MMM — historyja samaj hrandyjoznaj finansavaj piramidy na postsavieckaj prastory, achviarami jakoj stali miljony čałaviek

Pajšoŭ z ajci, kali heta jašče nie było mejnstrymam

Siarhiej Maŭrodzi naradziŭsia ŭ Maskvie ŭ 1955 hodzie. «U mianie była zusim ścipłaja rabočaja siamja ź piaci čałaviek: maci, baćka, ja i dva braty, — raskazvaŭ jon u intervju. — Maci pracavała prostym inžynieram u «Mantažśpiecbudzie». Jana ŭsio žyćcio pracavała na adnym miescy, viedajecie, byŭ taki typ savieckich žančyn, i hetym usio žyćcio hanaryłasia. Potym, kali jana dasiahnuła piensijnaha ŭzrostu, to na jaje ŭsie zabylisia, i heta stała šokam. Voś tady ŭ jaje i znajšli ankałahičnaje zachvorvańnie. Jana litaralna za paŭhoda zhareła na vačach paśla hetaha strašnaha dyjahnazu. Baćka taksama, darečy kažučy, pamior ad ankałahičnaha zachvorvańnia. U čałavieka było žaleznaje zdaroŭje, pracavaŭ mantažnikam, nikoli nie chvareŭ. A tut raptam prastudziŭsia na budaŭnictvie domiennych piečaŭ. Siabry paraili jamu lačycca chałodnaj harełkaj z małakom. I zapaleńnie lohkich pierarasło ŭ rak».

Skončyŭšy škołu, Siarhiej pastupiŭ u Maskoŭski instytut elektronnaha mašynabudavańnia (MIEM).

«Ja byŭ nikim i ŭ škole, i ŭ instytucie. Zvyčajnaja šeraja myška. Nu tak, adoranym, pieramožcam [školnych] alimpijad [pa matematycy i fizicy], ale ci mała adoranych? Dy ich nie źličyš!» — raskazvaŭ jon vydańniu «Bolšoj horod», jakoje dadavała ŭžo ad siabie: «Da biespraśvietnaj poźniesavieckaj šeraści jon staviŭsia bieź nijakaj simpatyi. I pry pieršaj ža mahčymaści, kinuŭšy pracu prahramistam (jon skončyŭ fakultet prykładnoj matematyki MIEM) i ŭładkavaŭšysia vartaŭnikom u mietro, kab paźbiehnuć abvinavačańnia ŭ darmajedstvie, razam z bratam Słavam zaniaŭsia padpolnym hukazapisam i videazapisam».

Pavialičyć

Sapraŭdy, jak pryznavaŭsia Maŭrodzi, za dva hady jon zrabiŭ u NDI niadrennuju karjeru, dasłužyŭsia da zahadčyka adździeła, atrymlivaŭ niakiepski zarobak. «Ale ŭ toj ža čas mianie mocna pryhniatała atmaśfiera saŭdepaŭskaj ustanovy, i tady, pa sutnaści, pajšoŭ u nikudy, pačaŭ svoj biznes. < … > Biznes tady šmat nie davaŭ, tak što z materyjalnaha punktu hledžańnia ja nie asabliva vyjhraŭ. Hałoŭnaj pryčynaj było adčuvańnie svabody i niezaležnaści», — kazaŭ budučy afieryst.

U vaśmidziasiatyja Maŭrodzi aryštavali za nielehalny handal videakasietami. «Trapiŭsia čysta vypadkova: pryjšoŭ na arandavanuju kvateru, na pracu, ź vielizarnaj torbaj kasiet, a kala dźviarej učastkovy staić», — raskazvaŭ jon. Ale mužčynu pašancavała. Akurat tady vyjšła adna z partyjnych pastanoŭ, u jakoj havaryłasia pra «pierahiny» (havorka pra nieapraŭdanyja zatrymańni ludziej siłavikami), i pradprymalnika adpuścili z papiaredžańniem.

U 1989-m źjaviłasia firma MMM. Nazva tłumačyłasia prosta. Maŭrodzi stvaryŭ kaapieratyŭ z bratam Viačasłavam i žonkaj apošniaha Volhaj Mielnikavaj. Abrevijatura składałasia z proźviščaŭ troch zasnavalnikaŭ. «Kab stvaryć kaapieratyŭ, treba było nie mienš za try zasnavalniki. Ale heta byli čysta naminalnyja ludzi, — tłumačyŭ Maŭrodzi. — MMM zaŭsiody była arhanizacyjaj adnaho-adzinaha čałavieka, i kiravańnie ŭ joj zaŭsiody było stroha aŭtarytarnym. Ja ni z kim nikoli nie raiŭsia, i zahady maje nikoli i nikim nie abmiarkoŭvalisia».

Pavialičyć

Pieršyja piać hadoŭ heta była zvyčajnaja firma, jakaja zajmałasia ŭsim na śviecie, kab atrymać maksimalny zarobak. Śpiarša heta byŭ impart kampjutaraŭ i kamplektavalnikaŭ da ich. Potym — pieraprodaž arhtechniki, aparatury, prasoŭvańnie i rekłama, biržavy handal, arhanizacyja konkursaŭ pryhažości i vaŭčarnaja pryvatyzacyja. Maŭrodzi ŭsialak prasoŭvaŭ brend kampanii, kab pra jaje daviedałasia jak maha bolš ludziej. Naprykład, u apošni dzień lipienia 1991 hoda kaapieratyŭ uziaŭ na siabie vydatki maskoŭskaha mietrapalitena, zrabiŭšy prajezd dla ŭsich žycharoŭ horada biaspłatnym. Dziakujučy hetaj PR-kampanii pra MMM daviedalisia ledź nie ŭsie maskvičy.

Partret Maŭrodzi na «kupiurach» i Lonia Hałubkoŭ

U pačatku 1994-ha nadyšoŭ zorny čas eks-matematyka. MMM — na toj čas kaapieratyŭ užo byŭ pieratvorany ŭ akcyjaniernaje tavarystva adkrytaha typu — vypuściła svaje akcyi, kožnaja ź jakich kaštavała 1 tysiaču rubloŭ, abo 0,65 dalara ZŠA pa kursie. Usiaho była vypuščanaja 991 tysiača akcyj — maksimum, jaki na toj momant dazvalała zakanadaŭstva RF. U prodaž jany pastupili 1 lutaha.

Ideja była takaja: ludzi mahli kuplać lubuju kolkaść akcyj, ich košt uvieś čas ros (užo letam 1994 hoda adna kaštavała 125 tysiač rasijskich rubloŭ), ich možna było kupić litaralna na lubym rahu ŭ punkcie prodažu, a taksama svabodna ŭ luby momant pradać i atrymać prybytak. Pry hetym košt akcyj Maŭrodzi štodnia vystaŭlaŭ sam, kirujučysia ŭłasnymi mierkavańniami.

Heta była kłasičnaja finansavaja piramida: hrošy prychodzili za košt novych układčykaŭ, jakija svaimi ŭnioskami kampiensavali vypłaty kampanii «starym» klijentam. Va ŭmovach usieahulnaj halečy, finansavaj niepiśmiennaści nasielnictva i spačatku realnych hrošaj, jakija atrymlivali ŭkładčyki, mnohija ludzi ŭbačyli ŭ MMM realny šaniec uzbahacicca.

Pradaŭšy 991 tysiaču akcyj, Maŭrodzi zachacieŭ vypuścić jašče 1 miljard. Jamu zabaranili, bo heta supiarečyła zakanadaŭstvu. Tady afieryst zarehistravaŭ novaje akcyjaniernaje tavarystva «MMM-fondy» i ad jaho imia znoŭ vypuściŭ dazvolenuju 991 tysiaču. Ale i hetaha było mała. Paśla taho jak razyšlisia i jany, stvaralnik MMM prydumaŭ novuju schiemu: jon nadrukavaŭ bilety kampanii ŭ kolerach savieckich kupiur, na jakich raźmiaściŭ svoj partret (ich navat nazvali «maŭrodzikami»). Było abvieščana, što heta suvieniry: atrymlivajučy ich «u padarunak», hramadzianie dobraachvotna achviarujuć hrošy MMM — a paśla zdačy biletaŭ užo kampanija nibyta achviaravała hramadzianinu najaŭnyja. Tak limit dziaržavy na vypusk akcyj byŭ faktyčna pieraadoleny.

Pośpiechu hetaj hrandyjoznaj afiory spryjali i inšyja faktary. Dziakujučy nabytaj rekłamie kaciroŭki biletaŭ publikavalisia na pieršych pałosach najbujniejšych rasijskich haziet (naprykład, «Iźviestij» i «Komsomolskoj pravdy»), ich možna było daviedacca praz telefon. Na telebačańni vychodziŭ cykł rolikaŭ pra Loniu Hałubkova (jaho rolu vykanaŭ akcior Uładzimir Piermiakoŭ).

Ich stvaryŭ režysior i scenaryst Bachyt Kilibajeŭ, viadomy jak aŭtar scenara da kultavaha filma «Ihła» (u im zdymaŭsia znakamity rok-muzyka Viktar Coj). «Lonia nahadvaŭ hledaču nie jaho samoha, a niejkaha m***vataha susieda pa leśvičnaj placoŭcy, — tłumačyŭ Kilibajeŭ. — Čałaviek siadzić pierad televizaram i dumaje: «Boža, kolki ž pačvar u hetaj krainie, ich padmanvajuć, a im usio mała!» Ale rana ci pozna jon padychodzić da čarhi ŭ punkt i raptam razumieje: kali b ja tym razam kupiŭ akcyi, to ciapier by zarabiŭ stolki i stolki. A kali b kupiŭ tady, kali pieršy raz pabačyŭ rekłamu pa televizary… To-bok Lonia byŭ durniem, jaki raptam pačynaje zarablać bolš, čym razumniki».

Fraza «Ja nie chalaŭščyk, ja — partnior!», jakuju havaryŭ Hałubkoŭ, stała kryłataj, i, kažučy sučasnaj movaj, pieratvaryłasia ŭ miem.

Krach MMM

Navošta Maŭrodzi stvaryŭ piramidu? Miarkujučy z usiaho, jon zadumaŭ vialikuju hulniu. Sam jon kazaŭ pra heta tak: «Pačynałasia hrašovaja pryvatyzacyja. Jak usio budzie adbyvacca na praktycy i da čaho pryviadzie, ja ŭžo prykładna sabie ŭjaŭlaŭ. <…> Mianie taki chod padziej zusim nie zadavalniaŭ. I ja źbiraŭsia ŭ jaho ŭmiašacca». Rasijskija palityki ŭ paźniejšyja časy prypisvali Maŭrodzi słovy pra dalokasiažnyja płany: nibyta toj u 1996 hodzie chacieŭ bałatavacca ŭ prezidenty.

Ale navat kali b nie było takich ambicyj, dziaržava nie mahła nie ŭmiašacca ŭ situacyju, bo vidavočnaja piramida zavablivała ŭsio bolš novych ludziej. Zachavalisia ŭspaminy pra toje, što tahačasny premjer-ministr RF Viktar Čarnamyrdzin, jakomu patłumačyli niuansy schiemy, maciukaŭsia na padnačalenych, patrabujučy niešta zrabić, pakul usio nie łopnuła. Ale prakuratura i MUS razvodzili rukami — niama, maŭlaŭ, u Kryminalnym kodeksie ŭpravy na mietady Maŭrodzi.

Kali b u spravu nie ŭmiašałasia dziaržava, MMM mahła b dasiahnuć svajoj stoli (to-bok u jaje byli b uciahnutyja ŭsie płaciežazdolnyja žychary krainy, i vypłačvać dachody ŭžo nie było b kamu). Usio skončyłasia b naturalnym abvałam piramidy. Tady mienavita hetaja struktura i Maŭrodzi asabista ŭsprymalisia b jak vykradalniki hrošaj. Ale dziaržava ŭdaryła na apiaredžańnie — i zastałasia vinavataj dla častki nasielnictva.

Pavialičyć

20 lipienia na telebačańni z krytykaj MMM vystupili čynoŭniki. Za imi vykazaŭsia i prezident RF Barys Jelcyn, jaki adkryta zajaviŭ, što Lonia Hałubkoŭ nie kupić sabie domik u Paryžy (a mienavita heta abiacała rekłama): «Da zvyšavanturnych abiacańniaŭ treba stavicca vielmi aściarožna. Tysiačnyja, razumieješ, pracenty — nidzie ŭ śviecie takoha niama! Urad tut ni pry čym. Sprava sudovych orhanaŭ».

Mnohija ludzi pačali zbyvać akcyi — piramida zachistałasia. Tady 1 žniŭnia Maŭrodzi pajšoŭ va-bank i apuściŭ ceny na bilety ŭ 125 razoŭ, da ŭzroŭniu pieršaha dnia ich prodažu. Ciapier akcyja, što kaštavała 125 tysiač rubloŭ, aceńvałasia ŭsiaho ŭ tysiaču — i ludzi znoŭ kinulisia ich kuplać. Ale ŭžo praź niekalki dzion, 4 žniŭnia, zasnavalnika MMM aryštavali pa padazreńni ŭ machlarstvie. Układčyki, što apieratyŭna sabralisia na mitynh, zapatrabavali vyzvalić afierysta — tolki jon, na ich dumku, i moh viarnuć ich źbieražeńni.

Adnym z takich padmanutych układčykaŭ byŭ i minčuk Uładzimir Śmirnoŭ. Jon kazaŭ, što paśpieŭ niekalki razoŭ ukłaści hrošy ŭ piramidu i zdabyć niadrennyja dyvidendy. «Ja pamiataju, jak tysiaču dalaraŭ ukłaŭ, praz dva miesiacy atrymaŭ užo try», — raskazvaŭ minčuk. «Narod tam sapraŭdy vyjhravaŭ. Prosta treba było svoječasova spynicca i zabrać hrošy», — dadavaŭ jon. Ale pašancavała adzinkam. Astatnija stracili svaje ŭkłady, mnohija zastalisia ŭ halečy, ź jakoj tak namahalisia vybracca.

U vyniku ŭ MMM Śmirnoŭ ukłaŭ siem tysiač dalaraŭ. Pavodle jaho, niekatorym układčykam udavałasia viarnuć hrošy z dapamohaj achoŭnikaŭ centralnaha ofisa: «Achoŭniki abo viarchuška piramidy zhadžałasia čałavieku addać 70% [układu], ale astatnija 30% prysvojvali sabie. Taki voś byŭ «adkat»». Ale va Uładzimira takich mahčymaściaŭ nie było, tamu jon ni z čym viarnuŭsia ŭ Minsk.

Paśla aryštu Maŭrodzi pahražaŭ turemny termin. Kab zastacca na voli, jon zrabiŭ chod kaniom: zaniaŭsia palitykaj. Stvaralnik piramidy nikoli nie chavaŭ i adkryta kazaŭ va ŭsich svaich nieźličonych intervju, što pajšoŭ tudy «tolki pa niedatykalnaść». Kali jaho zarehistravali kandydatam u deputaty Dziarždumy, rasijskaha parłamienta, to adrazu ž vypuścili na volu.

U kastryčniku 1994 hoda Maŭrodzi pieramoh na dadatkovych vybarach pa Myciščanskaj akruzie Maskvy i staŭ deputatam (heta nie byli čarhovyja ŭsierasijskija vybary, miesca vyzvaliłasia paśla taho, jak jaho papiarednika, deputata Andreja Ajdzierdzisa, zastrelili na parozie ŭłasnaha doma).

Zrešty, na voli Maŭrodzi padkreślena ihnaravaŭ pasiedžańni parłamienta. Za hod pracy jon nie prysutničaŭ ni na adnym ź ich (mahčyma, pryjšoŭ tolki raz, kali jaho sprabavali pazbavić deputackaj niedatykalnaści). U vyniku ŭ kastryčniku 1995-ha kalehi daterminova spynili jaho paŭnamoctvy. Arhumientacyja była nastupnaj: «Hrebavaŭ svaimi abaviazkami deputata i praciahvaŭ zajmacca kamiercyjnaj dziejnaściu».

Što da źnikłych hrošaj, to Maŭrodzi śćviardžaŭ, što z hałaŭnoha ofisa MMM paśla pieratrusu nibyta vyvieźli 17 hruzavikoŭ z hatoŭkaj. Takim čynam jon pierakładaŭ usiu adkaznaść na ŭłady.

Šeść hadoŭ uciokaŭ i novyja piramidy

U vieraśni 1997 hoda MMM pryznali bankrutam, a ŭ śniežni zasnavalnika piramidy abviaścili ŭ vyšuk. Adnak Maŭrodzi tajamniča źnik. Chadzili čutki, što jon źjechaŭ za miažu, a voś sam stvaralnik piramidy śćviardžaŭ, što ni razu nie pakidaŭ Maskvy i žyŭ u kvatery, dzie jaho nichto nie zdahadaŭsia šukać. Pavodle infarmacyi śledstva, u Maŭrodzi takich kvater u roznych rajonach rasijskaj stalicy było niekalki. Jon viedaŭ, što jaho šukajuć, i tamu na adnym miescy bolš za dva dni nie zatrymlivaŭsia.

Kab raznastaić volny čas, jamu abstalavali dźvie trenažornyja zały, mužčyna jeździŭ na rybałku, jakuju nazyvaŭ svaim hałoŭnym chobi. Biaśpieku Maŭrodzi harantavała ŭłasnaja słužba vonkavaha nazirańnia z byłych supracoŭnikaŭ FSB.

Pavialičyć

Chavajučysia, niastomny Maŭrodzi zdoleŭ stvaryć jašče adnu piramidu — virtualnuju fondavuju biržu Stock Generation-SG. Jaje farmalnaj uładalnicaj była 18-hadovaja siastra byłoj žonki afierysta. Placoŭka dazvalała handlavać virtualnymi akcyjami ŭjaŭnych kampanij. Rost kolkaści ŭdzielnikaŭ pavialičvaŭ prytok hrošaj i zabiaśpiečvaŭ vypłaty raniejšym «inviestaram» — to-bok vykarystoŭvałasia schiema, anałahičnaja MMM. Śćviardžałasia, što jaje achviarami stali 275 tysiač čałaviek, sam Maŭrodzi kazaŭ pra dziasiatki miljonaŭ.

U studzieni 2003-ha Maŭrodzi narešcie aryštavali. Praces akazaŭsia doŭhim. Sud adbyŭsia tolki ŭ 2007-m. Afierysta asudzili na čatyry z pałovaj hady pazbaŭleńnia voli. Uvieś hety čas na toj momant jon užo adbyŭ za kratami, a tamu praź miesiac vyjšaŭ na volu. Paciarpiełymi pa spravie MMM sud pryznaŭ 10,5 tysiačy čałaviek (im abaviazali vypłacić kampiensacyju), choć, na dumku ekśpiertaŭ, Maŭrodzi ŭziaŭ hrošy jak minimum u 10 (mahčyma, navat u 15) miljonaŭ.

Vyjšaŭšy na volu, afieryst paabiacaŭ viarnuć układčykam hrošy i navat paćvierdziŭ, što spadziajecca pačać vypłaty ŭžo da kanca hoda. Zrazumieła, hetaha nie zdaryłasia. Hrošaj nie było, adbirać praktyčna nie było čaho (dajšło da taho, što prystavy apisali ŭ Maŭrodzi biblijateku). Afieryst kali i traplaŭ za kraty pa abvinavačańni ŭ niavypłacie daŭhoŭ, to maksimum na 15 sutak.

Niahledziačy na prablemy, spyniacca jon nie źbiraŭsia. U studzieni 2011-ha Maŭrodzi stvaryŭ u Rasii novy prajekt — MMM-2011. U lutym taho ž hoda filijał źjaviŭsia i ŭ Biełarusi. Jak pisaŭ partał Tut.by, udzielniki piramidy kuplali pa tahačasnym kursie virtualnyja kaštoŭnyja papiery «maŭro» i raźličvali na atrymańnie dachodu za košt rostu ich kursu. Układčykam abiacali dachodnaść ad 20 da 30% za miesiac plus bonusy — naprykład, 10−20% ad unioskaŭ pryviedzienych imi pačatkoŭcaŭ. Dla kiraŭnikoŭ źvionaŭ dziejničała lhotnaja pracentnaja staŭka pry ŭkładańni asabistych źbieražeńniaŭ u finansavuju piramidu — 30% za miesiac.

Praz hod, u sakaviku 2012 hoda, KDB zatrymaŭ ludziej, jakija mieli dačynieńnie da dziejnaści MMM-2011 u Biełarusi. Na toj momant joj davieryła hrošy kala 100 tysiač biełarusaŭ, z hetych srodkaŭ pradstaŭniki MMM atrymali prybytak zvyš 62 tysiač dalaraŭ. Ofisy pa ŭsioj krainie byli zakrytyja, a ŭsie 13 kiraŭnikoŭ atrymali turemnyja terminy z kanfiskacyjaj majomaści pa artykule za niezakonnuju pradprymalnickuju dziejnaść — ad dvuch da piaci z pałovaj hadoŭ z kanfiskacyjaj majomaści. Paźniej adnaho vyzvalili, dvum źmienšyli terminy. U astatnich prysud zastaŭsia bieź źmienaŭ.

Maŭrodzi pamior — ale sprava žyvie

Adkul naohuł uziaŭsia fienomien MMM? Pavodle rasijskaha prafiesara Zuraba Kiekielidze, «kab zrazumieć klijentaŭ «piramid», treba ŭspomnić, što za čas tady byŭ. A heta była epocha vialikich abiacańniaŭ. Sapraŭdnaja «załataja lichamanka», kapitały rabilisia za ličanyja dni i miesiacy, niečuvanaja dahetul raskoša biła ŭ vočy. Adčuvańnie «siońnia ci nikoli» stała amal daminoŭnym. Da hetaha treba dadać hałapavańnie inflacyi, što źniščała źbieražeńni i zarobki ludziej. Usio heta stvaryła stresavuju, možna skazać, sacyjalna nadzvyčajnuju situacyju, u jakoj uzrovień unutranaj tryvohi ludziej čaściakom zaškalvaŭ».

«Kazać u hetym vypadku pra niejkaje maštabnaje naŭmysnaje ŭździejańnie z boku arhanizataraŭ «piramid» z metaj pavialičyć takuju hrupu nie davodzicca, — kazaŭ Kiekielidze. — Tak, byli roliki pra Loniu Hałubkova i inšyja, svaju rolu ŭ nahniatańni atmaśfiery ažyjatažu jany adyhrali, ale pierabolšvać ich nie varta. Čaściakom patencyjnyja achviary prymali rašeńnie paśla niekalkich słoŭ, pačutych u ofisie «piramidy». Naprykład, pra toje, što hrošy buduć układacca ŭ raźvićcio abaronnaj pramysłovaści, što prodažy vajskovaj techniki — heta vielizarny prybytkovy biznes. Takija prostyja mietady, jak ni dziŭna, pracavali žalezna».

Pavialičyć

Hetyja razvahi łahična tłumačać sakret papularnaści MMM u dzievianostyja hady. Ale, jak možna zrazumieć z tekstu vyšej, fienomien finansavych piramid akazaŭsia zapatrabavanym i ŭ paźniejšy čas, kali pryjšła adnosnaja stabilnaść. Mahčyma, heta tłumačycca najaŭnaściu ŭ lubym hramadstvie peŭnaj kolkaści ludziej, jakija hatovyja iści na surjoznuju ryzyku ci nie ŭśviedamlajuć jaje maštabaŭ. Naprykład, u 2011 hodzie da 15% rasijan byli hatovyja ŭziać udzieł u stvareńni novaj finansavaj piramidy Maŭrodzi, choć dośvied papiaredniaj usio jašče byŭ na słychu.

Ci voś jašče adzin, paźniejšy prykład. U červieni 2018 hoda nieviadomyja, jakija nazyvali siabie «strachavymi ahientami» i «bankaŭskimi rabotnikami», pačali nastojliva telefanavać dźvium biełaruskam z Hrodna — 65-hadovaj i 54-hadovaj. Kaliści tyja ŭkłali častku svaich źbieražeńniaŭ u MMM, nijakich dyvidendaŭ nie atrymali i ŭžo amal zabylisia pra toje, što kaliści trapilisia na kručok afierystaŭ. Ale raptam im prapanavali ŭsio viarnuć. Ašukancy zapeŭnivali žančyn, što hrošy možna zabrać choć ciapier, tolki apłaciŭšy vydatki za ich zachoŭvańnie. Tyja pavieryli — i pačali pieravodzić u Rasiju hrošy. Ahułam piensijanierka straciła kala 40 tysiač dalaraŭ, jaje davierlivaja «kaleha» — 8 tysiač.

Heta adbyvałasia ŭžo biez Maŭrodzi. Znakamity afieryst pamior u sakaviku taho ž hoda ad sardečnaha prystupu na 63-m hodzie žyćcia. Krynica ŭ miedycynskich kołach raskazvała, što zasnavalnik MMM pakutavaŭ na niekalki chraničnych zachvorvańniaŭ, uklučajučy jazvu i ateraskleroz. Taksama ŭ jaho byli prykmiety zapoju. Svajaki afierysta nie chacieli zajmacca jaho pachavańniem. Hrošy na ich urešcie sabrała «hrupa ŭdzielnikaŭ «MMM-2011».

• 0
• 0
• 3
• 0
• 2
• 1
• 1
• 0