Čarka, Skvarka, Inšamarka

Pavał Kaściukievič. Apaviadańnie.

Pytańnie vymahała hodnaha adkazu. Usie tryccać vosiem vačej bietelhiejzijanca krasamoŭna hladzieli na Tolika. Nu nie toje, što mahła sarvacca ŭhoda — bietelhiejzijancu ž prapanavali narmalnuju canu: tut była inšaja sprava, sprava honaru. Nie, daliboh, ludzi, našto stolki inšamarak?

Tolik, ščyra skazać, pytańnia čakaŭ. I źlotu zaradziŭ pra toje, jak Jaho rodnaja płanieta koliś nasiła nazvu Ziamla, až pakul nie źjaviłasia hetaja nadrelihijnaja, nadnacyjanalnaja zvyšideja «Čarka, Skvarka, Inšamarka», jakaja pryjšła z maleńkaj uschodniejeŭrapiejskaj krainy. Novaja Dobraja viestka niesła adkazy na ŭsie patajemnyja pytańni dy, daskanała dapasavanaja da ruchu ludskich dušaŭ, narešcie adpaviadała ŭsim hłybinnym žadańniam čałaviectva.

Zvyšideja nie supiarečyła nivodnamu čałaviekalubnamu vučeńniu — tolki daryła jašče bolšaje suciašeńnie i ŭpyrskvała ŭ hałovy svaich prychilnikaŭ słanovuju dozu dušeŭnaha spakoju, achinajučy kožnaha čałaviečka ŭsieabdymnaj litaściu i spahadaju.

Tolik raspaviadaŭ, jak ČSI-ideja pakrysie zachapiła ziamnuju kulu. Adepty novaj viery darohaju pa inšamarki raznosili nasieńnie vučeńnia pa ŭsioj Jeŭropie — prapaviedujučy jaho na spravie. Ciapier navat niemcy imknulisia pakinuć miežy svajoj krainy, tolki b dałučycca da hetaj sakralnaj pracesii. Paśla poŭnaha złybiedaŭ i adkryćciaŭ padarožža jany viartalisia dadomu adnoŭlenymi, aduchoŭlenymi, z novaj vieraju ŭ hałavie i sercy. A taksama z novaj mašynaj, pierakuplenaj u siabie samich. To było całkam novaje niaznanaje pačućcio: nieziamnaja viesiałość, źmiašanaja z hłybinnym viedańniem tajemnych spružyn isnavańnia.

Chryścijanskija śviatary, musulmanskija muły, judejskija rabiny i budysckija łamy ŭdzień jašče šmalcavali tak-siak svaje liturhii, a voś nadviačorkam ščyravali napoŭnicu — piera-budoŭvali bažnicy pad haražy.

Da novaj zvyšviery, što źmianiła abrysy ajkumieny i pierajnačyła kontury ludskich dušaŭ, dałučalisia ŭsio novyja i novyja narody — až pakul urešcie płanietu nie pierajmienavali ŭ Biełaruś.

Tolik užo nie staŭ pašyracca pra hłabalnyja ŭzrušeńni na płaniecie: adno apisaŭ, jak ludzi ŭźnialisia i zrujnavali chmaračosy na Uoł-strycie adno dziela taho, kab adlaskać mieha-ahraharadok Novyja Harlemavičy z dvuma haražami ŭ kožnym damku. A taksama pra toje, jak pa Mižziemnym mory prajšłasia masiŭnaja mielijaracyja na paleski manier. Darečy, sam Tolik byŭ indusam z horada Ńju-Minsk (były Banhałor), a jahony baćka Radžeš Kutrapali, ściamiŭšy adkul dźmie viecier, paśla naradžeńnia spadkajemca abdaryŭ jaho čysta kryvickim imiem.

– Anatol Radžešavič, usio heta vielmi cikava, ale, daliboh, nie kałmać babulu — adkažy ŭžo na prostaje pytańnie: našto biełarusam tak šmat inšamarak? — pierabiŭ jaho bietelhiejzijaniec, źnieciarpliŭlena kusajučy chvost. — Jaście vy ich, ci što?!

Vyciahnuty z paŭtransu, Tolik uśmichnuŭsia:

– Ja adkažu tabie, čužyniec, usiu praŭdu adkryju, ale heta budzie kaštavać jašče adnu inšamarku.

Raźlik byŭ dakładny. Za, moža być, samuju našumiełuju tajamnicu hetaha siektara hałaktyki cikaŭnyja bietelhiejzijancy, nie vahajučysia, hatovyja zapradać navat rodnuju matulu (choć tych matul u kožnaha ź ich siem).

I tamu ŭžo praz dvaccać piać chvilinaŭ Tolik kiravaŭsia da vyjezdu sa znakamitych bietelhiejzijanskich haražoŭ, trymajučy pad abroć adnym ducham na jaho aformlenaha biełaha «mieryna».

Chto vinien — addać pavinien. Asłaniajučy vusny rukoj i zirkajučy niekudy ŭ bok usiudyisnaha nieba (tam u vyšyniach raskudłaciła svaju hryvu Tumannaść Konskaja Hałava) Tolik nachiliŭsia i, jak na spoviedzi, prašaptaŭ u trochkutnuju vušnuju adtulinu bietelhiejzijanca ŭsiu praŭdu pra los inšamarak na Biełarusi.

Ajoj ža! Učuŭšy Tolikavy pryznańni, ašałomleny bietelhiejzijaniec umolna staŭ šukać na tvary biełarusa abviaržeńniaŭ. Nie znajšoŭ — i z kapytoŭ dałoŭ: raptam źbialeŭ, zachistaŭsia, pramarmytaŭ ci to praklon, ci to malitvu, niejak nietryvała pachiliŭsia, zapluščyŭ usie svaje tryccać vosiem vačej, zatuliŭ chvost pamiž noh dy ŭrešcie lapnuŭsia na ziamlu, jak pieraśpieły piersikavun.

* * *

Nazirajučy, jak praz at-ramantavyja prastory adkrytaha kosmasu za im pasłuchmiana imčyć tabun z saraka patrymanych «Aŭdzi», Tolik paśmichnuŭsia sam sabie ŭ miersedesaŭskaje lustra zadniaha ahladu. Jak viadoma, mocnaje, daviedzienaje da kliničnych pamieraŭ ździŭleńnie ŭhaniaje pradstaŭnikoŭ bietelhiejzijanskaj rasy ŭ stan niezvarotnaha anabijozu. Praz dva-try miesiacy, nie prychodziačy da pamiaci i vyčarpaŭšy ŭsie ŭnutranyja reziervy arhanizma, inšapłanietny aŭtadyler skleić doščački, zabraŭšy pačutuju tajamnicu z saboj u mahiłu. Kaśmičny vietryk biŭ u iluminatar, a ŭ radyjo prarvaŭsia hołas paplečnika, ałžyrca Mišańčyka:

– A ci nie zrabić nam pryvał na Miesiacy?

Kavalkada pierahonščykaŭ zbočyła ŭ bok nieŭradlivaj kamłyhi biełaruskaha spadarožnika. Mišańčyk, viadoma, užo mieŭ płany:

– Davaj hety džyp, — znoŭ pačułasia ŭ radyjo jahonaja prapanova.

Pierahonščyki raźviarnulisia i chapatliva prypuścili naŭzdahon adnoj z «aŭdziušak».

Patrymany džyp staŭ byŭ uciakać, vichlajučy i kružlajučy. Jaho sprabavali ŭtajmavać žazłom daišnika i sinie-čyrvonymi vybliskovymi majačkami, ale džyp nie zvažaŭ — šalonym dzikom praciahvaŭ svaje ŭpirystyja, ale bieznadziejnyja ŭcioki. «Nu, sučyna vymia!» — nie svaim hołasam zaroŭ Tolik i, dastaŭšy łazierny kolt, pačaŭ šmalać pa kołach. Džyp pierakuliŭsia, potym jašče raz, trochi zahareŭsia (vybuchajuć inšamarki tolki ŭ kino) i, zhasły, spyniŭsia pasiarod miesiacovaha płato. Z kapota pavaliła para.

Tolik padlacieŭ pieršy — atamnaj nažoŭkaj adrezaŭ kavałak ad dymlivych jašče šynaŭ. Čornaja huma krychu apiakała rot, i, pa ščyraści, smak byŭ paskudny: z pyłam, piaskom, ale ž hetak smakavała jahonaja palaŭničaja pieramoha. Praciahvajučy žavać, Tolik zapuściŭ ruku ŭ kiški džypa i vyniaŭ adtul jašče trapiatki pryvadny pas. Pierapeckaŭšysia ŭ sčarniełuju alivu, nakruciŭ pas na palec — jak nakručvajuć spahieci na videlec — i zajeŭ im kavałak šyny. Hetym razam było całkam uježna.

Mišańčyk padskočyŭ nieŭ-zabavie, padstaŭlajučy rot pad miašanku antyfryzu i kipieniu, što chvastała z-pad kapota. Krychu apiokšy tonkija vusny i smuhlavyja ščoki, apjanieły, ałžyrabiełarus zapluščyŭ vočy. Na zakusku łaziernym mačete vysiek łapik abšyŭki ź piarednich dźviarej. Jašče dymlivy pa krajach list sa skryhatam źnik u Mišańčykavym horle, vyklikaŭšy na tvary ŭśmiešku praściackaj zadavolenaści. Mišańčyk zaznačyŭ:

– Nie lublu novyja inšamarki — sała nahulać nie paśpiavajuć.

– Ale tut samy cymus — nie pieratrymać, — zaŭvažyŭ Tolik, u jakoha na zubach chiža chrabuścieli zadnija fary. — Kali pačnie ržavieć korpus, treba rezać nie adkładajučy. Paŭhoda pramarudziš — irža źmiataje ŭvieś karkas. I tady inšamarku chiba Vaŭkavyskamu miasakambinatu na aŭtatušonku zdasi.

– Aha, puskać na miasa zaržaviełyja inšamarki — heta ŭsio adno, što z haładuchi nabić łantuch pryčepam «Zubrania», — skazaŭ Mišańčyk i niastrymana zarahataŭ.

Pa-nad imi, zajmajučy ledźvie nie pałovu zornaha nieba, hihanckaj zapaskaj navisała rodnaja Biełaruś. Tolik prymružyŭsia, hatovy zub dać, što amal bačyć, jak na jaje pabitych mielijaracyjaj mižziemnamorskich preryjach u śviatle faraŭ hurtujucca kupki takich samych, jak i jany, abciorchanych pierahonami i badziažnaj žytkaj, mužčyn. U padziortych skurankach, ucieplenych klatčastych kašulach i załaplenych džynsach kaŭboi-pierahonščyki samavita praviać usianočnuju la prydarožnych vohniščaŭ. Vohniščy šuhajuć i kidajuć dahistaryčnyja bliki na mužčynskija tvary, a na ražnie, ściakajučy alivaj, nakručvaje kiłamietraž aśviežavanaja tuša «Falksvahiena Holf».

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0