Raštrapaty Bchavan — rezidencyja prezidenta Indyi ŭ Ńju-Deli. Fota: Kriangikrai Thitimakorn / Getty Images
«Indyja, heta značyć Bcharat, pavinna być sajuzam štataŭ», — abviaščaje pieršy artykuł Kanstytucyi. U preambule havorycca: «My, narod Indyi…»
Nazva Bcharat šyroka vykarystoŭvajecca dla abaznačeńnia Indyi na chindzi. Kali sprava dachodzić da aficyjnych znosin na anhlijskaj movie, zaŭsiody ŭžyvajecca anałah Indyja, piša Bi-bi-si.
Urad Narendry Modzi ciapier mianiaje hetuju staražytnuju praktyku. Jon razasłaŭ zaprašeńni na viačeru ŭ subotu, 9 vieraśnia, na samicie G20 ad imia «prezidenta Bcharata».
Da hetaha dadaŭsia pres-reliz adnosna samitu ASIEAN — Indyja, u jakim Narendru Modzi nazyvajuć «premjer-ministram Bcharata».
A ŭžo 18 vieraśnia pytańnie aficyjnaha pierajmienavańnia moža razhledzieć indyjski parłamient.
Što takoje Bcharat?
Induisckaja litaratura nazyvaje ziamlu, raźmieščanuju pamiž Himałajami i akijanam, jak «Bcharatvarš».
Zhodna ź induisckaj mifałohijaj, Bcharata byŭ carom Chastynapury (ciapier heta miesca nazyvajecca Chastynapur i raźmieščana na ŭschod ad Deli). Jon zavajavaŭ usie ziemli i ličyŭsia praviednym carom.
U samym rańnim induisckim tekście, Ryhviedzie, Bcharata zhadvajecca jak nazva hrupy ludziej.
Słova Bcharata na sanskrycie taksama aznačaje «ziamla, jakaja raście i zabiaśpiečvaje». Heta moža simvalizavać kulturu.
Budučy premjer-ministr Indyi Džavacharłał Neru pisaŭ u 1927 hodzie: «Indyja była Bcharataju, śviaščennaj ziamloj induistaŭ, i niadziŭna, što vialikija miescy pałomnictva induistaŭ raźmieščanyja ŭ čatyroch kutach Indyi».
Ale Bcharat nie jość histaryčnym čałaviekam.
Paryžski akademik Katryn Klemienten-Adža napisała ŭ artykule 2014 hoda: «Bcharata — heta dyskurs pra prastoru, ale dyskurs, jaki nie dazvalaje vizualna adlustravać hetuju prastoru. Na asnovie hetaha dyskursu niemahčyma namalavać kartu ŭ sučasnym razumieńni hetaha słova».
A jak nakont nazvaŭ Indyja i Indastan?
Piersy nazyvali raku Ind «Chindu» (Hindu), što ŭ łatyni pieratvaryłasia ŭ «Indyja» (India). Nazva «Indyja» taksama staražytnaja.
Musulmanskija Mahoły, jakija kiravali krainaj bolš za dva stahodździ, z honaram nazyvali siabie «padyšachami Indastana», heta značyć kiraŭnikami, abo impieratarami Indastana.
Nazva «Indastan» taksama pachodzić ź piersidskaj movy. Takim čynam, i Indyja, i Indastan — heta staražytnyja nazvy, jakija papiaredničali brytanskamu kałanijalnamu praŭleńniu, jakoje pačałosia z zavajavańnia Bienhalii ŭ 1757 hodzie.
Urad kaža, što źmiena nazvy na «Bcharat» dapamoža krainie pazbavicca brytanskich kałanijalnych suviaziaŭ.
«Rašeńnie ŭžyvać Bcharat — surjoznaje supraćdziejańnie kałanijalnamu myśleńniu», — kaža ministr adukacyi Indyi Dcharmiendra Pradchan.
Ale nazvu Indyja užyvajuć užo bolš za dva tysiačahodździ.
Mahčyma, najstarejšaja zhadka pra Indyju pachodzić ad hreckaha historyka Miehaśfiena, jaki naradziŭsia ŭ 350 hodzie da n. e. Jon napisaŭ čatyry knihi pad nazvaj «Indyka».
Anhlijski dramaturh Uiljam Šekśpir taksama ŭžyŭ nazvu Indyja ŭ svajoj pracy.
«Maja karona ŭ maim sercy, a nie na majoj hałavie, nie ŭpryhožana dyjamientami i indyjskimi kamianiami», — kaža karol Hienrych VI u pjesie «Hienrych VI», jakaja, jak miarkujuć, była napisanaja ŭ 1591—1592 hady.
Brytanskija trejdary prybyli ŭ Indyju ŭ 1600 hodzie, kab zasnavać Ost-Indskuju kampaniju. U pieršym vydańni Biblii karala Jakava dla pratestantaŭ kraina taksama zhadvałasia jak «Indy» (Indie). Usie hetyja padziei adbylisia da kałanizacyi Indyi Vialikabrytanijaj.
Strachi i supraciŭ
Premjer-ministr Indyi Narendra Modzi zajmaje hetu pasadu z 2014 hoda i źjaŭlajecca vychadcam partyi «Bcharata Džanata», jakaja taksama znachodzicca va ŭładzie ŭ bolšaści štataŭ. Heta pravaja partyja, ciesna źviazanaja z paramilitarnaj arhanizacyjaj Rashtriya Swayamsevak Sangh (RSS, ci «Sajuz dobraachvotnych słuh Radzimy»), jakaja śćviardžaje, što Indyja pavinna być «induisckaj nacyjaj».
Narendra Modzi dałučyŭsia da RSS u padletkavym uzroście i padniaŭsia pa karjernaj leśvicy.
RSS byŭ trojčy zabaronieny ŭ Indyi paśla atrymańnia niezaležnaści. Pieršy raz paśla zabojstva Machatmy Handzi ŭ 1948 hodzie, kali RSS abvinavacili ŭ padrychtoŭcy jaho zabojstva, ale paźniej abvinavačvańni źniali.
Hrupy induisckich nacyjanalistaŭ hrali marhinalnuju rolu ŭ baraćbie za svabodu Indyi.
Urad Modzi sklikaŭ śpiecyjalnuju siesiju parłamienta, jakaja pavinna adbycca 18—22 vieraśnia. Apazicyjnyja palityki i kamientatary miarkujuć, što tam buduć abmiarkoŭvać źmienu nazvy krainy.
Heta budzie pieršaja siesija ŭ niadaŭna pabudavanym budynku parłamienta, dzie ŭžo jość karta Vialikaha Bcharata. Hetaja karta ŭklučaje terytoryi susiednich krain, u pryvatnaści častki Afhanistana, uvieś Pakistan, Niepał, Banhładeš, Šry-Łanku i Mjanmu.
Susiedzi Indyi vykazali aficyjny pratest.
Indyjskaja apazicyja ŭžo rychtujecca da supraćstajańnia.
«Choć niama nijakich kanstytucyjnych piarečańniaŭ suprać taho, kab nazyvać Indyju «Bcharata», što źjaŭlajecca adnoj ź dźviuch aficyjnych nazvaŭ krainy, ja spadziajusia, što ŭrad nie budzie nastolki durnym, kab całkam admovicca ad nazvy «Indyja», jakoje źjaŭlajecca brendam, jaki stvaraŭsia na praciahu stahodździaŭ», — napisaŭ Šašy Tarur, zakanadaviec ad partyi Indyjski nacyjanalny kanhres.
