Udzielniki akcyi sabralisia kala Litoŭskaj nacyjanalnaj biblijateki i rušyli da Kafiedralnaj płoščy ŭ Vilni. Zadača akcyi — zrabić bolš bačnymi ŁHBTK+ pradstaŭnikoŭ, vystupić za talerantnaje staŭleńnie da ich, abaronu pravoŭ čałavieka niezaležna ad seksualnaj aryjentacyi i hiendarnaj identyčnaści.
Režym Łukašenki dapuskaje ździeki z ŁHBTK+.
Tak, naprykład, na milicejskich videa z pastarunkaŭ niekatorych zatrymanych prymušajuć havaryć pra svaju seksualnuju aryjentacyju.
U 2021 hodzie ŭ Biełarusi byli likvidavanyja praktyčna ŭsie niezaležnyja arhanizacyi hramadzianskaj supolnaści, što pracujuć z temaj ŁHBTK+.
Pačynajučy z 2022 hoda, biełaruskija praŭładnyja miedyja stali tranślavać pazicyju rasijskich uładaŭ datyčna supolnaści ŁHBTK+.
Jašče adnoj tryvožnaj navinoj stali prapanovy Hienieralnaj prakuratury ŭvieści adkaznaść za «prapahandu ŁHBT, źmieny poła, čajłdfry».
Marho, jakaja išła na čale kałony, ciahnuła za saboj cacačny aŭtazak ružovaha koleru. Jaho jana i inšyja ŭdzielniki maršu zrabili z kardonu.
«Dumali, jaki simvał možna było b vykarystać, što źviazany ź Biełaruśsiu. Vyrašyli vybrać aŭtazak: siłaviki vykarystoŭvajuć jaho ŭ jakaści simvału strachu, zatrymańniaŭ, katavańniaŭ. My jaho zabrali da siabie, pierapracavali i zrabili tak, kab jon raskazvaŭ pra našy kaštoŭnaści, mety.
Baču heta jak padrychtoŭku da biełaruskaha prajdu ŭ krainie. My voźmiem sapraŭdnyja aŭtazaki, pierarobim ich u drahbasy, na jakich budziem rabić pryhožyja parady», — raskazała Marharyta.
Padčas šeścia viaroŭka, za jakuju ciahnuli aŭtazak, parvałasia. U niekatorych uźnikła asacyjacyja z pratestami ŭ Biełarusi ŭ 2020-m — jak sapraŭdnyja aŭtazaki tady błakavali maršy. Ale prablemu chutka vyrašyli: cacačny aŭtazak znoŭ moh «jechać» u kałonie.
Byli ŭ Vilni i tyja, chto pryjšoŭ aburycca prajdam.
Za ružovym aŭtazakam udzielniki prajdu nieśli viasiołku, jakaja była abmatanaja kalučym drotam.
«Viasiołka — simvał ŁHBTK+ supolnaści, aharnuli jaje drotam, bo ŭ Biełarusi navat viasiołka moža być aryštavanaj», — kaža Marho.
U prajd-paradzie ŭdzielničała Volha Harbunova, pradstaŭnica Abjadnanaha pierachodnaha kabinieta pa sacyjalnych pytańniach. Jana trymała płakat z takim nadpisam: «Maja luboŭ macniejšaja za strach».
Volha Harbunova, pradstaŭnica Abjadnanaha pierachodnaha kabinieta pa sacyjalnych pytańniach, na prajdzie ŭ Vilni
Heta fraza siabroŭki Volhi, jakaja znachodzicca ŭ Biełarusi.
«Jana takim čynam udzielničaje ŭ prajdzie razam z nami, — raskazvaje Volha «Našaj Nivie». — Heta fraza i pra Biełaruś, i pra kvir. Prajdy pravodzić u novaj Biełarusi važna, bo pravy čałavieka dla ŭsich.
Razumieju, što ŭsiu spadčynu saŭka vykarystoŭvajuć u vojnach, represijach, zaŭsiody pakutujuć kvir-ludzi, jak i astatnija, biezumoŭna.
Ale ihnaravać heta ŭžo prosta niemahčyma, vielmi rada, što stolki moładzi nie bajacca rabić svoj hołas hučnym. Chto ŭ Novaj Biełarusi zmoža praihnaravać voś hetych usich cudoŭnych ludziej? Nichto. Ja ŭpeŭnienaja, što kaliści ŭ Miensku budzie vializny prajd, jaki budzie biaśpiečnym».
U kałonie biełarusaŭ išoŭ chłopiec ź niezvyčajnym uboram na hałavie — budaŭničaj kaskaj, na jakuju jon pastaviŭ viasiołkavy fałas.
Udzielniki prajdu nieśli vialiki bieł-čyrvona-bieły ściah
«Paśla minułaha prajda šukaŭ fotazdymki pa ŭsim śviecie i ŭbačyŭ mužčynu, u jakoha takaja kaska była, — raskazvaje Hleb. — Ja admysłova zamoviŭ sabie fałas z Kitaja, kasku znajšoŭ u humanitarnaj dapamozie. Zrabiŭ sabie takuju.
Mnie nie soramna absalutna być z hetymi ludźmi, ja taki, jaki jość.
Uvohule ja chacieŭ by, kab pieršy biełaruski prajd adbyŭsia ŭ maim rodnym horadzie — Salihorsku. Kab pryjšli šachciory nas padtrymać. Sam try hady adpracavaŭ u šachcie, vielmi chočacca, kab hetyja ludzi išli napieradzie kałony. A dalej było b kłasna, kab estafieta pierachodziła inšamu horadu».
«Pačaŭ vydumlać historyi pra toje, što ŭ mianie jość dziaŭčyna»
Biełarus Anton, jaki ŭdzielničaŭ u šeści, padzialiŭsia z «Našaj Nivaj» svajoj asabistaj historyjaj.
U padletkavym uzroście Anton zrazumieŭ, što jamu padabajucca chłopcy. Svoj kaminh-aŭt jon zrabiŭ u škole — u 16 hadoŭ. Ciapier jamu 22.
Anton zrabiŭ kaminh-aŭt u 16 hadoŭ. «Byŭ žudasny strach», — zhadvaje jon, što pieražyvaŭ tady.
«Raskazaŭ dźvium svaim blizkim siabroŭkam. Dumaŭ, što heta ablehčyć majo ŭnutranaje napružańnie. Ale adna ź ich nie zmahła mianie takoha pryniać, była razmova pra toje, čamu ja raskazvaju pra heta tolki im, a nie ŭsim. Jana tady padzialiłasia navinoj pra taki moj status sa svaim chłopcam. Bajaŭsia, što jon kamuści raskaža, byŭ žudasny strach. Ja pačaŭ vydumlać historyi pra toje, što ŭ mianie jość dziaŭčyna ŭ inšym horadzie, pačaŭ hipierkantralavać, što ja kažu, kab nie zdavacca hiejskim. Vielmi bajaŭsia samoha słovy «hiej».
Stała lahčej, kali ja pierajechaŭ u Miensk, tam źjaviłasia šmat siabroŭ. Spačatku taksama im chłusiŭ pra najaŭnaść dziaŭčyny, ale nadyšoŭ momant, kali ja zrazumieŭ, što nie chaču bolš chłusić. Pačaŭ pastupova raskazvać», — dzielicca Anton.
«Było strašna prosta pryznacca sabie samomu ŭ tym, što ty hiej. U padletkavym uzroście dumaŭ, što heta časova, źmienicca, u mianie buduć žonka i dzieci. Usio, jak va ŭsich. Ale čym starejšym stanovišsia, tym ciažej było zdavacca tym, kim nie jość», — kaža jon.
U prajdzie Anton udzielničaje druhi raz.
«Mnohija hamafoby i ludzi, jakija nie razumiejuć kantekst ŁHBTK+ supołki, dumajuć, što heta «śviata vyčvarencaŭ». A heta pratest, baraćba za pravy i sposab pakazać, što supolnaść takaja isnuje, demanstracyja salidarnaści.
Chłopiec ličyć, što ŭviadzieńnie adkaznaści za «prapahandu ŁHBT, źmienu połu, čajłdfry i piedafilii», jakuju chočuć pryniać u Biełarusi, marhinalizuje supolnaść.
«Usio stavicca ŭ adzin šerah ź piedafilijaj, heta ŭžo marhinalizacyja. Dumaju, što kali zakon budzie pryniaty, to ŭ Biełarusi pačniecca jašče bolšaja chvala dyskryminacyi i niepryniaćcia siabie», — upeŭnieny Anton.
«Vyznačaju siabie jak panseksuałka»
Biełaruska Marharyta zrazumieła, što ŭ jaje nienarmatyŭnaja seksualnaja aryjentacyja, kali joj było 14 hadoŭ.
Marharyta na «Paradzie hordaści» ŭ Vilni
«Prosta adčuła niejkuju vielizarnuju luboŭ, kachańnie da ludziej (navat nieabaviazkova jak seksualnuju ciahu). Zrazumieła, što mnie biez roźnicy, jakuju identyčnaść, aryjentacyju, vonkavyja prykmiety maje čałaviek. Hetaje ŭśviedamleńnie było dla mianie pieršym krokam da pryniaćcia taho, što ja panseksuałka», — raskazvaje jana.
Ciapier dziaŭčynie 22, jana vyznačaje siabie jak panseksuałka.
«Nie zajaŭlała pra heta adkryta ŭ škole ŭ Biełarusi, tamu ja nie mocna sutyknułasia ź jakoj-niebudź dyskryminacyjaj», — kaža dziaŭčyna.
Marharyta — staršynia biełaruskaj nacyjanalnaj moładzievaj inicyjatyvy RADA, jakaja składajecca z 38 moładzievych arhanizacyj. Siarod ich jość i ŁHBT-supolnaść.
«Naziraju za ich pracaj z uraźlivymi hrupami (a takimi varta ličyć ludziej u Biełarusi), mahu skazać, što biełaruskaje hramadstva časta pad słovam «ŁHBT» maje na ŭvazie niejki niehatyŭny kantekst i navat abrazu.
Naprykład, ja vykazvaju siabie, svaju identyčnaść u tym liku praź źniešnaść. Vykarystoŭvaju bliskaŭki, naprykład (nie tamu, što ŁHBT-piersona, a prosta mnie padabajecca vykazvać siabie ŭ takoj maniery), i heta vykarystoŭvajecca jak mahčymaść dla naśmiešak. Navat maje kalehi pa NDAšnaj supolnaści, jakaja, pa idei, pavinna być miakkaj i kamfortnaj, reahuje vielmi niehatyŭna na sposaby vykazvańnia takim čynam svajoj identyčnaści», — raskazvaje Marharyta.
Dziaŭčyna ličyć, što biełaruskaje hramadstva pavinna zvyknuć, što inšaść heta narmalna.
«Mahčyma, u častki biełarusaŭ, jakija pierajechali ŭ Jeŭropu, ciapier budzie ŭśviedamleńnie taho, što takoje ŁHBT. Heta značna lahčej pryniać, kali jość mahčymaść pačuć niečuju historyju i paznajomicca z čałaviekam asabista.
U Biełarusi niama talerantnaści da ŁHBT-pierson, tamu što ludzi sprabujuć u cełym nie zaŭvažać, što takoje prysutničaje ŭ hramadstvie, sama supolnaść starajecca nie zajaŭlać pra siabie adkryta i jaskrava, tamu što šmat jość prykładaŭ taho, kali hramadstva haniła takija kiejsy», — kaža jana.
«Biez roŭnaści pravoŭ nie moža isnavać demakratyi»
Pravaabaroncy adznačajuć, što ŭ Biełarusi isnuje nieabhruntavanaje ŭmiašalnictva dziaržavy ŭ asabistaje žyćcio hramadzian, heta supiarečyć mižnarodnym abaviazkam Biełarusi ŭ śfiery pravoŭ čałavieka, uklučajučy seksualnyja i repraduktyŭnyja pravy.
«Biez roŭnaści pravoŭ nie moža isnavać demakratyi», — adznačaje pravaabaronca Darja Rubleŭskaja.
Pravaabaronca Darja Rubleŭskaja: «Čym my adroźnivajemsia ad dyktatarskich i aŭtarytarnych režymaŭ, jakija budujucca na niepryniaćci i nianaviści, kali nie bačym i nie prymajem usich?»
«Najbolš kansiervatyŭnym biełarusam i biełaruskam byvaje davoli ciažka tłumačyć, što ŁHBTK+ piersony majuć takija ž pravy, jak i ŭsie astatnija ludzi. Usieahulnaja dekłaracyja pravoŭ čałavieka ŭ pieršym ža artykule zamacoŭvaje: usie ludzi naradžajucca svabodnymi i roŭnymi ŭ svajoj hodnaści i pravach. Jany nadzielenyja rozumam i sumleńniem i pavinny stavicca adno da adnaho ŭ duchu braterstva.
Čym my adroźnivajemsia ad dyktatarskich i aŭtarytarnych režymaŭ, jakija budujucca na niepryniaćci i nianaviści, kali nie bačym i nie prymajem usich? Kali abirajem tych, chto nam najbolš padabajecca praz svaju narmatyŭnaść i łajalnaść, nadzialajem ich pryvilejami i vyklučajem, pieraśledujem inšych?
Dumaju, raz my budujem Novuju Biełaruś, varta pačynać dumać pra taki dyjałoh», — vykazvajecca pravaabaronca.
Kali byŭ pieršy prajd-parad i čamu jon prachodzić u kancy červienia?
Červień nazvany miesiacam hordaści, bo jakraz u červieni bolš za 50 hadoŭ tamu pradstaŭniki kvir-supolnaści raspačali adkrytuju baraćbu suprać pryhniotu z boku palicyi i vyjšli na pieršy Marš hordaści.
Pieršy Marš hordaści prajšoŭ na Manchetenie ŭ 1970 hodzie da hadaviny Stoŭnvałskaha paŭstańnia — sieryi biesparadkaŭ i spantannych demanstracyj suprać palicejskaha rejdu, jakija pačalisia ŭ noč na 28 červienia 1969 hoda ŭ hiej-bary «Stoŭnvał-in».
Tady pradstaŭniki hiej-supolnaści akazali supraciŭleńnie ŭzakonienaj dziaržavaj sistemie pieraśledu hiejaŭ. Ličycca, što bunty stali vyznačalnaj padziejaj, jakaja dała pačatak masavaha ruchu za zachavańnie pravoŭ čałavieka ŭ dačynieńni da ŁHBT u ZŠA i va ŭsim śviecie.
Čytajcie taksama:
Biełaruski błohier vyjšaŭ na «Parad roŭnaści» ŭ Varšavie z płakatam «Svabodu Hajdukieviču» FOTAFAKT
Błohier Hleb Siamionaŭ pra siaścior Hruździevych, žarty z Łukašenki i hiej-kłuby Minska. Novy «Tok»
Z Ukrainy departavali biełaruskaha ŁHBT-aktyvista i śviatara
