«Dapamahali chłopcu, jaki byŭ u pałonie ŭ Biełarusi». Historyja biełarusa, jaki stavić pratezy ŭkrainskim vajskoŭcam
Biełaruski biznesoŭca Juryj Arašydze apošnija hady žyvie ŭ Amierycy. U 2022 hodzie z adnadumcami jon stvaryŭ kliniku pratezavańnia dla ŭkrainskich vajennych i cyvilnych. Za paŭtara hoda dapamohu ŭ joj atrymali bolš za 135 ukraincaŭ.
«Baćkoŭ vyklikali da dyrektara»
Juryj ź Niaśviža. Maci jaho — ukrainka, baćka — hruzin. Jaho siamja pierajechała da rodzičaŭ u Biełaruś sa spadzievam na lepšaje žyćcio.
Kaža, što Łukašenku ŭ jaho siamji zaŭsiody ŭsprymali dyktataram.
«U mianie byli prablemy ŭ škole, asabliva ŭ apošnim vypusknym kłasie z-za majho staŭleńnia da jaho. Baćkoŭ vyklikali da dyrektara. Samaho baćku pahražali zvolnić z pracy, kali jon nie źmienić svaich pohladaŭ», — havoryć biznesoviec.
Nieprymańnie režymu Łukašenki ŭ jaho ŭmacavałasia padčas słužby ŭ vojsku, dzie jon na ŭłasnyja vočy ŭbačyŭ, što takoje dziedaŭščyna i panavańnie ŭsiodazvolenaści kamandziraŭ.
Jury kaža, što ŭ Piečach adzin jaho sasłužyviec zastreliŭsia, druhi chacieŭ paviesicca, treciamu aficer adbiŭ unutranyja orhany.
Pa jaho słovach, biełaruskaje vojska — heta prynižeńnie čałaviečaj hodnaści i marnavańnie času, a zajavy pra abaviazak i honar — prapahandysckaje satrasańnie pavietra.
Demabilizavaŭsia Juryj u 2017 hodzie, akurat kali pačalisia pratesty «darmajedaŭ». Na mitynhi chadziŭ i jon, ale tam tolki ŭpeŭniŭsia, što pieramieny ŭ Biełarusi nadyduć nie chutka. Tyja pratesty byli nie masavymi, niahledziačy na vidavočnaje parušeńnie łukašenkavym dekretam pravoŭ.
U 2018-m Juryi z baćkami zjechaŭ u Amieryku, dzie ŭžo žyŭ jaho brat.
Nadzieju na źmieny dali pratesty 2020-ha. Jury chacieŭ dałučycca da ich, ale pravavyja akaličnaści znachodžańnia na čužynie nie dazvolili jamu viarnucca ŭ Biełaruś. Jon kaža, što pratestoŭcam dapamahaŭ finansava. Razam z suajčyńnikami ŭ ZŠA źbiraŭ hrošy na štrafy i na pierajezd tym, chto apynuŭsia pad pahrozaj aryštu.
Kali adbyłosia poŭnamaštabnaje ŭvarvańnie Rasii va Ukrainu, Juryj pryjšoŭ da vysnovy, što biełaruskim pratestam nie daŭ by pieramahčy Pucin. Na jaho pohlad, Biełaruś by zaznała toje, što adbyłosia z Ukrainaju 24 lutaha 2022 hoda.
Kolki kaštuje pratezavańnie
Napad Rasii na Ukrainu šakavaŭ Juryja. U jaho tady byŭ užo svoj biznes u Amierycy. Viery ŭ toje, što Ukraina vystaić, u jaho było niašmat.
«Pieršy čas my dapamahali ŭkrainskim emihrantam, — zhadvaje jon. — Heta byli žančyny ź dziećmi. Znachodzili im pracu, uładkoŭvali, kłapacilisia, kab jany adaptavalisia da žyćcia ŭ Amierycy».
U mai 2022 hoda biełarus razam z doktaram-pratezistam, vychadcam z Ukrainy Jakavam Hradzinaram u Minieapalisie stvaryli dabračynnuju płatformu Protez Foundation.
Jana abjadnała blizu paŭtary sotni vałancioraŭ, jakija dapamahajuć paranienym ukrainskim sałdatam sa znachodžańniem u ZŠA, pakul tyja čakajuć pratezavańnia.
Kamanda miedykaŭ i vałancioraŭ pracuje na achviaravańni.
U Amierycy lepšyja technałohii pratezavańnia, jość dośvied dapamohi pacyjentam sa składanymi kiejsami, ale pratezavańnie — darahaja pracedura, adznačaje surazmoŭca.
Na kožnuju hrupu ź dziesiaci čałaviek tracicca da 150 tysiač dalaraŭ.
Naprykład, pratezavańnie nahi nižej kalena abychodzicca da 6,5 tysiačy dalaraŭ, kali ž vyšej, to suma siahaje 9 tysiač. Pratez ruki kaštuje blizu 16 tysiač, a bijaničnaje kalena — usie 22 tysiačy. Da hetych raschodaŭ dadajecca košt pieralotu, viza i inšyja vydatki.
«Patreba Ukrainy ŭ pratezavańni duža vialikaja, — davodzić Juryj. — Pa niekatorych danych bolš za 50 tysiač sałdat užo majuć roznyja kiejsy amputacyj. Ukrainskaje pratezavańnie niehatovaje pryniać taki abjom pacyjentaŭ. A vajna jašče nie skončanaja».
Razam z tym, na jaho pohlad, nieŭzabavie Ukraina moža stać suśvietnym centram pratezavańnia. Miascovyja śpiecyjalisty ŭžo pierajmajuć dośvied zamiežnych kalehaŭ pa pracy sa składanym i niestandartnymi amputacyjami.
U liście čakańnia blizu 1500 vajskoŭcaŭ
Pa słovach biznesoŭca, za paŭtara hoda Protez Foundation udałosia sabrać bolš za piać miljonaŭ dalaraŭ i za hetyja hrošy zapratezavać bolš za 135 sałdat. Siarod pacyjentaŭ čaćviora dziaciej.
Paranienyja mieli pa dźvie, try i navat čatyry amputacyi. Im pastavili 360 pratezaŭ. U liście čakańnia blizu 1500 vajskoŭcaŭ.
«U našym prajekcie asnoŭnyja mety: vysakajakasnaje pratezavańnie, maralnaja reabilitacyja, pašyreńnie śvietapohladu. Kali ŭkrainski sałdat pryjazdžaje ŭ Amieryku, dla jaho jana novy śviet, inšaje staŭleńnie, kamjunici, kłopat. My bačym jak našy pacyjenty mianiajucca», — davodzić Juryj.
Jon kaža, što akramia pratezavańnia arhanizacyja vučyć ukrainskich daktaroŭ. Kožny miesiac da 7 śpiecyjalistaŭ z Ukrainy pryjazdžajuć na navučańnie, raspracavany admysłovy kurs. Hetak ža adkrytyja dźvie kliniki ŭ samoj Ukrainie dla reabilitacyi i servisnaha absłuhoŭvańnia pratezaŭ.
Protez Foundation na svaim sajcie publikuje historyi pacyjentaŭ.
16-hadovy Arciom Śviarhun z Maryupalu hulaŭ u futboł sa svaimi pryjacielami, kali na ich rasijanie z drona skinuli hranatu. Arciomaŭ siabra zahinuŭ. Jašče adnaho paraniła. Samomu Arciomu amputavali pravuju nahu, a levaja akazałasia paralizavanaj.
Chłopiec byŭ futbalistam. Vystupaŭ u junackaj zbornaj horada. Mara ŭ chłopca — znoŭ pačać chadzić.
«Historyi amputacyj u dziaciej ciažka ŭsprymajucca. Kali čujem, što dzicia niedzie paciarpieła, to zabirajem na pratezavańnie, kolki b jano ni kaštavała. Dzieci ŭ nas u pryjarytecie», — adznačaje Juryj.
Pavodle jaho, Arciomava pratezavańnie kaštavała kala 100 tysiač dalaraŭ, bo ŭ jaho byŭ składany vypadak. Pratez, jaki pastavili chłopcu, treba budzie čaściej mianiać i nastrojvać.
Jašče adzin pacyjent arhanizacyi — 30-hadovy siaržant Vadzim Fiodaraŭ. Jamu amputavali dźvie nahi. Armii jon addaŭ dziesiać hadoŭ. Ciapier jamu patrebnyja bijaničnyja pratezy.
«Pa našaj statystycy, da 40 pracentaŭ pratezavanych sałdat viartajucca na front», — dadaje Jury.
Historyju 19-hadovaha siaržanta Daniły Mielnika, jaki pieranios čatyry amputacyi, zhadvaje sam Jury Arašydze. Vajskoŭca pratezavali ŭ klinicy Protez Foundation.
Vajskoviec dva tydni byŭ u pałonie na terytoryi Biełarusi. Abmarožanyja palcy na rukach i nahach chłopcu amputavali ŭ Rasii, kudy jaho vyvieźli ź Biełarusi. Kiść levaj ruki adarvała ŭ bai. Va Ukrainie chłopcu amputavali i stupni abiedźviuch noh.
Jury kaža, što sałdackija apoviedy žachajuć.
Pavodle vajskoŭcaŭ, rasijanie bienzapiłoj adrazali nohi. Byli i inšyja ździeki z ukraincaŭ.
«My nie pratezujem rasijskich sałdat, bo hetyja ludzi išli śviadoma zabivać, a tamu jany dla nas rasijskija terarysty», — kateharyčna zajaŭlaje surazmoŭca.
Jon ličyć, što «charošyja ruskija», mahčyma, jość siarod tych, chto zjechaŭ, ale ŭ mnohich mazhi pramytyja rasijskaj prapahandaj.
«Nastupstvy našaj biaździejnaści na praciahu doŭhich hadoŭ»
Maci Juryja z Danieckaj vobłaści, akurat adtul, dzie ciapier prachodzić linija frontu. Kali mužčyna niadaŭna byŭ va Ukrainie, jamu pakazali achoplenyja bajami tyja miaściny. Tam zastalisia tolki pasieliščy-pryvidy.
«Jany pieratvoranyja ŭ druz, zraŭnavanyja ź ziamloju. Heta ilustracyja taho, što Rasija choča zrabić z usioj Ukrainaj», — adznačaje biełarus.
Jon razvažaje nakont taho, što napad na Ukrainu rasijskija sałdaty rabili i ź biełaruskaj terytoryi:
«Adkaznaść za pradastaŭleńnie płacdarmu niasie Łukašenka, ale heta vynik i taho, što my jaho nie dacisnuli, nie pieramahli, tamu častku viny niasiem i my. My pavinny pryniać, što heta nastupstvy našaj biaździejnaści na praciahu doŭhich hadoŭ», — nastojvaje surazmoŭca.
«Da žalu, na dadzienym etapie nam składana dumać pra pieramieny, pakul Łukašenka žyvy. Jon u vialikaj zaležnaści ad Pucina, — padsumoŭvaje biznesoviec. — I, kali Ukraina pieramoža, to Łukašenka stracić padtrymku Pucina i heta stanie pačatkam kanca ciapierašniaha režymu ŭ Biełarusi».
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆHladzicie taksama:
«Nichto nie pieraškadžaŭ pratestu być niamirnym. Chto chacieŭ, u taho byŭ niamirnym» — BČB-niaviesta
Kamientary