«U Jelsku nie zbuduješ Jelski ŭniviersitet». Fiłosaf Barkoŭski adkazaŭ Łukašenku
Na Respublikanskaj piedahahičnaj naradzie 27 žniŭnia Alaksandr Łukašenka paabiacaŭ, što ŭ Biełarusi ŭ nastupnaj piacihodcy budzie stvorany adukacyjny chab suśvietnaha ŭzoru, nie horšy za Harvard. «Naprykład, na bazie adnaho z fakultetaŭ BDU pabudujem samy sučasny kampus i arhanizujem pa poŭnym fabryčnym cykle Vyšejšuju škołu», — skazaŭ Łukašenka. Namieśnik pradstaŭnicy pa nacyjanalnym adradžeńni Kabinieta, fiłosaf Pavieł Barkoŭski adkazaŭ na płany režymu stvaryć «biełaruski adukacyjny chab suśvietnaha ŭzoru».
Na respublikanskaj piedahahičnaj naradzie «hałoŭny ideołah biełaruskaj adukacyi» i samapryznačany prezident rytualna zmahaŭsia ź biaskoncaj papiarovaj spravazdačnaściu školnych nastaŭnikaŭ i ahučyŭ ambicyjnuju zadaču zbudavać najnoŭšy biełaruski adukacyjny chab z sučasnym kampusam i abstalavańniem. Karaciej, zrabić nie horš za Harvard.
Ideja heta źjaviłasia ŭ Łukašenki, vidać, jak reakcyja na «ŭciečku mazhoŭ» i płany stvaryć nacyjanalny Biełaruski daśledčy ŭniviersitet za miažoj. Kab talenavityja biełaruskija navučency nie raźbiahalisia, jak jaho syn Mikałaj, pa ŭsim śviecie dziela lepšaj adukacyi i pracaŭładkavańnia, a zastavalisia.
Mienavita tak Łukašenka bačyć vyrašeńnie sistemnaha kryzisu, u jakim apynulisia biełaruskija adukacyja i navuka…
Ale vidavočna, kryzis nie vyrašyć sučasnymi budynkami i technałahičnym ryštunkam, jaki jašče treba ŭmudrycca znajści z ulikam sankcyj i abmiežavanaści kitajskich i rasijskich anałahaŭ.
Bo hałoŭnaja prablema biełaruskaj navuki i adukacyi zusim nie ŭ sastarełaści materyjalnaha fondu (chacia i heta maje miesca być), a ŭ žadańni dziaržavy ŭ ručnym režymie ŭmiešvacca i kantralavać dziejnaść navukoŭcaŭ.
Heta vyjaŭlajecca i na ŭzroŭni žorstkaha kantrolu za temami Akademii navuk, jakim hod ad hodu pradpisvajuć nieabchodnaść być usio bolš praktyka-aryjentavanymi i sfakusiravanymi na vykarystańni raspracovak u pramysłovaści i sielskaj haspadarcy.
Heta i ideałahična sfarmiravany, abmiežavany pieralik tem i prajektaŭ, pa jakich vydajecca nie takoje ŭžo i ščodraje finansavańnie z respublikanskaha fondu fundamientalnych daśledavańniaŭ.
Heta i vyciskańnie niełajalnych navukoŭcaŭ cełymi łabaratoryjami ci navukovymi škołami sa ścien akademičnych ustanoŭ, i pakidańnie na administracyjnych pasadach vyklučna «addanych» čynoŭnikaŭ-biurakrataŭ.
Ci možna z takim padychodam raźličvać na stvareńnie sučasnaha adukacyjnaha chaba suśvietnaha ŭzroŭniu, nie horšaha za Harvard? Pytańnie rytaryčnaje. Jak daścipna zaŭvažyli kamientatary hetaj naviny: «u Jelsku nie zbuduješ Jelski ŭniviersitet, navat kali zaryješ kuču hrošaj u sučasny kampus».
Kab pretendavać na biełaruski Harvard ci Jel, treba hladzieć nie na ścieny i prybory, a na jakaść navukovych i piedahahičnych kadraŭ, stvarać umovy dla svabodnaj daśledčaj pracy studentaŭ i aśpirantaŭ.
Mienavita heta, jak i sučasnyja padychody da arhanizacyi ŭniviersiteckich i ahułam akademičnych form žyćcia, mahło b viarnuć Biełaruś u šerahi krain z vysokim uzroŭniem adukacyi i navuki. Ale pakul majem toje, što majem.
Kiepskaja palityka viadzie da drennaj adukacyi. I pryhožymi słovami heta nie źmianić. Treba mianiać samu sistemu. Kapitalna.
Kamientary
Zrazumieła, ja skieptyčna adnošusia da słoŭ Ryhoraviča pra ŭniviersitet Ńju Jelskija Vasiuki ŭ Biełarusi ci Ńju Harvard. Ale nie bolš za toje, jak adzin viadomy adpadženiec nacyi źbiraŭsia niadaŭna adradzić nacyju, dy tak i nie sabraŭsia: trasianku, ź jakoj jon pačynaŭ zmahacca ŭ 1988-89 tak i nie pieramoh ciaham 36 hadoŭ.
Nu dyk moža Abjadnany Pierachodny Kabiniet adrodzić Biełaruś da Ńju Šviejcaryi? Ha? A mo tuju Šviejcaryju treba mianiać kapitalna? Što skažaš, filozaf?