U pałacie padrychtavali kodeks, jaki nacyjanalizuje sistemu adukacyi

Biełaruskim parłamientam raspracavany prajekt «Kodeksa ab adukacyi», jaki vyklikaŭ chvalu abureńnia ŭ niezaležnych ekśpiertaŭ. Pa ich słovach, dakumient skiravany vyklučna na toje, kab padparadkavać usiu śfieru adukacyi dziaržavie. Na pytańni «NN» adkazvaje kandydat piedahahičnych navuk Śviatłana Mackievič.

«NN»: Čym vas naściarožvaje prajekt kodeksa?

Śviatłana Mackievič: Ja liču, što dziejnaha zakanadaŭstva ŭ halinie adukacyi dastatkova dla taho, kab sistema funkcyjanavała dobra. Pry pryniaćci hetaha kodeksa adbudziecca źnižeńnie płanki adukacyjnych adnosin. Heta prajavicca ŭ tym, što rezka zvuzicca subjektnaść adukacyi. Usia adukacyja budzie źviedziena da piedahohaŭ i navučencaŭ, što daść mahčymaść dziaržavie kantralavać ich dziejnaść. Ale paŭstaje pytańnie: «Chto budzie kantralavać dziejnaść samich dziaržaŭnych słužačych? Jak dziaržava budzie adkazvać pierad hramadzianami za tuju adukacyjnuju palityku, jakuju jana pravodzić?»

Jak ekśpiert, mahu kanstatavać, što

dadzieny kodeks napisany niepasredna dla Ministerstva adukacyi, kab paśpiachova kantralavać dziejnaść piedahohaŭ i navučencaŭ. I vyklučajecca mahčymaść kantralavać samo ministerstva

i tyja dziaržaŭnyja ŭstanovy i asobaŭ, jakija prymajuć rašeńni nakont budučaha biełaruskaj škoły i adukacyi.

Źnižeńnie płanki adukacyjnych adnosin fundujecca ŭ kodeksie i niedaskanałym tłumačeńniem asnoŭnych terminaŭ pra adukacyjnuju dziejnaść, sistemu adukacyi, adukacyjnyja prahramy, pracesy, standarty i h.d. Faktyčna, u kodeksie vykarystoŭvajucca paniaćci, jakija byli raspracavany ŭ 1970-80-ch hadach. Ja razumieju, što biastvarymi strukturami lahčej kiravać, čym samavyznačanymi śpiecyjalistami i prafiesijanałami ci univiersiteckaj supolnaściu. Tamu zakanadaŭstva fiksuje mienavita strukturu adukacyi i cpłkam vyklučaje samastojnaść dziejučych asob u adukacyi, akademičnyja svabody i ceły šerah pravoŭ čałavieka.

«NN»: Što jašče niebiaśpiečnaha niasie jon?

Śviatłana Mackievič pracavała viadučym ekśpiertam analityčnaha adździeła ŭ Ministerstvie adukacyi ŭ 1997-2000. Ciapier źjaŭlajecca ekśpiertam Ahienctva humanitarnych technałohij. Kandydat piedahahičnych navuk.

SM: Vyklučeńnie pryncypu humanitaryzacyi. Prajektavańnie źmiestu adukacyi (vučebnych płanaŭ i h.d.) sychodzić z kankretnych navukovych ustanoŭ. Kali pryncyp humanitaryzacyi vyklučajecca, to heta aznačaje, što z vučebnych płanaŭ i prahramam budzie apuščany šerah humanitarnych dyscyplin, praź jakija dasiahajecca śpiecyfičnaja jakaść adukacyi — zdolnaść asoby žyć u hramadstvie, kiravać ułasnym žyćciom, refliksijna i krytyčna stavicca da rečaisnaści. Heta moža pryvieści da taho, što sfarmujecca niekalki pakaleńniaŭ funkcyjanalna niepiśmiennych biełarusaŭ, jakim budzie ŭsio roŭna što adbyvajecca ŭ śviecie, u hramadstvie, u palitycy, u haradach i vioskach, dzie jany pražyvajuć. Možna pradbačyć, što budzie ažyćciaŭlacca tatalny ideałahičny kantrol.

U prajekcie kodeksa zajaŭlajecca dziaržaŭna-hramadski charaktar adukacyjnaj dziejnaści. U toj čas, jak u viersii zakona «Ab adukacyi» 1991 hoda abviaščaŭsia hramadska-dziaržaŭny charaktar. Heta aznačała, što dziaržava była padkantrolnaj hramadzianskaj supolnaści.

«NN»: Kodeks skiravany vyklučna na kantrol nad subjektami adukacyjnaha pracesu?

SM: Amal što tak.

U prajekcie kodeksa havorycca pra toje, što piedahahičnuju dziejnaść nie mohuć ažyćciaŭlać ludzi, pazbaŭlenyja prava zajmacca takoj dziejnaściu. Chto pazbaŭlaje, na jakoj padstavie, pa jakim pravie?

Kali načalnik zachoča zvolnić piedahoha biez pryčyny, jon heta zmoža zrabić. U prajekcie kodeksa parušajecca kanstytucyjnaje prava na realizacyju prafiesijnaj dziejnaści, uvodzicca zabarona na prafiesiju.

Piedahahičnym rabotnikam zabaraniajecca vykarystoŭvać adukacyjny praces dla palityčnych metaŭ. I nie ŭkazana, što razumiejecca pad palitykaj. Heta raźviazvaje ruki dziaržaŭnym čynoŭnikam dla realizacyi ideałahičnych ustanovak i roznych subjektyŭnych tłumačeńniaŭ ab palitycy.

Pry tych farmuloŭkach, jakija składvajucca ŭ prajekcie kodeksa, faktyčny ŭstaloŭvajecca mahčymaść uvodzić zabaronu na prafiesiju siarod piedahohaŭ na padstavach i pa pryčynach, jakija nie abaviazkova pavinny być ahučany, pa samastojnym mierkavańni kiraŭnika ŭstanovy adukacyi.

«NN»: A plusy ŭ prajekcie vy bačycie?

SM: Ja nie baču nijakich plusaŭ u tym, što ŭsio zakanadaŭstva, jakoje było ŭ sistemie adukacyi, prosta sistematyzavali i abjadnali. Nakolki takaja ŭnifikacyja dazvalaje kazać pra plusy ci minusy? Heta zvyčajnaja narmalnaja praca pa kadyfikacyi zakanadaŭstva, jakaja pavinna sistematyčna vieścisia ŭ hetaj śfiery ŭ halinie pravavoha afarmleńnia. Havaryć, što heta niejkaja inavacyja ŭ adukacyjnym zakanadaŭstvie, nie vypadaje. Kodeks zamacoŭvaje toje, što ŭžo skłałasia. Jon nie padachvočvaje da raźvićcia, da refarmavańnia. Pakolki nie abviaščajecca prahramny charaktar adukacyi, a havorycca pra toje, što adukacyja pavinna tolki prahnazavacca. Dziejučaja sistema zamacoŭvajecca i dalej prahnazujecca jak jana siabie budzie vieści. Kodeks zaćviardžaje faktyčna ŭładu čynoŭnikaŭ u sistemie adukacyi.

Fiksuje toje, što pryvatnaj adukacyi amal niama. Hramadskaha fokusu kiravańnia adukacyjaj taksama niama.

Hramadzianie Biełarusi nie inicyjujuć nijakich pracesaŭ u hetaj śfiery. Heta havoryć pra toje, što źmienaŭ nie budzie.

«NN»: Dla čaho patrebien taki kodeks?

SM: Kali kodeks pačaŭ raspracoŭvacca, ja padumała, što heta sproba zaniać parłamient i Ministerstva adukacyi nie svajoj spravaj, zamiest taho, kab abmiarkoŭvać prahramu raźvićcia adukacyi ci stratehii ŭstupleńnia ŭ Bałonski praces. Parłamient, Ministerstva adukacyi sfarmiravanyja. I jany pavinny čymści zajmacca. Pa statusie jany pavinny zajmacca reformami adukacyi. Ale zamiest hetaha im byŭ «skinuty» zakanadaŭčy dakumient. A zakanadaŭstva — heta takaja reč, jakoj možna biaskonca zajmacca i nie źviartać uvahi na inšyja, sapraŭdy aktualnyja prablemy.

Ciapier zrazumieła, što kodeks budzie vykarystoŭvacca jak miechanizm dla filtracyi tych ci inšych hramadskich arhanizacyj i adukacyjnych inicyjatyŭ.

Dla našaj dziaržavy nie kodeks pieršasny, heta tolki instrumient dla taho, kab rehulavać biahučuju palityčnuju situacyju. Kali zaŭtra, da prykładu, u ramkach Uschodniaha partniorstva źmienicca palityčnaja situacyja, to dziaržava moža zapluščyć vočy na hety kodeks i rabić toje, što treba rabić.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0