Pavał Batujeŭ (sprava) i Źmicier Haŭrusik.
Fota Andreja Lankieviča
Źmitra Kaśpiaroviča, Paŭła Batujeva i Źmitra Haŭrusika zatrymali kala Mienharvykankamu, źvinavaciŭšy ŭ źniavazie dziaržaŭnaha ściaha. Dokazam staŭ štandar, sarvany Źmitrom Kaśpiarovičam z dachu harvykankamu. Chłopcu pahražaje hod abmiežavańnia voli ("chimija") - jaho vinavaciać u "źniavazie dziaržaŭnych symbalaŭ" (art. 339, č.1 KK). Batujeva z Haŭrusikam vypuścili ŭnačy z 20 na 21 studzienia, ciapier jany prachodzić pa spravie jak śviedki.
24 studzienia Pavał Batujeŭ pierasłaŭ Kaśpiaroviču pieradaču: kiłbasu, sała, piečyva, harbatu, cyharety. "Harbata j cyharki až pachnuć, kali ty ŭ turmie".
"Paciarpiełymi" aprača zatrymanych chłopcaŭ apynulisia j svajaki Haŭrusika: u jaho doma praviali pieratrus. Žonka Taciana kaža, što milicyjanty napałochali ich dźviuchmiesiačnuju dačku dy Źmitrovaha 78-hadovaha baćku. Kanfiskavali papiery z asabistaha archivu dy stary samvydat.
Chłopcaŭ pieršyja dvoje sutak trymali ŭ KPZ Maskoŭskaha RUUS. U pastarunku ich sfatahrafavali, zrabili adbitki palcaŭ, zapisali hołas, prymusiŭšy čytać tekst pra Nacyjanalnuju biblijateku.
Kamery ŭ KPZ nie pryznačanyja dla doŭhaha ŭtrymańnia, tamu za dvoje sutak chłopcy paśpieli ŭbačyć bieźlič narodu. "Siadzieli my ŭsie ŭ roznych kamerach, chacia nas z Haŭrusikam, jak paźniej vyśvietliłasia, trymali ŭ susiednich. Ale pierahavorvacca ŭsio adno nie było mahčymaści", - dla Batujeva zatrymańnie stałasia šokam, jon - student-zavočnik BATU - pryjechaŭ z Salihorsku zdavać sesiju.
Samym ciažkim było adčuvańnie biaskonca doŭhaha času. Prasilisia vyjści ŭ prybiralniu, kab tolki nie siadzieć biessensoŭna ŭ kamery hadzinami. Jakaja para dnia - nieviadoma: vuličnaha śviatła ŭ kamery niama, uvieś čas haryć blakłaja lampačka. Milicyjanty, praŭda, stavilisia karektna j dobrazyčliva - adčuvali istotnuju roźnicu ŭ paraŭnańni z svaim tradycyjnym "kantynhientam". Niekatoryja achoŭniki navat "stralali" dla ich cyharety. "Dumaju, jość sens pavyšać kvalifikacyju j pačać vyvučać niejki kurs turemnaha etykietu", - razvažaje Batujeŭ. Dla jaho zatrymańnie było nia pieršym: navat u minułuju vosień jaho zatrymlivali dvojčy, ale - pa administracyjnych spravach, za niesankcyjavanyja akcyi. A voś kryminalnaje abvinavačańnie było ŭpieršyniu. Ciapier Pavał miarkuje pavysić svaju adukacyju ŭ hetaj halinie...
Ciažka ŭ KPZ było ŭnačy: ź nieachajna (ci admysłova?) pakładzienych cahlanych ścienak strašenna syfoniła. Pahatoŭ, što ŭziali chłopcaŭ sama pierad tym, jak udaryli marazy. "Kładzieśsia spać, uchutaŭšysia ŭ palito, a praz paŭhadziny padymajeśsia - ad kałatuna. Zrobiš kruhoŭ 40 pa kamery - i znoŭ na paŭhadziny ŭkładajeśsia".
Izalatar časovaha ŭtrymańnia, kudy ich pieraviali 20 studzienia, padaŭsia ledź nia rajem u paraŭnańni z hetym: tam było ciopła. Ciopła i ŭ SIZA, dzie ciapier trymajuć Kaśpiaroviča…
Batujeŭ kaža, što pieršyja hadziny na voli adčuvaŭ niezvyčajnuju eŭfaryju: "Adčuvaŭ, što mahu rabić, što chaču". Praŭda, mnohija rečy (mabilniki, hrošy, šapki, navat matuzki na abutak) pry vyzvaleńni chłopcam addali nie adrazu, a tolki praź niekalki dzion. Maŭlaŭ, kali nie padabajecca, možacie pasiadzieć tut da paniadziełka.
Pa vyzvaleńni chłopcy viarnulisia da aktyŭnaje pracy. "Ciapier treba zdavać sesiju: prapuściŭ niekalki labaratornych. Dumaju, ci pierazdavać ich płatna, ci ŭsio ž uziać daviedku ź milicyi, što ja prapuściŭ ich z pavažnaj pryčyny", - Batujeŭ nie hublaje aptymizmu. Vučycca jon na elektryka, ale chiba što tolki pavodle siamiejnaj tradycyi: pa baćkavaj linii ŭsie byli ci elektrykami ci pracavali na šachtach. A Pavał, kaža, krychu rasčaravaŭsia ŭžo ŭ hetaj sfery j chacieŭ by zaniacca vyvučeńniem słavianskich movaŭ.
Jon "zachvareŭ na biełaruščynu" ŭ 1999 h., kali pačuŭ eneremaŭskuju "Pieśniu pra kachańnie". Potym pabačyŭ ulotku "Kraju" - i staŭ "krajoŭcam". U 2001 h. u ramkach mabilizacyjnaj kampanii prajšoŭ pieššu ŭsiu Bieraściejščynu, zajmieŭ šmat siabroŭ - u tym liku j Źmitra Haŭrusika. Z 2003 h. - namieśnik staršyni mienskaj abłasnoj filii PBNF.
25 hadovy Źmicier Haŭrusik - taksama "technar": paśla zakančeńnia liceju BDU vyvučyŭsia na radyjofizyka. "Siarod nacyjanalnych aktyvistaŭ mnoha ludziej z techničnaj adukacyjaj", - kaža jon.
Dla Paŭła Batujeva vychad na volu staŭ samym žadanym padarunkam: 21 studzienia jon akurat adznačaŭ svoj 24-ty dzień naradžeńnia. "Padarunki ŭsie siabry padbirali admysłovyja: adzin prynios ściažok łukašenkaŭski na padstaŭcy, siabroŭka padaravała hrabieńčyk z nadpisam "Ź Sibiry ź luboŭju", - śmiajecca jon.
❏
22-hadovy Źmicier Kaśpiarovič letaś skončyŭ Universytet kultury pa specyjalnaści "muzejnaja praca". Zachaplaŭsia historyjaj, ładziŭ moładzievyja vandroŭki pa Biełarusi. Siabra Partyi BNF, aktyŭny ŭdzielnik palityčnaha žyćcia.
Fota z archivu «NN».
