Biełaruśkalij. Fota: «Naša Niva»
Nacyjanalny statystyčny kamitet daŭno pierastaŭ publikavać u adkrytym dostupie infarmacyju pa eksparcie ŭhnajeńniaŭ, što značna ŭskładniaje analiz hadavoj i biahučaj situacyi pa pastaŭkach.
Davodzicca abapiracca na daśledavańni mižnarodnych arhanizacyj (kampanij) i statystyku handlovych partnioraŭ Biełarusi, adnak heta nie daje cełasnaj karciny taho, što adbyvajecca.
Što adbyvajecca na suśvietnym kalijnym rynku
U Mižnarodnym daśledčym instytucie charčovaj palityki (IFPRI) adznačajuć, što ŭ 2023 hodzie situacyja na suśvietnym rynku kaliju značna palepšyłasia ŭ paraŭnańni z papiarednim hodam.
Ceny na ŭhnajeńni ŭpali ź pieršapačatkovych maksimumaŭ «šokavaha» 2022 hoda, źjavilisia novyja transpartnyja maršruty i łahistyčnyja madeli. Pry hetym hłabalny rynak pa-raniejšamu adčuvaje peŭnyja składanaści. Naprykład, praciahvajuć dziejničać sankcyjnyja barjery ŭ dačynieńni da biełaruskaha kaliju.
Pavodle źviestak IFPRI, dola Biełarusi ŭ suśvietnym eksparcie kalijnych uhnajeńniaŭ skaraciłasia z 18% u 2021 hodzie da 9% u 2023 hodzie.
Dola Kanady vyrasła z 43% u 2021 hodzie da 50% u 2022 hodzie, a zatym znoŭ praktyčna viarnułasia da zychodnaha pakazčyku. Pry hetym kraina zastajecca najbujniejšym hłabalnym pastaŭščykom kaliju.
Rasija naraściła svaju prysutnaść na suśvietnym rynku z 18% da 20%. Astatnija krainy śvietu pavialičyli sukupnuju dolu na rynku z 20% u 2021 hodzie da 29% u 2023 hodzie.
Kitaj — hałoŭny pakupnik biełaruskaha kaliju
Pavodle infarmacyi Hałoŭnaha mytnaha ŭpraŭleńnia KNR, u studzieni-śniežni 2023 hoda sukupny abjom impartu Kitaja pa tavarnaj pazicyi «ŭhnajeńni minieralnyja abo chimičnyja, kalijnyja» skłaŭ $4,75 młrd.
Dla paraŭnańnia: u studzieni-śniežni 2022 hoda za impart kalijnych uhnajeńniaŭ Kitaj zapłaciŭ $4,32 młrd.
U 2023 hodzie najbolšy abjom zakupak (pa košcie) prychodziŭsia na Biełaruś: z našaj krainy KNR impartavała kalijnych uhnajeńniaŭ na sumu kala $1,46 młrd (u 2022 hodzie — $928,2 młn).
Maksimalny abjom uvozu ź Biełarusi naziraŭsia ŭ krasaviku ($170,36 młn), mai ($170,38 młn) i červieni ($196,6 młn). Minimalny pakazčyk adznačany ŭ listapadzie 2023 hoda ($28,2 młn).
Biełaruś zmahła pavialičyć svaju dolu ŭ kitajskim imparcie kaliju z 22% u 2021 hodzie da 29% u 2023 hodzie.
«Uličvajučy, što ahulny impart kaliju ŭ KNR vyras bolš čym na tracinu ŭ paraŭnańni z 2021 hodam, dola Biełarusi prykmietna pavialičyłasia. Hetamu spryjaŭ značny rost čyhunačnych pieravozak biełaruskaha kaliju praz Rasiju», — adznačajuć ekśpierty IFPRI.
U biahučym hodzie Kitajskaja Narodnaja Respublika praciahnuła zakuplać kalij ź Biełarusi: pa vynikach studzienia-sakavika impart skłaŭ $237,6 młn.
Chto jašče impartuje ŭhnajeńni ź Biełarusi
Pavodle źviestak UN Comtrade, u 2023 hodzie kalijnyja ŭhnajeńni ź Biełarusi pastupali na rynak Brazilii. Zakupki abyšlisia paŭdniovaamierykanskaj dziaržavie ŭ $349,1 młn. Pry hetym dola Biełarusi ŭ imparcie Brazilii ŭpała z 18% u 2021 hodzie da 8% u 2023 hodzie.
Akramia taho, ab zakupkach paviedamlali:
- Parahvaj ($30,6 młn);
- Małajzija ($2,4 młn);
- Šry-Łanka ($1,2 młn);
- Azierbajdžan ($1,0 młn);
- Nikarahua ($372,4 tys.);
- Filipiny ($367,9 tys.);
- Mjanma ($332,0 tys.).
Pavodle acenak Mižnarodnaha handlovaha centra, letaś Tajłand zapłaciŭ za impart biełaruskaha kaliju $35,3 młn, Turcyja — $5,2 młn, Balivija — $592 tys., Kosta-Ryka — $352 tys. Nievialikija partyi ŭhnajeńniaŭ taksama pastupili na rynki Salvadora (tolki sakavik i maj) i Japonii (tolki lipień).
Varta ŭličvać, što statystyčnaja infarmacyja farmujecca z časovym łaham i bolš poŭny nabor danych źjavicca tolki da kanca druhoha kvartała 2024 hoda.
Akramia taho, majucca składanaści z dostupam da statystyki šerahu krain. Naprykład, mnohija dziaržavy Afryki nierehularna publikujuć infarmacyju ab eksparcie/imparcie, a asobnyja krainy spynili (abmiežavali) raspaŭsiudžvańnie padrabiaznych źniešniehandlovych danych.
Prablemnym rynkam dla Biełarusi zastajecca Indyja. Zhodna z raźlikami Mižnarodnaha daśledčaha instytuta charčovaj palityki, naša kraina straciła svaju dolu ŭ kalijnym imparcie Indyi. U toj ža čas nazirajecca rezki rost doli Rasii: z 4,4% u 2021 hodzie da 29% u 2023 hodzie.
Klučavym pytańniem dla Biełarusi zastajecca adnaŭleńnie pastavak na indyjski rynak, jaki raniej stabilna prynosiŭ našaj krainie vialiki abjom valutnaj vyručki.
