«Kali jon išoŭ u prybiralniu, viedała ŭsia kałonija, bo pra heta apaviaščała sihnalizacyja». Były źniavoleny raskazaŭ pra Viktara Babaryku
Papraŭčuju kałoniju № 1 u Navapołacku nazyvajuć adnoj z samych žorstkich u Biełarusi. Tut adbyvaje termin kala 150 palitviaźniaŭ, u tym liku Viktar Babaryka. Pra Viktara Babaryku rodnyja i siabry nie majuć źviestak ad viasny 2023 hodu. Apošniaja infarmacyja była ab tym, što palitviazień moh być źbity, paśla čaho trapiŭ u špital. «Svaboda» pahutaryła ź biełarusam, jaki niadaŭna vyzvaliŭsia z hetaj kałonii.
Alaksiej (imia źmienienaje dziela biaśpieki. — RS) vyzvaliŭsia z Navapołackaj kalonii niekalki miesiacaŭ tamu.
Były viazień kaža, što Babaryka adbyŭ 6 miesiacaŭ u pamiaškańni kamernaha typu viasnoj i letam minułaha hodu i ciapier, imavierna, adbyvaje ŭ PKT nastupnyja 6 miesiacaŭ. Alaksiej tłumačyć, što ŭsiamu, što robiać milicyjanty i administracyja ŭ kalonii, starajucca nadać niejkuju formu zakonnaści.
«Heta svavola, apranutaja ŭ «zakonnaść»
Pavodle zakanadaŭstva źniavolenaha ŭ PKT možna trymać 6 miesiacaŭ. Paśla administracyja abaviazanaja jaho viarnuć nazad u atrad. Na praktycy niekatorych viaźniaŭ adrazu źmiaščajuć u PKT nanova. Dva terminy ŭ PKT — padstava dla taho, kab raspačać kryminalnuju spravu pa artykule 411 KK (niepadparadkavańnie administracyi kalonii) i dać dadatkovy termin.
Pavodle infarmacyi surazmoŭcy «Svabody», Viktar Babaryka trapiŭ u PKT amal adrazu paśla zaviaršeńnia pieršaha terminu.
Surazmoŭca ŭzhadvaje, što ŭ 2022—2023 hodzie, kali Babaryka pracavaŭ to na chlebapiakarni, to potym «na vuhlach», dla jaho padbirali admysłovyja bryhady. U ich uvachodzili tolki «pravieranyja» administracyjaj ludzi. To bok tyja, chto idzie na supracoŭnictva z achovaj. Pavodle Alaksieja, pieršyja šeść miesiacaŭ u PKT Viktar Babaryka siadzieŭ taksama nie z palitźniavolenymi.
Alaksiej kaža, što da lutaha 2023 hodu Viktara Babaryku trymali ŭ kalonii na tych ža ŭmovach, što i inšych źniavolenych.
«Było bačna, što opery (aperatyŭnyja supracoŭniki. — RS), inšyja milicyjanty nie ŭpłyvajuć na jaho žyćcio. Bo ŭsie ŭpłyvy, zahady jaŭna išli nie pa linii načalnika kalonii, a «źvierchu». Tak da lutaha (2023 hodu. — RS) jaho asabliva nie čapali. Čamu paśla lutaha pačaŭsia treš — ja nia viedaju. Pačałosia ŠYZA, PKT, i tak pa kole», — kaža Alaksiej.
Surazmoŭca dadaŭ, što prablemy atrymlivali i tyja viaźni, jakija sprabavali pahutaryć z Babarykam. Administracyja namahałasia trymać jaho ŭ izalacyi.
«U sekcyi jon siadzieŭ z turkmenam, jaki błaha razmaŭlaje pa-rasiejsku, i zekam, blizkim da administracyi», — zaznačaje były źniavoleny.
Dadatkovyja kamery nazirańnia, syhnalizacyja
Pa słovach Alaksieja, kali Viktar Babaryka pracavaŭ u bryhadzie «na vuhlach», to tam, na pramysłovym učastku, paviesili dadatkovyja kamery nazirańnia i syhnalizacyju.
«Što značyć, kali Babaryka išoŭ, skažam, u prybiralniu, pra heta viedała ŭsia kalonija, bo pra heta apaviaščała syhnalizacyja», — raskazvaje surazmoŭca.
Ź lutaha 2023 hodu da Viktara Babaryki pierastali puskać advakata, jaho pazbavili spatkańnia i pieradačy.
«Navat kali jaho pasadzili ŭ ŠYZA, to da jaho padsadzili palityčnaha ź vielmi ciažkim charaktaram, ź jakim ciažka znachodzicca pobač, i čałavieka, pensijanera, jaki byŭ mocna chvory i litaralna chadziŭ pad siabie. Z takimi ludźmi asabliva nie parazmaŭlaješ», — kaža Alaksiej.
Były źniavoleny taksama raskazvaje, što ŭ krasaviku 2023 hodu Viktar Babaryka trapiŭ u medsančastku kalonii.
«U medčastcy, kali jon tudy trapiŭ, pastavili ŭ adnoj pałacie kameru nazirańnia. Vidavočna, što dla Babaryki. Mnohija viaźni bačyli tady praz vakno jaho ź pierabintavanaj hałavoj. Tym časam milicyjanty zapuskali plotki, što Babaryka ŭpaŭ. Adzin znajomy źniavoleny trapiŭ u medčastku akurat tady, kali tam byŭ Babaryka, užo kali jaho viarnuli z turemnaha špitala ŭ Kaladzičach. Jon spytaŭsia: «Što z taboj, Dźmitryjevič?» Toj adkazaŭ: «Ja ŭpaŭ». Vidać, tak jamu zahadali kazać», — uzhadvaje surazmoŭca.
Alaksiej dadaje, što pa kalonii chadziła infarmacyja, byccam u Viktara Babaryki prabitaje lohkaje, što jon maje prablemy z nyrkami, što niekalki razoŭ traciŭ prytomnaść.
«Apošni raz jaho bačyli ŭ kalidory PKT prykładna ŭ listapadzie.
Jon mocna schudnieŭ, ale pozirk mieŭ badziory, upeŭnieny, ćviarozy. Heta značyć, što jaho nie złamali», — dadaŭ Alaksiej.
Surazmoŭca taksama padzialiŭsia versijaj, što Viktara Babaryku vyvozili z kalonii (imavierna, u turemny špital u Kaladzičach. — RS), kab pryvieści ŭ naležny vyhlad.
«Kab narmalna vyhladaŭ na sudzie ŭ svajho syna, Eduarda. Ale tak i nie zmahli pryvieści ŭ narmalny stan, tamu nie pavieźli na sud, viarnuli ŭ kaloniju», — ličyć Alaksiej.
«Navahodni ekspres»
Alaksiej raskazaŭ, što administracyja navapołackaj kalonii maje svaje tradycyi. Adna ź ich — «Navahodni ekspres».
«Heta značyć, što na Novy hod kamery ŠYZA zapaŭniajuć na 100%, tam niedzie kala 80 miescaŭ. U zvyčajny čas tam napaŭnialnaść kamer 20—30%. Ich tradycyju ja liču formaj katavańnia. Bo mnohija ludzi čakajuć, navat u kalonii, Novy hod, starajucca niejak jaho adznačyć. Tut ža ludziej kidajuć na hety termin u ŠYZA», — kaža były viazień.
Chto moža trapić u «navahodni ekspres»? Pa nazirańniach Alaksieja, časta tudy traplajuć tyja viaźni, jakija nie padabajucca operu, potym — «parušalniki», kali ž nie chapaje ludziej — «to ŭsie, chto pad ruku trapicca».
Surazmoŭca raskazvaje, što samaja strašnaja dla źniavolenych kamera ŭ ŠYZA — № 13. Tam značna chaładniej, čym u inšych.
«I tudy bolš lijuć chlorku, nibyta dla dezynfekcyi. Ale heta bolš dla ździekaŭ. Bo adzin kanvojny vyliŭ chlorku ŭ kameru i skazaŭ: «Z Novym hodam!», — kaža były viazień.
Za hady ŭ kalonii jon zrabiŭ vysnovu, što tych, chto na Novy hod traplaje ŭ kameru № 13, abaviazkova paźniej pieraviaduć na «krytuju turmu».
Pavodle Alaksieja, u kamery № 13 siadzieŭ były supracoŭnik KDB Alaksiej Chrałovič, jaki atrymaŭ 10 hadoŭ za «zdradu dziaržavie». U hetym jaho abvinavacili paśla taho, jak jon pieradaŭ telehram-kanału aŭdyjozapis razmovaŭ Natalli Ejsmant, presavaj sakratarki Łukašenki, z roznymi słužbovymi asobami. Razmovy tyčylisia ŭ tym liku i hibieli Ramana Bandarenki.
«Chrałovič ažaniŭsia mienš čym za hod da zatrymańnia. I jaho ŭ kalonii dva ci try razy pazbavili spatkańnia z žonkaj. Kali admovili druhi raz — dla jaho heta byŭ mocny emacyjny ŭdar, jon mocna schudnieŭ», — uzhadvaje Alaksiej.
Jon kaža, što paśla Novaha 2023 hodu staŭleńnie da Chrałoviča źmianiłasia, jaho pačali «presavać» i ŭrešcie adpravili na «krytuju».
Pa słovach surazmoŭcy, paśla kamery № 13 u «krytuju» turmu pieraviali aktyvista z Homla Juryja Ŭłasava i inšych viaźniaŭ.
Śmierci źniavolenych
Uviesnu 2023 hodu ŭ kalonii źmianiŭsia načalnik. Na miesca Andreja Palčyka pryjšoŭ Rusłan Mašadzijeŭ. Pieršaha Alaksiej nazyvaje «emacyjnym sadystam», Mašadzijeva — «čałaviekam režymu».
«Kali Palčyk lubiŭ ździekavacca ź ludziej, to Mašadzijeŭ biez emocyj vykonvaje ŭsio, što jamu daručana», — kaža surazmoŭca.
Jon dadaje, što paśla źmieny kiraŭnictva ŭ kalonii ŭ niekatorym sensie źmianilisia paradki.
«Niešta lepš, niešta horš stała, ale ŭ masie — trochi lepš usio-tki paśla Palčyka, dla nas stali bolš prazrystymi praviły hulni. Dla nas, zekaŭ, stała praściej vyžyć va ŭmovach niespryjalnaha nadvorja, naprykład», — kaža były viazień.
Alaksiej patłumačyŭ, što pa praviłach unutranaha rasparadku na pierakličcy, kali doždž, viaźni mohuć pajści ŭ barak. U realnaści pry Palčyku viaźni stajali pa 20—25 chvilin pad daždžom. Pry novym načalniku dazvolili ŭ doždž iści ŭ barak.
Jon ličyć, što adnoj z pryčyn zvalnieńnia Palčyka stała videa na Youtube, jakoje zapisvaŭ były źniavoleny Alaksandar Kabanaŭ ź inšym viaźniem. Toj taksama adbyŭ termin u Navapołacku.
«Vidać, vyšejšamu kiraŭnictvu nie spadabałasia, što nie ŭdałosia ŭtaić fakty ździekaŭ i katavańniaŭ, tamu heta mahło być adnoj z pryčynaŭ, što Palčyka źniali», — ličyć surazmoŭca.
Jašče adnym faktaram zvalnieńnia mahła być kryminalnaja sprava suprać supracoŭnika kalonii Piatrova, jaki źbiŭ źniavolenaha, nie palityčnaha, «zvyčajnaha zeka». Za heta jon paźniej atrymaŭ termin.
Alaksiej śćviardžaje, što pry im u kalonii pamierli čatyry čałavieki, dva ź jakich zrabili suicyd. Jašče adnaho ŭdałosia «vyciahnuć ź piatli».
«Adzin čałaviek mieŭ ŚNID i rak, jon pamior. Druhaja śmierć, ja liču, na rukach administracyi. Byŭ viazień, jaki straciŭ zdaroŭje, u pieršuju čarhu — psychičnaje, u kalonii. U jaho byli prablemy z hałavoj. Kab ź im nie vazicca, jaho zakryvali ŭ ŠYZA. Jon nie nadta ciamiŭ užo, tamu spaŭ na betonnaj padłozie, schapiŭ zapaleńnie lohkich. Jaho pavieźli ŭ rajonny špital, ale ŭžo nie ŭratavali. Kab jaho nia kidali ŭ ŠYZA, to jon by vyžyŭ», — ličyć Alaksiej.
Nia ŭsie «palityčnyja» — idejnyja
Pa słovach Alaksieja, u kaloniju za «łajki» ci kamentary traplajuć nia tolki «idejnyja» baraćbity suprać systemy.
«Jość ludzi, jakija za Rasieju, «ruski śviet», ale jany niedzie tam niešta prakamentavali ci pierapościli ŭ «Adnaklaśnikach», ci niešta nia tam nacisnuli, i sieli ŭ turmu. Šmat takich, jakija nijakim bokam da palityki. Jość takija, što «naša chata z kraju», ale i ich pasadzili», — kaža były źniavoleny.
Pavodle Alaksieja, tyja, chto siadzić pa ekanamičnych artykułach (naprykład, pradprymalniki), — zbolšaha ludzi, jakija nie padtrymlivajuć uładu. Adnak heta nia tyčycca byłych čynoŭnikaŭ, jakija siadziać za chabar.
«Zabojcy, tyja, chto pa pjancy zarezaŭ niekaha — sto pracentaŭ buduć «vatniki», za «ruski śviet». Za «ruski śviet» buduć i tyja, chto šmat hadoŭ užo pravioŭ u kalonii i jamu prosta televizar prajeŭ hałavu. Handlary narkotykami — pałova ź ich adekvatnyja ludzi, astatnija ničoha nia bačać asabliva, aproč škurnaha intaresu, robiać toje, što im budzie vyhadna i administracyi kalonii», — tłumačyć Alaksiej.
Jak viaźni chavali ad operaŭ ekzemplar dziaržaŭnaj hazety «SB — Biełaruś siehodnia»
Paśla taho jak u niezaležnych ŚMI vyjšli artykuły pra ździeki ŭ navapołackaj kalonii, «žurnalistka» «SB — Biełaruś siehodnia» napisała «vykryvalnicki» artykuł pra toje, što byłyja viaźni chłusiać, a ŭ kalonii ŭ Navapołacku ŭsio dobra.
Alaksiej kaža, što mnohija viaźni vypisvali hetuju dziaržaŭnuju hazetu, kab viedać choć jakija naviny. Jon zaznačyŭ, što administracyja kalonii nie dazvalała niešta hladzieć ci čytać pra samu kaloniju.
«Naprykład, kali pa telebačańni kazali pra našu kaloniju, to milicyjanty vyklučali televizar. A tut u dziaržaŭnaj hazecie vychodzić vialiki artykuł! Pryčym taki, što aŭtarka artykuła paŭtaraje ŭsio toje, što skazali byłyja viaźni ŭ niezaležnych ŚMI, i abviarhaje heta! Ale nam ža było vielmi važna pračytać — što tam byłyja viaźni raskazali pra kaloniju. Tamu staronki z tekstam byli chutka vyrvanyja i schavanyja. Milicyjanty paźniej zrazumieli, što dapuścili promach, i pačali pa ŭsioj zonie šukać i zabirać numar «SB — Biełaruś siehodnia», ale było pozna — toj artykuł užo pračytali, pieradaŭšy adzin adnamu, i schavali nadziejna», — uzhadvaje Alaksiej.
«Kali trapiŭ na Akreścina ŭ 2022 hodzie, padumaŭ: blin, jak ža dobra było ŭ 2020!»
«Vy ž im skažycie, što ja nie prarasijski staŭlenik». Byłaja advakatka Babaryki zhadvaje ich sustrečy
«Heta cikavy dośvied, bo ja byŭ i z taho boku, i z taho». Były brescki śledčy, jaki staŭ palitviaźniem, raskazaŭ pra sistemu znutry i zvonku
Bajpoł nazvaŭ imiony mahčymych zabojcaŭ Andreja Zielcera. I zajaviŭ, što siłavika «Nirvanu» zastreliŭ svoj ža6
Kamientary