U łožku z Hitleram

Terakt 11 vieraśnia 2001 h. u Ńju-Jorku, u vyniku jakoha zahinuli try tysiačy čałaviek, vyklikaŭ nieprychavanuju radaść amal va ŭsim isłamskim śviecie. Štohod padčas pałomnictva musulmanaŭ u Meku hinuć dziasiatki, a to j sotni ludziej. Zachady biaśpieki z boku palicyi nie dapamahajuć.

Niadaŭna ŭ Čyrvonym mory patanuŭ parom, na borcie jakoha było 1,5 tys. pasažyraŭ. Kala dzieviacisot čałaviek zahinuli. Aficyjnaj žałoby ŭ Ehipcie abvieščana nie było. Futbolnyja matčy na Kubak Afryki praciahvalisia. Los achviaraŭ cikaviŭ tolki svajakoŭ zahinułych.

U 1980-ja hady padčas vajny pamiž šyickim Iranam i sunickim Irakam z abodvuch bakoŭ zahinuła zvyš miljona čałaviek. Antyvajennych akcyjaŭ pratestu ci chvalavańniaŭ ni siarod šyitaŭ, ni siarod sunitaŭ u abiedźviuch krainach nie było.

Nijakija terakty, u tym liku padryŭ terarystami miačetaŭ dy inšych śviatyniaŭ u Iraku ŭžo ŭ našyja dni, nia vyklikali akcyjaŭ pratestu ŭ musulmanskim śviecie. Prynamsi — choć u čymści padobnych pavodle maštabu na tyja, što vyklikali karykatury na praroka Muchamada. U tym, što hetyja pratesty byli zahadzia splanavanyja, nie vyklikaje sumnievu.

«Voś jana, vašaja demakratyja!»

U śniežni 2005 h. u Mecy na samicie krainaŭ Isłamskaj kanferencyi (sustreča była pryśviečanaja šlacham źmiakčeńnia supiarečnaściaŭ pamiž sunitami i šyitami) uźniali pytańnie ab karykaturach na praroka Muchamada. Delehacyja z Danii pryviezła malunki, apublikavanyja ŭ vieraśni «Jułands posten». Da dziesiaci apublikavanych karykatur byli dałučanyja jašče dźvie nieapublikavanyja. Kiraŭniki isłamskaha śvietu vyrašyli dać urok Zachadu. Libanski navukoviec Sary Chanafi skazaŭ u interviju «Ńju-Jork Tajmz»: «Demanstracyi pačalisia jak unutranaja reakcyja — musulmanie sapraŭdy byli aburanyja. Ale potym režymy pakarystalisia hetym, zajaviŭšy: «Bačycie, voś jana, demakratyja, ab jakoj jany havorać».

Najbolš zacikaŭlenymi ŭ antyzachodnich pratestach byli Syryja j Iran. U AAN praciahvajecca raśśledavańnie spravy ab zabojstvie byłoha premjera Libanu Charyry, u datyčnaści da jakoha padazrajecca Syryja. Iran jaŭna choča zrabicca superdziaržavaj, što nia ŭsim padabajecca nia tolki ŭ Eŭropie j ZŠA, ale i Azii. Tak što imknieńnie zachapić duchoŭnaje liderstva ŭ baraćbie z «šatanskim Zachadam» i Izrailem z boku Tehieranu ŭ chaŭrusie z Damaskam i relihijnym rucham «Chamas» bolš čym zrazumiełaje dy pradkazalnaje.

Mienš zrazumiełaj vyhladaje mlavaja reakcyja eŭrapiejskich uradaŭ na antyzachodnickuju kampaniju, raźviazanuju na Blizkim Uschodzie j padtrymanuju musulmanskimi hramadami amal va ŭsich krainach. Tolki Danija na čale z premjeram Rasmusenam amal u poŭnaj izalacyi praciahvaje adstojvać eŭrapiejskija kaštoŭnaści — svabodu słova i svabodu sumleńnia.

Narveskaja «Mahazynet», francuskija, polskija dy inšyja hazety pieradrukavali złaščasnyja karykatury na znak salidarnaści z dackimi kalehami. Salidarnaści nikoli nie byvaje zamnoha. Zrazumieła, publikacyja karykatur na staronkach «NN» stałasia b dla hazety aktam samahubstva. A heta nikomu nie patrebna. Ale vyznačycca ŭ svajoj pazycyi, adnaznačna vykazacca ŭ padtrymku svabody presy, u padtrymku zachodnich žurnalistaŭ jość, na maju dumku, maralnym abaviazkam. Tym bolš što žurnalisckija dy pravaabarončyja arhanizacyi Danii zrabili niamała karysnaha dla padtrymki volnaha słova ŭ Biełarusi. Nia treba na heta zabyvacca.

Kapitulacyja na karyść palitkarektnaści?

Na pačatku lutaha da ambasady Danii ŭ Partuhalii vystrojvalisia čerhi, kab zrabić zapis u admysłovaj knihie z vykazvańniami padtrymki dackim žurnalistam.

Tym časam eŭrapiejskija top-čynoŭniki — naprykład, kiraŭnik MZS Brytanii Džek Stro — asudzili publikacyju karykatur, spraviadliva nazvaŭšy sam fakt aburalnym, ale nie skazali ni słova ŭ abaronu Danii j datčanaŭ. I heta ŭžo paśla taho, jak dyppradstaŭnictvy Danii j Narvehii byli spalenyja albo šturmavalisia natoŭpami fanatykaŭ u Bejrucie, Damasku, Tehieranie. Vidavočna, brytanski dyplamat zabyŭsia, što ŭ Anhielščynie znajšoŭ prytułak niekali asudžany na śmierć ajatałom Chamejni Salman Rušdzi. Mahčyma, ź mierkavańniaŭ palitkarektnaści i ŭ paradku prabačeńniaŭ treba było vydać Rušdzi Tehieranu?

Mahčyma, aficyjnaja Eŭropa, u adroźnieńnie ad prostych hramadzianaŭ, nie adyšła ad šoku, jaki pieražyła Francyja, a ŭśled za joj inšyja krainy padčas letašnich biesparadkaŭ i padpałaŭ aŭtamabilaŭ u arabskich kvartałach bujnych haradoŭ. Daniju tyja biesparadki amal nie zakranuli. I ŭ hetym niama ničoha dziŭnaha, kali ŭličyć, što siarod krainaŭ Eŭraźviazu ŭ Danii najmienšy adsotak biespracoŭnych siarod imihrantaŭ, a taksama samyja vysokija zarobki dy ŭzrovień sacyjalnych harantyjaŭ, u tym liku dla zamiežnikaŭ. Pra nadzvyčaj vysoki ŭzrovień talerantnaści dy poŭnuju adsutnaść rasizmu ŭ Dackim karaleŭstvie niama patreby kazać. Vierahodna, vysokija eŭrapiejskija standarty žyćcia vyklikajuć asablivuju niapryjaznaść u klerykalnych režymaŭ na Ŭschodzie.

Praŭda, nielha skidvać z rachunku prysutnaść niemałoha dackaha kantynhientu ŭ Iraku. Ale ž dacki ŭrad prajaviŭ u hetym kankretnym vypadku transatlantyčnuju salidarnaść — u adroźnieńnie ad Francyi i Niamieččyny, u jakich chapaje ŭłasnych palityčnych ambicyjaŭ na Blizkim Uschodzie.

Składvajecca ŭražańnie, što padziei 11 vieraśnia tolki zhurtavali ZŠA — u tym liku intelektualna. A voś demanstracyi ŭ abaronu praroka Muchamada, zdajecca, demaralizavali Zachodniuju Eŭropu. Jana ŭžo amal hatovaja kapitulavać — nia pierad isłamam, a pierad palitkarektnaściu, jakaja ŭsio bolš zamianiaje ŭ sučasnym cyvilizavanym śviecie maral.

Palitkarektnaść mnie ŭjaŭlajecca adnoj z najbolš vytančanych formaŭ rasizmu j ksenafobii. Piśmieńnik Siarhiej Daŭłataŭ apisaŭ epizod z udziełam leninhradzkaj piśmieńnicy Viery Panovaj. Adnojčy ŭ hutarcy ź joj Daŭłataŭ vykazaŭ dumku, što kali b kamunisty byli sapraŭdnymi internacyjanalistami, dyk u savieckim uradzie pavinny byli być habrei. «Dyk vy antysemit?» — ździŭlena zapytałasia Panova. «Čamu vy tak ličycie?!» — aburyŭsia Daŭłataŭ, jaki byŭ napałovu habrej, napałovu armianin. «A ja dumała, što va ŭradzie pavinny być razumnyja ludzi», — patłumačyła piśmieńnica.

Nazojlivaje padkreślivańnie pavahi da pradstaŭnikoŭ inšych rasaŭ, relihijnych pierakanańniaŭ niaredka vydaje ŭ tych, chto ščyruje na nivie palitkarektnaści, unutranuju hreblivaść da tych, chto staić na bolš nizkich sacyjalnych prystupkach. Mižvoli ź mierkavańniaŭ palitkarektnaści časam na adnu došku staviacca palityčnaja, relihijnaja i seksualnaja aryjentacyja. Adsiul naradžajecca pierabolšanaje, amal liślivaje i tamu naskroź falšyvaje staŭleńnie da pradstaŭnikoŭ t.zv. mienšaściaŭ. U narmalnaha čałavieka, jakoj by aryjentacyi jon ni byŭ, padobnaje staŭleńnie moža vyklikać tolki ahidu. Pošły anekdot ci karykatura jość pošłymi, bo jany pošłyja j niaśmiešnyja — a nie tamu, što zakranajuć niejkija tabu. Kali pryznać isnavańnie «tabu» ŭ kultury, treba ŭvodzić cenzuru. Niama j nia moža być zabaronienych temaŭ. Jość tolki adkaznaje staŭleńnie da ich, forma i majsterstva padačy. I jašče treba pamiatać pra aŭdytoryju, zrazumieła. Mienavita dziela hetaha pry pakazie filmaŭ pa telebačańni na ekranie vyśviečvajucca ličby abmiežavańniaŭ va ŭzroście. Astatniaje — abaviazak baćkoŭ.

Jak kazaŭ klasyk, nia treba zmahacca za čyściniu — treba prosta prybirać za saboj. Nia treba zmahacca z rasizmam i ksenafobijaj. Treba zastavacca prystojnymi ludźmi.

Zrazumieła, palitkarektnaść — vymušanaja miera tam, dzie nie staje kultury (u tym liku ŭnutranaj), viedaŭ dyj prosta rozumu. Jak nie stavała elementarnaha rozumu supracoŭnikam «Jułands posten». Ale im, darečy, chapiła rozumu j honaru niekalki razoŭ pieraprasić usich musulmanaŭ za toje, što jany źniavažyli ichnyja relihijnyja pačućci.

Tuzin nažoŭ u śpinu cyvilizacyi

U Biełarusi, jak i ŭ Rasiei, nie chapiła ni rozumu, ni palitkarektnaści, kab čarhovym razam nia vykazać radaści z pryčyny relihijnych pahromaŭ. Prapahandysty režymu na roznyja łady paŭtarajuć słovy: «Voś jana, vaša chvalonaja demakratyja!»

Miž tym, baraćba z rasizmam i ksenafobijaj, jakaja razharnułasia ŭ rasiejskaj Dumie i presie, maje karykaturny źmiest. Nivodzin rasiejski fašyst jašče nia byŭ asudžany za prapahandu rasisckich pierakanańniaŭ. Tyja, chto pradajuć «Majn Kampf», abychodziacca symbaličnymi štrafami, u Niamieččynie za takoje b atrymali niemałyja terminy źniavoleńnia. Za zabojstva afrykanskich studentaŭ u Rasiei sudziać pavodle artykułaŭ «złosnaje chulihanstva».

Kryvadušnaść prajaŭlajecca nia tolki na ŭzroŭni chitrykaŭ jurysprudencyi ci ŭnutrypalityčnaha žyćcia. Jana stała ciełam i kryvioju rasiejskaje palityki.

Zachodni śviet byŭ uražany zaprašeńniem pradstaŭnikoŭ «Chamas» na pieramovy ŭ Maskvu. Izrail nazvaŭ heta «nažom u śpinu». Atrymlivajecca, što Rasieja, jakaja ŭvachodzić u t.zv. «kvartet» na pieramovach pa mirnym raźviazańni kanfliktu na Blizkim Uschodzie razam z EZ i ZŠA, hatovaja biez usialakich papiarednich umovaŭ damaŭlacca z terarystami. «Chamas» dahetul jašče nidzie i nikoli nie zaŭjalaŭ, što jon pryznaje prava Izrailu na isnavańnie, hatovy razzbroić svaich bajevikoŭ i admovicca ad terarystyčnych akcyjaŭ suprać izrailcianaŭ. Vašynhton zapatrabavaŭ tłumačeńniaŭ ad Maskvy. I jon ich atrymaŭ. Z vusnaŭ ministra abarony Ivanova prahučała zajava ab tym, što «Chamas» pieramoh na demakratyčnych vybarach i z hetym faktam treba ličycca.

Cikava było b viedać, što pieraškodziła Maskvie ŭ svoj čas ustupić u pieramovy z Asłanam Maschadavym — zakonna abranym prezydentam Čačenii. Zamiest hetaha Kreml zahadaŭ zabić lehitymnaha prezydenta. A jahonyja pareštki ŭračysta demanstravalisia pa hałoŭnych rasiejskich telekanałach. Dokazami datyčnaści Maschadava ci inšych palavych kamandziraŭ da teraktaŭ nichto siabie nie abciažarvaŭ. Miž tym, «Chamas» nie adnojčy braŭ na siabie adkaznaść za ździejśnienyja terakty.

Kali prezydent Rasiei zaklikaje «mačyć u sarciry» čačenskich terarystaŭ albo vyniščać ich u piačorach, «jak pacukoŭ», dyk čamu ž Kreml hetak pabłažliva i navat pavažna stavicca da palestynskich terarystaŭ?

Dy tamu, što vielmi chočacca adnavić svoj status «zvyšdziaržavy», krainy, ź jakoj vymušany ličycca Zachad. Na Zachadzie adznačajuć novy ton, jakim apošnim časam pačała havaryć Maskva. Heta dobra znajomaja z savieckich časoŭ fanaberyja. Tyja imperskija «notki» nia mohuć nie adčuvać i ŭ Miensku, i naŭrad ci jany nadta padabajucca kiraŭnictvu Biełarusi. Ale choćki-niachoćki ciapierašni režym apynuŭsia ci voś-voś apyniecca razam z Rasiejaj u adnym lahiery z najbolš adyjoznymi režymami ŭ śviecie. Staŭka robicca na vorahaŭ ZŠA — Iran, Syryju, Venesuełu. Vorahi našych vorahaŭ — našyja siabry. Ciapier, napeŭna, siarod siabroŭ Biełarusi apyniecca «Chamas»?

Zrazumieła, isłamizacyja, tym bolš musulmanski ekstremizm, nie pahražajuć Biełarusi — prynamsi ŭ bližejšaj perspektyvie. Ale ž być uciahnutaj u suśvietny jadravy kanflikt kraina z zachavańniem ciapierašniaha zamiežnapalityčnaha kursu zdatnaja.

Iranskaja presa ŭ adkaz na publikacyju karykaturaŭ na praroka Muchamada nadrukavała seryju karykaturaŭ na hałakost. Na adnoj ź ich namalavany Hitler u łožku z Annaj Frank — habrejskaj dziaŭčynkaj, rasstralanaj hitleraŭcami. Na moj pohlad, treba było b nadrukavać karykatury na praroka Muchamada i na hałakost pobač, kab ludzi mahli paraŭnoŭvać i dumać. Chacia b nad tym, jak nie zrabicca achviarami novaha hałakostu.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0