 |
Lech Vałensa:
Tak, heta pryhadvaje polskuju baraćbu, i nia tolki polskuju. Praz heta treba prajści. Narod musić daśpieć, hramadzianie musiać prabudzicca. Kali bolšaść skaža: davoli, to tady znojdziecca j vyjście. Pakul što heta zasłabaja siła. U Biełarusi jašče šmat ludziej abyjakavych, mnohija bajacca. I voś atrymlivajecca, što narod pahadžajecca na takuju ŭładu.Vy majecie bahaty dośvied u kiravańni polskaj apazycyjaj z časoŭ kamunizmu. Što b vy paraili siońnia zrabić biełaruskaj apazycyi, kab dasiahnuć asnoŭnaje mety – viarnuć Biełaruś na šlach demakratyi?
Lech Vałensa: Pavodle mianie, pakul nia treba pačynać bitvy, bo biełaruskaja apazycyja zasłabaja. Pakul treba pracavać nad hramadzkaj śviedamaściu, dakazvać svaju racyju, pakazvać chiby siońniašniaj ułady. Treba spačatku abudzić narod, a paźniej umieła heta vykarystać. U adpaviedny momant.
Jakoje značeńnie, pavodle vas, maje adzinstva apazycyi, bo ciapier biełaruskija demakratyčnyja siły majuć prablemu z vyłučeńniem lidera, jaki b pradstaŭlaŭ uvieś demakratyčny ruch. Viaducca dyskusii nad tym, jak hetaha lidera vybirać?
Lech Vałensa: U takich umovach lider naradžajecca ŭ bitvie, a nia ŭ vybarach. Vybary pavinny prachodzić paźniej, kali ŭžo jość takaja mahčymaść. Možna sprabavać adrazu ich vybirać. U nas, u Polščy, lidery byli niapisanyja, jakich pryznavaŭ ahuł. A kožny vybar aznačaje, što jość chtości, chto prajhraŭ, chtości niezadavoleny.
Ci ŭ takim vypadku možna ličyć pamyłkovym sam padychod, što lidera možna vybrać šlacham hałasavańnia albo pryniaćcia rašeńnia niejkim kalehijalnym vorhanam?
Lech Vałensa: Možna j tak, ale ŭ krychu inšych umovach. Kali ŭžo jość demakratyja, svaboda, to, biezumoŭna, tady ŭžo tolki takim šlacham. Ale kali demakraty ŭ apazycyi, kali jany viaduć baraćbu, a ich sadžajuć u viaźnicy, a ŭ krainie panuje biaspraŭje, to ŭ takim vypadku lider vyrastaje ŭ vyniku dziejnaści, a nia šlacham vybaru.
U Biełarusi nabližajecca Dzień Voli, 25 sakavika, kali adznačajecca hadavina zasnavańnia pieršaj niezaležnaj biełaruskaj dziaržavy. Jak u hetaje śviata pavinny vyhladać dziejańni apazycyi? Ci jana pavinna pavodzić siabie spakojna, ci adnak z poŭnaj mocaj prademanstravać uładzie, što isnuje j dziejničaje?
Lech Vałensa: Biezumoŭna, uvieś čas musić pakazvać, što jana jość i pracuje, ale tolki ŭ tych abšarach, jakija viaduć da pieramohi. Kali jany pojduć u boj z kułakami na tanki, to tolki straciać zdaroŭje, a ničoha nie dabjucca. Jany musiać pakazvać słušnaść svaich arhumentaŭ i prahramaŭ. I takim čynam zdabyvać pieravahu.
Jak u siońniašniaj sytuacyi pavinny siabie pavodzić Eŭropa j Eŭraźviaz, u pryvatnaści, ci padtrymlivać apazycyju, ci izalavać Biełaruś?
Lech Vałensa: Prablema zaklučajecca ŭ tym, što niama Eŭropy bieź Biełarusi. Heta adziny kantynent. Vielmi dobra, kali ŭ paasobnych krainach na im panuje padobny palityčny ład j padobny sposab myśleńnia. Tady dobra składvajecca luboje supracoŭnictva. Siońnia Eŭropa zaniataja saboju – da Eŭraźviazu dałučylisia novyja čalcy, nia ŭsio tam było dapracavana. U vyniku Eŭropa zamała zajmajecca takimi dziaržavami, jak Ukraina j Biełaruś, a tamu im ciažej zmahacca.
Skažycie, ź jakimi słovami vy b chacieli źviarnucca siońnia, napiaredadni važnaj daty dla biełaruskich patryjotaŭ, Dnia Voli, da ŭsich zmaharoŭ i lideraŭ biełaruskaj apazycyi?
Lech Vałensa: U vas niama vybaru. Vy musicie skiravać svaju krainu na šlach, pa jakim pajšoŭ śviet i Eŭropa. Heta staniecca, a kali vy chočacie, kab heta nastupiła raniej, to treba pracavać bolš i razumniej. I tady pieramoha harantavanaja. I voś hetaha ja vam žadaju.
Fota Wprost
