałafity — raśliny, jakija rastuć na salonaj hlebie».
Vydańnie adznačaje pieravahi mietadu vytvorčaści: jon biaśpiečny dla navakolnaha asiarodździa, ustojlivy, daje bolš vysokija ŭradžai i, pierš za ŭsio, ekanomić miesca. Moduli hnutkija, ich možna złučać pamiž saboj i takim čynam adaptavać da samych roznych pamiaškańniaŭ. Praktyčny prykład fiermierstva ŭ tuneli mietro ŭžo jość: pieršaja ŭ śviecie padziemnaja fierma znachodzicca na hłybini 33 mietraŭ pad ziamloj u Łondanie.
Alternatyŭnyja pradukty
Jak zapeŭnivajuć udzielniki prajekta, usiaho praź niekalki hadoŭ u našym mieniu mohuć zjavicca zusim novyja pradukty: vodaraści, hałafity, cvyrkuny i mieduzy.
Ale nie varta dumać, što ŭ budučyni my budziem jeści mieduz całkam. Ź ich arhanizmaŭ buduć zdabyvać asobnyja charčovyja kampanienty, naprykład białki, vitaminy ci karysnyja dla zdaroŭja karatynoidy, i ŭklučać ich va ŭžo viadomyja pradukty.
U toj čas jak białkovaja muka z cvyrkunoŭ moža być pierapracavanaja, naprykład, u chleb, pažyŭnyja rečyvy ź mieduz padychodziać dla karysnych čypsaŭ. Mieduzy bahatyja na kalcyj, natryj i białok i nie majuć tłušču ci chalesterynu.
«Pa svaim składzie daśledavanyja nami arhanizmy absalutna ekvivalentnyja praduktam, jakija my jeli da hetaha času. Adnak jany bolš karysnyja dla płaniety»,
— zapeŭnivaje Šrajnier.
Pradukty z 3D-pryntara i z prabirki
Navukoŭcy zapeŭnivajuć, što ŭ chutkim časie na kuchni znojduć svajo ŭžyvańnie 3D-pryntara. Tak, u sakaviku hetaha hoda hrupa daśledčykaŭ z Kałumbijskaha ŭniviersiteta ŭ Ńju-Jorku z dapamohaj 3D-pryntara zmahła śpiačy čyzkiejk ź siami roznych inhredyjentaŭ, što ličycca rekordam.
Dla hetaha jany zahruzili ŭsie inhredyjenty paasobku ŭ šprycy 3D-pryntara i pastupova nanosili płasty torta. Vynik uražvaje: razdrukavany kavałak čyzkiejka nahadvaje svaju tradycyjna vypiečanuju madel.
U budučyni, jak zapeŭnivajuć navukoŭcy, vytvorčaść miasa taksama moža adbyvacca ŭ łabaratoryi, a nie na łuzie. Žyvioł nie treba budzie zabivać, kab atrymać miasa. Pry hetym i ekałahičny bałans budzie lepšy, čym pry naturalnaj žyviołahadoŭli.
Miasa in vitro, vyraščanaje ŭ łabaratoryi sa stvałavych kletak žyviołaŭ, užo pastupiła na rynak Azii i ZŠA.
Jak užo paviedamlałasia raniej, daśledčaja hrupa z aŭstralijskaj kampanii Vow vyrabiła ŭ łabaratornych umovach frykadelki ź miasa mamanta. Z dapamohaj DNK uzrostam 10 000 hadoŭ daśledčyki vyraścili miasa hetaha hihanta kamiennaha vieku, što daŭno vymier, i takim čynam viarnuli ježu našych prodkaŭ.
Kali nastupić masavaja vytvorčaść
Toje, što zdajecca dalokaj budučyniaj, nie tak užo i daloka. Daśledniki z prajekta food4future adznačajuć, što niekatoryja z hetych płanaŭ užo realizujucca. My možam bačyć heta ŭ sučasnych charčovych tendencyjach: vodaraści ŭžo prysutničajuć u sušy, a białki nasiakomych taksama ŭtrymlivajucca ŭ praduktach charčavańnia, naprykład u prateinavych batončykach, katletach dla burhieraŭ abo chlebie.
Tym nie mienš, jak praciahvaje vydańnie, jość jašče niekalki pieraškod, jakija nieabchodna pieraadoleć, pierš čym novyja mietady vyroščvańnia i pradukty charčavańnia stanuć realnaściu. Kab čypsy ź mieduz i miasa mamanta zjavilisia na rynku, Jeŭrapiejskaje ŭpraŭleńnie pa biaśpiecy charčovych praduktaŭ (EFSA) pavinna dać svoj dazvoł.
Dazvoł patrebny i dla novych płoščaŭ vyroščvańnia: tuneli mietro pakul jašče nie pryznačanyja dla vytvorčaści praduktaŭ charčavańnia.
Čytajcie jašče:
Italija zabaraniaje štučnaje miasa. Nie tamu, što jano niezdarovaje
Ježa z pavietra: finy prapanujuć vyrablać pradukty z vady, elektryčnaści i vuhlekisłaty
Jeŭrasajuz vyvučyŭ plusy i minusy ŭžyvańnia ŭ ježu nasiakomych
