Pieršy dzień Kanhresa pa palitźniavolenych u Biełarusi, jaki ładzicca na bazie Karłavaha ŭniviersiteta ŭ Prazie.
Z nahody Dnia salidarnaści z palitźniavolenymi Biełarusi (jaki adznačajuć biełarusy pa ŭsim śviecie z 2021 hoda, kali ŭ škłoŭskaj kałonii pamior Vitold Ašurak) Ofis demakratyčnych sił Biełarusi ŭ Prazie pry padtrymcy biełaruskich pravaabaroncaŭ i aktyvistaŭ, pasolstva ZŠA ŭ Prazie i Karłavaha ŭniviersiteta pravodzić Kanhres pa biełaruskich palitviaźniach.
Mierapryjemstva prachodzić u vialikim siaredniaviečnym budynku administratyŭnaha kompleksu Karłavaha ŭniviersiteta («Karalinum») u samym centry Prahi.
Mierapryjemstva zapłanavana na try dni, a siarod haściej i śpikieraŭ jość jeŭrapiejskija dypłamaty, čynoŭniki i deputaty, pradstaŭniki Abjadnanaha pierachodnaha kabinieta Biełarusi (APK), viadomyja biełaruskija aktyvisty, žurnalisty, pravaabaroncy, a taksama byłyja palitviaźni i ich svajaki.
Šerah temaŭ u raskładzie kanhresa vialiki, asabliva pa častcy šlachoŭ vyzvaleńnia i padtrymki represavanych i palitviaźniaŭ, na abmierkavańnie i raspracoŭku jakich budzie vydzieleny asobny dzień.
Karespandent «Našaj Nivy» zrabiŭ ahlad samaha asnoŭnaha z taho, pra što kazali na mierapryjemstvie ŭ pieršy dzień.
«Nas sprabujuć zabivać»
U pieršaj pracoŭnaj paneli pa temie «Trendy represij u Biełarusi i novyja vykliki» vystupili Kaciaryna Dziajkała (Biełaruski Chielsinski kamitet), Maryja Kolesava-Hudzilina (Biełaruskaja Asacyjacyi advakataŭ pravoŭ čałavieka), Leanid Sudalenka (Pravaabarončy centr «Viasna») i Viačasłaŭ Kasinieraŭ (Pravaabarončaja inicyjatyva «Dissident BY»).
Śpikiery pieršaj pracoŭnaj paneli (źleva naprava): Kaciaryna Dziajkała, Maryja Kolesava-Hudzilina, Leanid Sudalenka i Viačasłaŭ Kasinieraŭ. Fota: «Naša Niva»
U svajoj pramovie jurystka-mižnarodnica Kaciaryna Dziajkała zajaviła, što «zachodnija partniory dahetul nie razumiejuć usiu surjoznaść situacyi ŭ Biełarusi, a represii ŭnutry krainy tolki paharšajucca»:
«U režymu jość vyrazny padzieł na svajo i čužoje z namieram źniščyć apošniaje. Nijakaha płato pa represijach nie adbyvajecca, usio budzie tolki horš.
Naprykład, adzin dypłamat jeŭrapiejskaj krainy niadaŭna padyšoŭ da mianie z takim pytańniem: «A my možam viarnuć Biełaruś u stan 2019 hoda?».
Padobny punkt hledžańnia nakont imknieńniaŭ režymu Łukašenki maje aktyvist anarchičnaha ruchu i arhanizatar Dissident BY Viačasłaŭ Kasinieraŭ, jaki ŭ svajoj pramovie praanalizavaŭ bijałahičnyja nastupstvy znachodžańnia za kratami dla biełaruskich palitviaźniaŭ.
Pa jaho słovach, suprać apanientaŭ ułady ładzicca sapraŭdnaja vajna na źniščeńnie i što palitviaźniaŭ u turmach sprabujuć zabić.
«Piermanientny stres pryvodzić da sardečna-sasudzistych zachvorvańniaŭ, mocnaha źnižeńnia imunitetu, straty kantrolu nad emocyjami, pazbaŭleńnia snu, depresii i stareńnia. Arhanizm u stresie stavić na paŭzu ŭsie inšyja bijałahičnyja pracesy i paharšaje pracesy, źviazanyja z rakam. Taksama cierpić repraduktyŭnaja sistema.
Toje, što adčuvajuć represavanyja i palitviaźni, nie mietafaryčnyja pakuty, heta vajna na źniščeńnie apanientaŭ dyktatury. Nas sprabujuć zabivać.
Palitviaźni traŭmavanyja, i pry hetym jany vałodajuć vialikim vopytam, viedami i patencyjałam, jakija mohuć udychnuć novaje žyćcio ŭ našu ahulnuju spravu», — padkreśliŭ Kasinieraŭ.
Były palitviazień i pravaabaronca «Viasny» Leanid Sudalenka vyraziŭ zaniepakojenaść losam svaich kaleh-pravaabaroncaŭ, jakija ciapier znachodziacca ŭ turmach.
Sudalenka adznačyŭ, što paśla vyzvaleńnia pačućcio adčaju i bieznadziejnaści nikoli jaho nie pakidali, a taksama zhadaŭ list ad nobieleŭskaha łaŭreata i staršyni «Viasny» Alesia Bialackaha ŭ 2021 hodzie.
«Viasnoj 2021 hoda Aleś Bialacki pisaŭ mnie: «Vosieńniu budzieš doma». Ale ŭ vyniku Aleś sam apynuŭsia ŭ turmie. Chvalujusia za jaho, jak jon vyžyvaje, bo mnie ŭ tych umovach nie raz davodziłasia raźvitvacca z žyćciom, miedycyny tam niama. I tolki ŭ hetym hodzie adbyłosia try śmierci palitviaźniaŭ», — padzialiŭsia Leanid Sudalenka.
Maryja Kolesava-Hudzilina z Asacyjacyi advakataŭ pravoŭ čałavieka źviarnuła ŭvahu na raspaŭsiudžany stereatyp pra advakataŭ, jakich u siońniašnich umovach u Biełarusi nazyvajuć tolki paštaljonami, jakija nie zdolny abaranić represavanych.
«Nie nazyvajcie advakataŭ paštaljonami, my kładziom svaju prafiesiju i žyćcio na dapamohu ludziam. Z 2020 hoda nas zatrymlivali i pazbaŭlali licenzij, a ciapier nas zastałosia mała, bo advakataŭ sadžajuć u turmy i taksama katujuć.
Pa našych padlikach, ciapier na adnaho advakata ŭ Biełarusi prychodzicca 5800 biełarusaŭ. Z-za taho, što nas zastałosia mała, u tym liku i adbyvajecca prablema sa strataj usialakaj suviazi z palitviaźniami.
Niaredka advakaty z-za represij sami admaŭlajucca baranić represavanych. Naprykład, maja advakatka pa zaviedzienaj na mianie śpiecvytvorčaści prosta zabłakavała mianie ŭ miesiendžarach», — kanstantavała Maryja Kolesava-Hudzilina.
Pra što kazali jašče?
Na nastupnych troch panelach śpikierami abmiarkoŭvalisia temy, datyčnyja ŭraźlivych hrup palitviaźniaŭ u turmach (niepaŭnahadovyja, pažyłyja, ludzi z abmiežavanymi mahčymaściami i chvarobami, ŁHBTK+, žančyny, vierniki, anarchisty i hetak dalej), prablem svajakoŭ palitźniavolenych i dapamohi z boku zachodnich palitykaŭ.
Siarod inšaha, byli pradstaŭleny vyniki miedycynskaha apytańnia 105 byłych palitviaźniaŭ i byłych zvyčajnych viaźniaŭ ab umovach za kratami, jakoje pravodziłasia arhanizacyjaj «Lekary za praŭdu i spraviadlivaść»:
«Usiaho ŭ miedycynskim apytańni było 46 pytańniaŭ. 42% respandentaŭ skazali, što majuć chraničnyja zachvorvańni. Bolšaść adznačyła, što ich miedycynski ahlad za kratami byŭ farmalnym i najaŭnyja dakumienty z voli časta nie prymali. 80% apytanych nichto nie ahladaŭ pry źmiaščeńni ŭ ŠIZA, i vielmi małuju kolkaść z respandentaŭ uvohule tam naviedvali miedyki.
My jašče pytalisia: «Što było dla vas samym składanym padčas adbyćcia pakarańnia?». 75,2% adkazali, što heta było razumieńnie niespraviadlivaści svajho losu. Taksama hučali adkazy: prynižeńnie čałaviečaj hodnaści, adčuvańnie siabie zakładnikami i niemahčymaść admovicca ad toj situacyi, jakaja jość», — raspaviała pradstaŭnica arhanizacyi «Lekary za praŭdu i spraviadlivaść» psichołah Volha Vialička.
Śpikiery druhoj pracoŭnaj paneli (źleva naprava): Maryna Kasinierava («Biełaruski anarchiscki ruch»), Dźmitryj Lepretar (biełaruski advakat), Natalla Vasilevič («Chryścijanskaja vizija») i Jaŭhienija Doŭhaja («Palitviazynka»). Fota: «Naša Niva»
Pradstaŭnica arhanizacyi «Lekary za praŭdu i spraviadlivaść» i śpikierka druhoj pracoŭnaj paneli psichołah Volha Vialička. Fota: «Radyjo Svaboda»
Taksama prahučali ličby, kolki patrebna hrošaj na minimalnuju štomiesiačnuju padtrymku siemjaŭ absalutna ŭsich palitviaźniaŭ.
«Kab prafinansavać usie siemji palitźniavolenych na 100-150 jeŭra na miesiac — sumu, jakaja patrebnaja na adnu vialikuju pieradaču ŭ kałoniju — patrebnyja 1 miljon 843 tysiačy jeŭra ŭ hod», — zajaviła kiraŭnica fondu «Kraina dla žyćcia» Volha Zazulinskaja.
Jana akcentavała ŭvahu, što jašče ŭ samym pačatku pratestaŭ asnoŭnaja častka hrošaj na dapamohu represavanym i palitviaźniam prychodziła mienavita ad ludziej unutry Biełarusi, i z ulikam masavaj emihracyi ad represij bolšaja častka hetych ludziej užo sami sutyknulisia ź finansavymi prablemami.
Zazulinskaja taksama zaklikała ŭsich dapamahać palitźniavolenym i ich siemjam nie tolki materyjalna, ale i psichałahična.
Z tym ža pasyłam pa videasuviazi na kanhresie vystupiła i Śviatłana Cichanoŭskaja, adznačyŭšy, što ŭsie palitviaźni — hieroi i što baraćba za ich — heta zmahańnie za ŭsiu Biełaruś.
«My damo rady tolki kali padklučycca kožny. Chtości moža dapamahčy svaim resursam, niechta časam, svaimi ŭmieńniami. Heta zmahańnie za siemji ŭ vuzkim sensie. I ŭ šyrokim — za ŭsich našych rodnych. Za našuju Biełaruś», — skazała Cichanoŭskaja ŭ videazvarocie da ŭdzielnikaŭ kanhresa.
Śpikiery treciaj pracoŭnaj paneli (źleva naprava): Hanna Kanavałava (maci palitźniavolenaj Antaniny Kanavałavaj), Volha Zazulinskaja («Kraina dla Žyćcia»), Viktoryja Palčys (žonka palitźniavolenaha Eduarda Palčysa) i Valer Arabiejka (muž byłoj palitźniavolenaj Jany Arabiejka). Fota: «Naša Niva»
Śviatłana Cichanoŭskaja zapisała videazvarot da ŭdzielnikaŭ Kanhresu pa biełaruskich palitźniavolenych u Prazie. Fota: «Naša Niva»
Padahulniajučy ŭsio skazanaje ŭ pieršy dzień kanhresu, asabliva adznačalisia nastupnyja vostryja prablemy ŭ kantekście dapamohi palitviaźniam: niedachop resursaŭ, poŭnaja strata suviazi z palitviaźniami, pierśpiektyva kryminalizacyi samoha fakta pryznańnia čałavieka palitźniavolenym i taksama stan zdaroŭja ludziej, jakija vyzvalilisia, i ich materyjalna-maralnyja pakuty.
Isnujučyja i novyja šlachi vyrašeńnia hetych prablem abmiarkoŭvajucca na kanhresie dahetul.
Śpikiery čaćviortaj pracoŭnaj paneli (źleva-naprava): Volha Rychterava (češskaja deputatka), Markieta Hrehorava (češskaja deputatka), Franak Viačorka (daradca Śviatłany Cichanoŭskaj), Taćciana Chomič (siastra palitźniavolenaj Maryi Kaleśnikavaj), Volha Harbunova (pradstaŭnica APK pa sacyjalnaj palitycy), Jeva Dekroiks (češskaja deputatka).
«Naša Niva» — krynica jakasnaj infarmacyi i bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ «NN»Čytajcie taksama:
Satan? Ti ?