Jaŭhien Lipkovič: Jany svaimi rukami kapali sabie mahiłu, a ja prosta viesialiŭsia

«Pojdziem pazabaŭlajemsia?» — spytaŭ-prapanavaŭ u łob Jaŭhien Lipkovič, padaŭšy ruku pry sustrečy. Chiba možna było nie pahadzicca? Vyjaviłasia, što «zabaŭlacca» my idziem u Sajuz piśmieńnikaŭ Biełarusi, kiravany davoli viadomym Mikałajem Čarhincom.

Sprava była ŭ tym, što napiaredadni ŭ haziecie «Litaratura i mastactva» źjaviłasia zajava SPB z nahody teraktu ŭ mietro, jakaja asudžaje, u tym liku, mabyć, samaha viadomaha biełaruskaha błohiera. Dyk voś, spasyłajučysia na artykuł 34 Kanstytucyi, Jaŭhien Lipkovič chacieŭ atrymać vypisku z aficyjnaha dakumienta.

Z pryjomnaha pakoja jaho nakiravali da pieršaha sakratara praŭleńnia HA «SPB» Hienadzia Paškova. Toj, ci to ašałomleny niečakanym vizitam, ci to čahości spałochaŭšysia, pakazać aficyjny dakumient kateharyčna admoviŭsia — navat pry tym, što vizicior paviedamiŭ Paškovu, što takim čynam toj parušaje asnoŭny zakon krainy.

Možna nie sumniavacca, Lipkovič tak prosta hetaha nie pakinie. A pakul my vyrašyli pahavaryć za žyćcio.

— Jaŭhien, što vas padšturchnuła zavieści ŽŽ u 2004 hodzie?

— Žonka mianie padšturchnuła. Jana zaviała ŽŽ u 2003-m. Choć upieršyniu ŭ sieciva ja vyjšaŭ jašče ŭ 1994 hodzie, kali internet tut tolki źjaviŭsia i kaštavaŭ šalonych hrošaj. Byŭ u internecie vielmi aktyŭnym, davoli chutka pačaŭ nabirać frendaŭ, udzielničaŭ u palityčnym žyćci krain SND. Potym zrazumieŭ: blin, jakoha čorta ja sprabuju pieravychavać ruskich — harbataha truna vyprastaje. I ŭsio bolš pačaŭ kancentravacca na biełaruskim žyćci.

— U vašaj karotkaj bijahrafii, jakuju možna znajści na sajtach, havorycca, što da tryccaci hadoŭ vy pracavali na dziaržpradpryjemstvie.

— Na zavodzie «Haryzont», ślesaram pa kantrolna-vymiaralnaj aparatury. U mianie byŭ dopusk na pracu sa zvyšatrutnymi rečyvami. Hetyja rečyvy žudasna atručvali atmaśfieru, moža, atručvajuć i ciapier. U dvary stajała schovišča z cyjanistaj kisłatoj, ujaŭlaješ?!

Zhraja vierabjoŭ lacić nad vychłapnymi trubami — raz, usie padajuć i hinuć.

— Čamu ŭ 1988-m syšli?

— Išła pierabudova, my z pryjacielem pačali rabić niejki biznes. Chvacki, darečy. Kuplali kalsony viciebskaj fabryki «KIM», šyli ź ich šapki-łachoŭki i pradavali ich u Maskvu. Pra hetyja šapki moładzievaja prahrama «Vzhlad» rabiła potym cełuju pieradaču.

Adrazu z «Haryzonta» ja nie pajšoŭ: damoviŭsia z načalnikam, kab mianie na treciuju źmienu pieraviali. I dva hady prychodziŭ na zavod spać. Tyrčaŭ tam tolki kab supakoić baćkoŭ. Jany byli ludzi savieckija: maci ŭsio žyćcio prapracavała na «Haryzoncie», baćka prapracavaŭ na «Haryzoncie» — u jaho Li Charvi Osvald na ŭčastku pracavaŭ.

— Ničoha sabie…

— Baćka, darečy, prykolnyja štuki raskazvaŭ. Kali jany pačuli pa radyjo, što Osvald zabiŭ Kienedzi, tak i sieli adrazu…

Nu voś, dva hady ja prychodziŭ na zavod spać, potym zvolniŭsia, ažaniŭsia, i zatym biznes-biznes. Padaŭ, znoŭ padymaŭsia…

— Pa słovach Uładzimira Mackieviča, u 1994-m vy mocna dastali Ivana Antanoviča, tahačasnaha hałoŭnaha ideołaha i čalca kamandy Viačasłava Kiebiča.

— Ja pajšoŭ u hazietu «Znamia junosti» i prapanavaŭ hałoŭnamu redaktaru Mišu Kaciušenku krychu papisać dla ich. A nasamreč ja zrabiŭ heta na zakład z adnym davoli viadomym palitykam (imia raskryvać nie budu, jon da hetaha času pry spravach). Ja skazaŭ znajomamu, što tut žurnalistyki niama, i ja za paŭhoda stanu samym papularnym i cytavanym žurnalistam.

Ja pačaŭ krucić svajo, byŭ zusim nie ŭ ramkach taho, što rabili ideołahi Kiebiča. Jany svaimi rukami kapali sabie mahiłu, a ja prosta viesialiŭsia. I za čas prezidenckaj vybarčaj kampanii z studzienia pa leta 1994-ha, mnie zdajecca, ja sapraŭdy staŭ samym papularnym i cytavanym ahladalnikam. Vioŭ kałonku — spačatku jana była ŭnutry haziety, potym jaje pieramiaścili na pieršuju pałasu.

Adnym ź pieršych ukazaŭ Łukašenka źniaŭ hałoŭnaha redaktara «Znamieni junosti». Dumaju, uskosna i ja prykłaŭ da hetaha ruku.

— Za kaho, darečy, tady hałasavali?

— Ja tady nie hałasavaŭ. Naohuł, tolki ŭ minułym hodzie demanstratyŭna prahałasavaŭ — za Kastusiova.

— Dyk heta byŭ ściob ci realnaja simpatyja?

— Kastusioŭ, na moj pohlad, kazaŭ pravilnyja rečy, a heta zaŭsiody impanuje. Sumna, što potym jon narabiŭ šmat hłupstvaŭ, vyjaviŭsia manipulavanym. Jon, viadoma, chatni dziadźka, a nie prezident. Svajakom jon byŭ by klovym — sumlennym, prystojnym mužykom.

— Adkul u vas takaja «luboŭ» da Čarhinca?

— Ź im situacyja składanaja, pasprabuju rastłumačyć. Kali išła vybarčaja kampanija, ideałahičny adździeł vykankama nie chacieŭ zaćviardžać maje płakaty. I ja padumaŭ: čamu nie atrymać na ich dabro ŭ Saviecie pa maralnaści? Ja napisaŭ im aficyjnuju zajavu. Heta adzinaja arhanizacyja, jakaja mnie da hetaha času nie adkazała!

Ty bačyš, što adbyvajecca? Voś my ciapier chadzili ŭ Sajuz piśmieńnikaŭ, ja nie zmoh atrymać navat vypiski.

Takoje ŭražańnie, što struktury, jakija ŭznačalvaje Čarhiniec, čchać chacieli na zakon! Čamu ja nie pavinien ašaleć?

Abo voś Čarhiniec zaklikaŭ zrabić nievyjaznymi hramadzian Biełarusi, jakija kazali pra sankcyi. Ja ŭpeŭnieny, što heta parušeńnie Kanstytucyi…

Jość jašče masa inšych rečaŭ. Čarhiniec na svaim sajcie napisaŭ, što jaho knižku «Iłoty biezumija» vysunuli na Nobieleŭskuju premiju. Ujaŭlaješ?! Na Nobieleŭskuju premiju pa litaratury! Chto vysunuŭ? Jon ža nie piša.

I potym: u mianie ž dačka raście. Jaho kniha «Tajamnicy avalnaha kabinieta», na moj pohlad, utrymlivaje elemienty parnahrafii. Čamu hetaja kniha svabodna pradajecca? Ja liču, što pavodle zakonu ab handli takoj knihi nie pavinna być u svabodnym prodažy.

Uvohule vielmi dziŭna, što dziaržava zakryvaje vočy na dziejnaść Čarhinca. Čamu, što za spravy takija?! Hazieta, zasnavalnikam jakoj źjaŭlajecca Sajuz piśmieńnikaŭ Čarhinca, parušaje zakon. Ludzi, jakija jamu padparadkoŭvajucca (ty sam siońnia bačyŭ), parušajuć zakon. Ja liču, dziejnaść Čarhinca pavinnaja być pilna vyvučanaja i pierarvanaja.

— Vy skazali, što razychodžańniaŭ ź dziaržavaj u vas niama. Dyk vam ułada padabajecca?

— Stary, heta asobnyja čynoŭniki, jakija, mahčyma, skažajuć sutnaść dziaržavy… Voś kali pacałunki vydatna abmieńvajucca na naftu i haz — čamu ja pavinien być suprać? Heta varta Nobieleŭskaj premii pa ekanomicy: my ž ničoha nie robim.

A inšyja razychodžańni… varjactva, jakoje dziejecca na telebačańni… voś pryjšoŭ Davydźka. U mianie ž byli takija płany! Dumaŭ, što Davydźka, jak prychilnik lehalizacyi prastytucyi, zrobić nacyjanalny kanał dla darosłych. Ni fiha, zrabiŭ niejkija biazdarnyja ŭdary pa škle — nu, hańba! (Majecca na ŭvazie film «Płošča. Žalezam pa škle»).

Ty ž skazaŭ publična: ja prychilnik lehalizacyi prastytucyi. Dyk zrabi ekspartny tavar — kanał dla darosłych! A to my kuplajem «Ruskuju noč» z anhielskimi subtytrami.

— Kali vy niečakana zaviaršyli svaju vybarčuju kampaniju pa vybarach u harsaviet, to zajavili, što internet i sacyjalnyja sietki nie karystajucca ŭ Biełarusi nijakim upłyvam.

— Viadoma.

— A jak ža vychad ludziej na Płošču?

— Sa 100 tysiač čałaviek, jakija nacisnuli ŭ internecie «łajki», što jany vyjduć na płošču, vyjšła… nu niachaj 20 tysiač, niachaj 30 — kožny treci. A ty viedaješ kolki vychodziła na Čarnobylskija šlachi, kali nie było internetu? Značna bolš.

My prosta vyhladajem jak jeŭrapiejcy i amierykancy, jakija ličać, što kali ty na «Fejsbuku» abo jašče niedzie pastaviŭ «łajk», to ŭžo paŭdzielničaŭ u padziei.

— «ŠOS» vy prydumali?

— Nie, nie ja. Heta ž praklon, jak jaho možna prydumać? (Śmiajecca)

— Dapamahaje hety praklon ludziam?

— Jašče jak. Mianie kali na vulicy bačać u hetaj majcy, uśmichajucca, machajuć rukami. U ludziej padymajecca nastroj, a heta surjozna. Ja čytaŭ, što kali nastroj vymiarać u hradusach, to kožny hradus pavialičvaje inviestycyjnuju pryvabnaść krainy.

Voś Italiju nazyvali krainaj, dzie cudoŭna kažuć «si» (dy), va Ukrainie jość mocny łozunh «Hieť!». U nas byŭ łozunh «Žyvie Biełaruś!», Ale jaho tak doŭha paŭtarali, što źmiest ź jaho pačaŭ źnikać. A «ŠOS» — mocny, enierhičny łozunh, jaki moža padniać nastroj ludziam.

Raniej jak było: my śmiajalisia z žartaŭ Žvanieckaha, žartaŭ z Rasii, a łakalnaha humaru nie było. Voś pastupova ja pačaŭ jaho rabić.

— Jaŭhien, vy viedziacie vielmi jarki i radykalny błoh. A čaho vy taki niepužany?

— Ja dumaju, sprava voś u čym. Kali b z błohu možna było b zrabić biznes, to takich jarkich ŽŽ byli b sotni. Viadzieńnie błohu zabiraje čas, niejkija resursy. A pakolki ŭ mianie ź finansavaj častkaj usio ŭ paradku (ja zajmajusia biznesam tak daŭno, što ŭžo zarabiŭ dastatkova, kab znachodzicca ŭ pieradpiensijnym stanie), to mahu pryśviačać błohu niekatory čas.

— Ci płanujecie zarablać na im?

— Ja budu rabić inšy vostrasacyjalny błoh, na inšaj płatformie. Napeŭna, užo sioleta. Voś jaho ja budu manietyzavać. Bolš pakul raskazać nie mahu.

— Nie sumna vam žyć u Biełarusi?

— Nu, voś krychu niepryjemna, darečy.

Asnoŭnaje, što mnie nie padabajecca va ŭładzie, — toje, što jana imkniecca ŭvahnać krainu ŭ depreśniak.

Ja z usich siłaŭ sprabuju svaim znajomym padniać nastroj — u mianie ich vielmi šmat: tolki ŭ fejsbuku aficyjnych pad try tysiačy. A ŭłady im uvieś čas sprabujuć nastroj sapsavać.

Kali niechta niekaha nazyvaje kazłom, to treba być hatovym da taho, što ciabie nazavuć kazłom u adkaz. Skažuć: a vy ŭsie takija. U mianie jość siabroŭka — sama z Adesy, ale daŭno žyvie ŭ Minsku. Dyk kali jana ciapier pryjazdžaje da siabie ŭ Adesu, joj kažuć:

o, łukašenčycha pryjechała!

Treba być hatovym da taho, što na ciabie buduć pakazvać palcam. Mnie heta nie padabajecca. Čynoŭnikam dobra — im ujezd u ES zabaronieny, a mnie jašče jeździć i jeździć…

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0