«Dobraachvotna i svabodna pakinuŭ Biełaruś». Bałharyja admoviła biełaruskamu ŁHBT-aktyvistu ŭ atrymańni statusu ŭciekača
Biełarus Andrej 10 hadoŭ tamu pabraŭsia šlubam u Danii sa svaim partnioram Alaksiejem. Ciapier abodva žyvuć u Bałharyi, ale Andreju nie dali tam prytułku i mohuć departavać, piša Radyjo Svaboda.
Rasiejski žurnalist Alaksiej Bačynski z 2011 hodu žyŭ u Rasiei sa svaim partneram ź Biełarusi Andrejem (proźvišča nie nazyvajem pa prośbie hieroja dziela biaśpieki). U 2014 hodzie para pabrałasia šlubam u Danii. Biełaruś i Rasieja nie pryznajuć adnapołych šlubaŭ. Paśla poŭnamasštabnaha ŭvarvańnia Rasiei va Ŭkrainu ŭ 2022 hodzie sužency vyrašyli vyjechać z RF.
«Ja pracavaŭ žurnalistam u apazycyjnym prajekcie «Kasparov.ru», jaki ciapier zakryli ŭłady. Mnie i raniej prychodzili pahrozy — na telefon, u mesendžarach. Ale paśla lutaha 2022 hodu pahrozy stali rehularnymi», — tłumačyć u razmovie sa Svabodaj Alaksiej.
U vieraśni 2022 hodu ŭ Rasiei pačałasia mabilizacyja, pajšli čutki, što miažu zakryjuć. Alaksiej kaža, što zrazumieŭ, što treba jechać, nie adkładajučy. Ale vizy tady hramadzianam Rasiei atrymać było ciažka, davodziłasia doŭha čakać. Tamu Alaksiej zrabiŭ vizu ŭ Baŭharyju, heta zaniało try dni. Andrej pajechaŭ rabić baŭharskuju vizu ŭ Biełaruś.
«Ja ŭ 2020-m pryjaždžaŭ na vybary i paśla ŭdzielničaŭ u pratestach. Mianie nie zatrymlivali, ale ž ja moh «zaśviacicca» na zdymkach z pratestaŭ. My ž viedajem takuju praktyku. Tamu ŭ 2022 hodzie pajechaŭ u Biełaruś rabić vizu na aŭtamabili, kab nia trapić na pravierki, tady ich nie było na miažy Biełarusi i Rasiei», — zaznačaje Andrej.
Tak para apynułasia ŭ Baŭharyi. Kažuć, što ŭdzielničali ŭ antyvajennych akcyjach, Andrej vychodziŭ ź bieł-čyrvona-biełym ściaham. Jon kaža, što ŭ Baŭharyi mała biełarusaŭ, tym bolš palityčna aktyŭnych. Tamu im nie ŭdałosia sabrać mitynh salidarnaści «čysta biełaruski».
Alaksiej padaŭ dakumenty na status uciekača ŭ 2022 hodzie i praz paŭtara hoda atrymaŭ jaho. Andrej taksama prasiŭ prytułku, ale jamu admovili — i ahienctva pa ŭciekačach, i dva sudy, apelacyjny i Viarchoŭny.
Niepryznany šlub
Andrej raskazvaje, što para spadziavałasia na supolny razhlad ichnych kiejsaŭ. Bo choć Baŭharyja nie pryznaje adnapołych šlubaŭ, ale pa praviłach Eŭraźviazu heta nie raspaŭsiudžvajecca na ŭciekačoŭ.
«Kali ŭciekačy ŭ adnapołym šlubie, to jon musić razhladacca jak zvyčajny. Ale treba skazać, tut i raznapołyja šluby razhladajuć asobna. Ahienctva pa ŭciekačach nie zachacieła mianie da Alaksieja dałučać pavodle pracedury «ŭźjadnańnie siamji»», — kaža biełarus.
U vyniku Alaksieja i Andreja zarehistravali jak niežanatych, choć Alaksiej prasiŭ dałučyć da spravy paśviedčańnie ab šlubie (dakument jość u redakcyi).
Kali Andrej padavaŭsia na status uciekača ŭ Baŭharyi ŭ 2022 hodzie, u Biełarusi jašče nie było «zakonu pra ŁHBT», jon źjaviŭsia ŭ 2024-m. Ministerstva kultury pašyryła aznačeńnie parnahrafii, uklučyŭšy ŭ jaho i demanstracyju «nietradycyjnych stasunkaŭ». Takim čynam, ułady kryminalizavali demanstracyju homa– i biseksualnych stasunkaŭ, pastaviŭšy ich u adzin šerah z zoafilijaj, nekrafilijaj, sadyzmam, ekshibicyjanizmam.
My dla Biełarusi i Rasiei nie źjaŭlajemsia ŭ aficyjnym šlubie, heta nie prachodzić pa ŭnutranych dakumentach, niama štampa ŭ pašparcie. Adpaviedna, pavodle kryvoj lohiki Mihracyi, ja ničym nie ryzykuju i nie padzialaju ryzyki Alaksieja, bo ja jamu nie aficyjny muž. Kali koratka, to na ŭsie maje arhumenty mihracyja piša, što «vy padmanvajecie»», — dzielicca Andrej.
Jak paznačana ŭ aficyjnych adkazach baŭharskich orhanaŭ, atrymanych paraj, Andrej pryjechaŭ u Baŭharyju z asabistych pryčynaŭ, uśled za svaim pryjacielem.
U Baŭharyi taksama pryniali zakon pra zabaronu «prapahandy ŁHBT», heta adbyłosia ŭžo paśla taho, jak Alaksiej z Andrejem pryjechali siudy šukać prytułku.
«Tut mocny ŭpłyŭ kramloŭskaj prapahandy na zvyčajnych baŭharaŭ. Da ŭciekačoŭ z Rasiei i Biełarusi tut nia nadta dobra staviacca. Mnohija ličać, što ŭ Rasiei ŭsio dobra. Heta prosta ad nieabaznanaści», — kaža Alaksiej.
Dublinskaje pahadnieńnie
Na siońnia para nia moža pierabracca ŭ inšuju krainu. Alaksiej atrymaŭ prytułak u Baŭharyi, jon moža padarožničać. Andrej ža nia maje na rukach pašparta — jon dahetul u čynoŭnikaŭ. Adnak navat z pašpartam vyjechać z Baŭharyi i paprasić prytułku ŭ inšaj krainie było b składana. Pavodle Dublinskaha pahadnieńnia, biełarusa musiać viarnuć u Baŭharyju. Ci taksama admović u prytułku, bo Baŭharyja jak pieršaja kraina ŭjezdu ŭžo admoviła jamu ŭ takim statusie.
«Mnohija krainy ličacca demakratyčnymi i cyvilizavanymi. Ale heta tyčycca ich hramadzian. Kali havorka zachodzić pra ŭciekačoŭ, to časta humannaść źnikaje. Mnohija rasiejcy atrymali admovy ŭ Baŭharyi, pryčym navat tyja, chto maje kryminalnyja spravy. Mihracyja cytavała Pucina, što ŭ Rasiei biaśpiečna i ŭsio tam dobra», — patłumačyŭ Alaksiej.
Andrej budzie sprabavać padavać dakumenty na status uciekača pa druhim razie. Taksama jon źbirajecca źviartacca z dapamohaj advakata ŭ Eŭrapiejski sud u pravach čałavieka.
«Nieadnarazova pakidaŭ i svabodna viartaŭsia»
U admovie na nadańnie statusu ŭciekača Ahienctva ŭ spravach uciekačoŭ Baŭharyi piša (dakument jość uredakcyi Svabody. — RS), što «prajavy dyskryminacyi ŭ suviazi z seksualnaj aryjentacyjaj asob isnujuć i ŭ krainach z raźvitaj demakratyjaj». Čynoŭniki pryjšli da vysnovy, što Andrej «nieadnarazova pakidaŭ Biełaruś i Rasieju i svabodna viartaŭsia ŭ hetyja krainy, nie zaznaŭšy pieraśledu, choć i afišavaŭ svaje adnosiny z asobaj taho ž połu ŭ sacyjalnych sietkach i ŭ svaim sacyjalnym asiarodździ».
Dakument taksama źmiaščaje vykazvańni ab tym, što ŭ Biełarusi niama ŭzbrojenaha kanfliktu i, choć Biełaruś i dała svaju terytoryju dla napadu na Ŭkrainu i dapamahała rasiejskamu vojsku roznymi sposabami, ale «Łukašenka zajaviŭ, što biełaruskija ŭzbrojenyja siły nia ŭdzielničajuć i nia buduć udzielničać u vajskovaj aperacyi Rasiei va Ŭkrainie».
Ahienctva ŭ spravach uciekačoŭ Baŭharyi i sud u vyniku vyrašyli, što biełarus «nie adpaviadaje patrabavańniam zakonu ab nadańni statusu ŭciekača, bo jaho nie pieraśledavali pavodle prykmietaŭ rasy, nacyjanalnaści, relihii, prynaležnaści da peŭnaj sacyjalnaj hrupy ci palityčnych pierakanańniaŭ». Svaboda źviarnułasia z zapytam u Ahienctva ŭ spravach uciekačoŭ Baŭharyi, ale adkazu pakul nie atrymała.
Kamientary