U Japonii debiutavaŭ šaścipaviarchovy ekśpierymientalny termajadzierny reaktar

U samym pačatku śniežnia na poŭnač ad Tokia byŭ uračysta adkryty najvialikšy na siońniašni dzień ekśpierymientalny reaktar ​​iadziernaha sintezu, dzie navukoŭcy praciahvajuć pracavać nad tym, kab zrabić jadzierny sintez žyćciazdolnaj krynicaj suśvietnaj enierhii.

Reaktar JT-60SA ujaŭlaje saboj takamak — reaktar ​​u formie pončyka, jaki moža nahravać płazmu da 200 miljonaŭ °C. Pieršy raz ustanoŭka była zapuščana ŭ kastryčniku; u toj čas daśledčyki, źviazanyja z prajektam, padličyli, što reaktaru spatrebiacca dva hady, kab vyrabić płazmu, nieabchodnuju dla ekśpierymientaŭ, paviedamlaje vydańnie Science.

Kamisar ES pa enierhietycy Kadry Simsan na cyrymonii adkryćcia reaktara nazvała jaho «samym pieradavym takamakam u śviecie, dadaŭšy, što termajadzierny sintez maje patencyjał stać klučavym kampanientam enierhietyčnaha bałansu ŭ druhoj pałovie hetaha stahodździa.

Niahledziačy na strymany aptymizm, klučavym tut pakul źjaŭlajecca ŭsio ž słova «patencyjał», udakładniaje Gizmodo. Jadzierny sintez časta nazyvajuć śviatym Hraalem enierhietyčnych daśledavańniaŭ, bo kali ŭ navukoŭcaŭ atrymajecca realizavać ekanamična vyhadnyja termajadziernyja reakcyi, heta značna źmienšyć — kali nie likviduje całkam — zaležnaść čałaviectva ad vykapniovaha paliva.

Ale heta našmat lahčej skazać, čym zrabić. Novy reaktar, a taksama jaho anałah, jaki ciapier budujecca ŭ Jeŭropie, Mižnarodny termajadzierny ekśpierymientalny reaktar ​​(ITER), źjaŭlajucca pakul tolki ekśpierymientami, zaklikanymi dakazać technałahičnuju mahčymaść maštabavańnia termajadziernaha sintezu. ITER pry hetym jašče i adstaje ad hrafika i pieravyšaje biudžet.

Jadzierny sintez moža być zrobleny roznymi sposabami, ale ŭ lubym vypadku heta našmat čyściejšy praces, čym jadziernaje dzialeńnie. Padčas reakcyi termajadziernaha sintezu dva lohkija atamnyja jadry źlivajucca ŭ ciažejšaje jadro, pradukujučy pry hetym vielizarnuju kolkaść enierhii. U svaju čarhu pry reakcyi dzialeńnia ŭ vyniku rasščapleńnia vialikaha atama na drabniejšyja čaścicy vyrablajecca mienš enierhii, čym padčas sintezu. Aproč hetaha, u vyniku sintezu nie vyrablajucca radyjoaktyŭnyja adkidy, jak heta adbyvajecca pry dzialeńni.

Niahledziačy na letašni navukovy praryŭ fizikaŭ z Lawrence Livermore National Laboratory, jakija atrymali na svajoj ustanoŭcy čysty pryrost enierhii ŭ reakcyi termajadziernaha sintezu (reakcyja vyrabiła bolš enierhii (3 miehadžoŭli), čym heta spatrebiłasia dla ŭzmacnieńnia reakcyi ŭ pieršuju čarhu (2 miehadžoŭli), na siłkavańnie ŭstanoŭki patrabavałasia značna bolšaja kolkaść enierhii (300 miehadžoŭlej). Inšymi słovami, napieradzie jašče doŭhi šlach.

U toj čas jak vialikija navukovyja kałabaracyi pracujuć nad vialikimi takamakami, niekatoryja prajekty staviać svajoj metaj stvareńnie mienšych reaktaraŭ, jakija vykarystoŭvajuć vysokatempieraturnyja zvyšpravodnyja mahnity. Čakajecca, što adzin z takich prajektaŭ SPARC budzie zavieršany ŭ 2025 hodzie — tady ž čakajecca i pieršaja płazma z francuzskaha ITER.

Pra jadzierny sintez, jaki možna maštabavać, časta žartujuć, što jon zaŭsiody niedzie za haryzontam i stanie realnaściu, mahčyma, praz 30 ci 50 hadoŭ. Adnak čym raniej budzie zroblenaja praca ŭ hetym kirunku, tym chutčej čałaviectva zmoža pazbavicca zaležnaści ad vykapniovych resursaŭ. 

Ekśpierymienty pa jadziernym sintezie, jakija buduć pravodzicca na japonskim reaktary JT-60SA, dapamohuć zrazumieć, što budzie adbyvacca ŭ francuzskim reaktary ITER, jaki maje ŭ šeść razoŭ bolšy patencyjał za svajho japonskaha kalehu. Prajekt JT-60SA — heta vynik supracoŭnictva pamiž bolš čym 500 navukoŭcami i inžynierami i bolš čym 70 kampanijami z usioj Jeŭropy i Japonii.

• 26
• 0
• 0
• 0
• 2
• 1
• 0
• 0