Apalinaryj Haraŭski naradziŭsia ŭ 1833 hodzie ŭ majontku Naborki Ihumienskaha pavieta ŭ siamji drobnapamiesnaj šlachty hierba «Korab». Jahonyja braty Karal i Hiektar stali prafiesijnymi vajskoŭcami, a braty Ipalit i Hilaryj, jak i jon, mastakami.
Jašče ŭ dziacinstvie pakazaŭ zdolnaści da malavańnia. Viadomy architektar Mikałaj Bienua, jaki byvaŭ u svajho dziadźki, načalnika kadeckaha korpusa, dzie vučyŭsia Haraŭski, sadziejničaŭ jaho pieravodu ŭ Pieciarburhskuju akademiju mastactvaŭ. U Akademii Haraŭski vučyŭsia ŭ Maksima Varabjova i Fiodara Bruni.
U 1855—1860 hadach atrymaŭ stypiendyju na ŭdaskanaleńnie majsterstva za miažoju, vučyŭsia ŭ navučalnych ustanovach i studyjach u Ženievie, Dziusieldorfie, Rymie, Paryžy, stažyravaŭsia ŭ viadomych jeŭrapiejskich majstroŭ. Pa viartańni ŭ Pieciarburh u 1860 hodzie atrymaŭ zvańnie akademika žyvapisu.
Viečar u Minskaj hubierni. 1870-ja
Haraŭski supracoŭničaŭ z zasnavalnikam Traćciakoŭskaj halerei Paŭłam Traćciakovym, ź jakim paznajomiŭsia ŭ 1856 hodzie. Braty Haraŭskija časta naviedvalisia da jaho i padoŭhu haściavali. Viadoma, što Traćciakoŭ dapamahaŭ bratam pradavać karciny, a jany jamu dapamahali ŭ farmiravańni mastackaj kalekcyi.
Choć karjera Apalinaryja Haraŭskaha była źviazanaja sa staličnym Sankt-Pieciarburham, tvorčaść jaho tym nie mienš tematyčna nieparyŭna źviazana z rodnaj Biełaruśsiu.
Pieryjad tvorčaj aktyŭnaści mastaka prypaŭ na siaredzinu — druhuju pałovu XIX stahodździa — čas kardynalnych pieraŭtvareńniaŭ u žyvapisie, jakija, adnak, zusim krychu zakranuli stylistyku raboty majstra. Staranna i dobrasumlenna zroblenyja pa ŭsich praviłach akademičnaj vyvučki krajavidy, iluzorna-realistyčnyja partrety ŭpisvajuć tvorčaść mastaka ŭ rečyšča akademičnaha realizmu siaredziny XIX stahodździ.
U Nacyjanalnym mastackim muziei Biełarusi siońnia ŭpieršyniu za apošnija 40 hadoŭ budzie pradstaŭlena panarama tvorčaści Apalinaryja Haraŭskaha ŭ kantekście mastackaha žyćcia siaredziny XIX stahodździa. Kurataram vystaŭki vystupić mastactvaznaŭca Julija Lisaj.
Kuratarka Julija Lisaj na fonie abraza z vyjavaj Maryi Mahdaleny. Kadr z repartažu Biełaruś 1
Viadomy ŭ pieršuju čarhu jak piejzažyst i partretyst Haraŭski taksama stvaraŭ i relihijnyja pałotny. Adnym z najbolš viadomych relihijnych tvoraŭ źjaŭlajecca abraz Maryi Mahdaleny, jaki ŭpryhožvaŭ u 1861 hodzie baročny kaścioł u Białyničach, uzarvany savietami ŭ 1960-ja. Paśla vajny jaho pad Leninhradam adšukała dyrektarka muzieja Alena Aładava.
Jana stała adnym z 18 pałotnaŭ, jakija pakazali na papiaredniaj jubilejnaj vystaŭcy mastaka, jakaja adbyłasia ŭ 1983 hodzie. Paśla hetaj vystavy bolšaja častka tvoraŭ Haraŭskaha zastałasia ŭ muziejnych fondach.
Karcina «Staraja molicca» bolš nie ličycca tvoram Apalinaryja Haraŭskaha. Fota: Wikimedia Commons
Ale za hety čas atrybutacyja mnohich tvoraŭ kardynalna źmianiłasia. Vystaŭka, jakaja praciahniecca pa 28 studzienia 2024, pradstavić novyja navukovyja adkryćci ŭ halinie vyvučeńnia tvorčaści i bijahrafii mastaka, a taksama novyja atrybucyi jaho tvoraŭ.
Adnoj z karcin, jakuju pierastali ličyć tvoram Haraŭskaha staŭ partret, viadomy nazvaj «Staraja molicca».
«Usie tyja rečy, jakija my viedajem jašče pa savieckich publikacyjach, publikacyjach pačatku 2000-ch, jakija zaŭsiody byli biassprečnymi asacyjacyjami z Haraŭskim, za apošnija hadoŭ piać absalutna pamianiali ci svaje nazvy, ci pierastali być Apalinaryjem Haraŭskim. Dźvie karciny, jakija zaŭždy ličyli karcinami A. Haraŭskaha i byli vielmi viadomymi, pierastali być pracami hetaha aŭtara. Ciapier dźvie karciny my prypisvajem nieviadomamu mastaku.» — tłumačyć kuratarka Julija Lisaj.
Vystaŭka ŭ Nacyjanalnym mastackim muziei Biełarusi. Kadr z repartaža Biełaruś 1
A biełaruskija krajavidy na pałotnach mastaka, jak vyjaviłasia paśla pierakładaŭ zamiežnaj pieryjodyki i kansultacyi z zamiežnymi kalehami, nasamreč źjaŭlajucca zamaloŭkami italjanskaj vioski i Pskoŭski kraju.
Asnovu ekspazicyi składuć tvory z kalekcyi Nacyjanalnaha mastackaha muzieja Respubliki Biełaruś. Akramia karcin samoha Apalinaryja Haraŭskaha taksama buduć pradstaŭleny raboty jaho nastaŭnikaŭ pa Akademii mastactvaŭ u Pieciarburhu — tvory Fiodara Bruni i Maksima Varabjova, a taksama brata mastaka — piejzažysta Ipalita Haraŭskaha, u tym liku znakamitaje pałatno «La kryža. Śmierć paŭstanca».
«Naša Niva» — krynica jakasnaj infarmacyi i bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ «NN»Čytajcie taksama:
Zahadkavaja historyja adnoj skulptury. Jak Łukašenka padaryŭ toje, čym nie vałodaŭ
U Nacyjanalnym mastackim adkryłasia vystaŭka francuzskaha mastactva
