Rasija – nie Jeŭropa
Apisvajučy prablemy dziaržavaŭ Uschodniaj Jeŭropy, Biełaruś, jak i susiedniuju Ukrainu, šmat chto z daśledčykaŭ akreślivaje jak kraj, što znachodzicca na cyvilizacyjnym razłomie. Taki padychod dazvalaje lepš za ŭsio inšyja patłumačyć, adkul biare pačatak takaja źmienlivaść pohladaŭ žycharoŭ, a za hetym i palityki abiedźviuch dziaržaŭ – ad prarasijskaści da prajeŭrapiejskaści, i naadvarot.
Ci možna ličyć Rasiju asobnaj cyvilizacyjaj, kali jaje kultura paŭstavała nie aŭtanomna, niezaležna, a chutčej, u procivahu zachodniejeŭrapiejskaj, - pytańnie dahetul adkrytaje. Adnak fakty navidavoku: absalutnaja bolšaść rasijan svaju krainu Jeŭropaj nie ličać. Dla ich, jak kaliści zaŭvažyŭ u Minsku skandalny Siarhiej Darenka, apošniaj miažoj Staroha Śvietu, choć i jahonaj zaniadbanaj pravincyjaj, źjaŭlajecca Biełaruś. Davajcie ŭ takim vypadku dumać pra našych susiedziaŭ z Uschodu tak, jak jany sami pra siabie dumajuć: Rasija – asobnaja cyvilizacyja. Rasija – heta nie Jeŭropa.
Šmatviektarnaść
Razvažajučy takim čynam, varta adrazu kanstatavać:
chvalonaja biełaruskaja šmatviektarnaść u zamiežnaj palitycy – razburalny mif,što stvaraje falšyvaje ŭražańnie ŭ nasielnictva krainy, byccam my sapraŭdy možam zbudavać na hetych arelach ustojlivuju i niezaležnuju ani ad kaho kanstrukcyju z našaj nievialičkaj krainy.
Jašče adzin mif, uzroščany biełaruskaj prapahandaj apošnich hadoŭ – heta «most pamiž Uschodam i Zachadam». Jon taki ž škodny, jak i papiaredni, bo pierakonvaje biełarusaŭ, što Biełarusi zusim nie treba pieraadolvać šmathadovuju prorvu pamiž našaj krainaj i kantynientam, adkul raście kareńnie jaje cyvilizacyi.Bo my – asobnyja, my – «most», a na dadatak, nam z hetaj akaličnaści pavinna niešta pierapaści.
Takaja razdvojenaść śviadomaści ničym nie karysnaja dla Biełarusi. Heta bomba zapavolenaha dziejańnia pad budučyniaj kraju.Na dvuch kresłach – jeŭrapiejskim i ruskim, što da taho ž uvieś čas to addalajucca, to zbližajucca, nie ŭdasca siadzieć adnačasova. Treba vybirać niešta adno.
My – maleńkaja kraina
Varta zrazumieć jašče adzin važny fakt. Biełaruś, jakoj vialikaj jana b ni była dla svaich žycharoŭ, moža zdacca takoj, tolki kali padarožničać pa joj našymi pavolnymi ciahnikami. Pobač z 140-miljonnaj Rasijaj i 500-miljennaj Abjadnanaj Jeŭropaj niemahčyma być samadastatkovaj zvyšdziaržavaj. Niechta tut skaža, što pamier nie maje značeńnia. Možna ŭžyć inšy, sučasny sposab paraŭnańnia mahutnaści – ekanamičny. Ale i tut Biełaruś nie maje pakul čym hanarycca. Abjom biełaruskaj haspadarki paraŭnalny z abjomam ekanomiki Silezskaha vajavodstva Polščy i składaje prykładna 6% ad pamieru ekanomiki Rasii.
A čaho ž, čaho zachaciełasia im?
Biełarusam treba vyznačycca, čaho jany chočuć, – Jeŭropy ź jaje kaštoŭnaściami čałaviečaha žyćcia i svabody asoby abo ładu žyćcia «starejšaha brata».
Šlach u Jeŭropu nie budzie ź lohkich. Nie byŭ jon takim i dla palakaŭ, čechaŭ, litoŭcaŭ. Ale metanakiravany pachod pa hetaj darozie abaviazkova pryviadzie Biełaruś u jeŭrapiejski dom. Praviły hulni na hetym šlachu – viadomyja. Pry ich vykanańni viadomy i vynik.
Čamu Biełaruś – heta mova?
A voś tut varta ŭzhadać pra movu. Kab stać častkaj Jeŭropy – treba asensoŭvać rečaisnaść, jak jeŭrapiejcy, padzialać chacia b asnoŭnyja ich vartaści. I tut znoŭ niemahčyma hojdacca na arelach: Radyjo Svaboda i Echa Maskvy słuchać adnačasova nie ŭdasca.
Rasija – kraj ź vielmi ekspansiŭnaj kulturaj, jarkaj, bahataj. Biełaruskaja ekanamičnaja zaležnaść ad uschodniaha susieda – tolki bačnaja častka ajśbierhu pad nazvaj «naviek brackija narody».
Samaja vialikaja častka pryviazanaści da Rasii – niabačnaja, i tamu samaja pahroźlivaja. Heta naviazanyja Rasijaj mova, sposab myśleńnia, usprymańnia navakolnaha śvietu, kulturnyja kody. Pakul što jany jašče adroznyja ŭ niekatorych rečach, ale z pahłybleńniem intehracyi roźnica pastupova źniknie.Rasija zamožniejšaja za Biełaruś. Tamu i kulturny pradukt tam budzie jakaśniejšym, pryciahalniejšym. Havoračy adnoj z Rasijaj movaj, Biełaruś asudžanaja ŭvieś čas zajzdrosnymi vačyma hladzieć rasijskaje telebačańnie, čytać rasijskija haziety i pryzvyčajvacca dumać, jak rasijanie.
Ale navat hety arhumient moh by być sprečnym, kali b Rasii nie zaležała na tym, što adbyvajecca ŭ Biełarusi. Mienavita tamu, što našaj susiedcy važna, kab Biełaruś zastavałasia ŭ śfiery jaje ŭpłyvu, to i jaje dziejańni na infarmacyjnym, śvietapohladnym abšary Biełarusi vielmi aktyŭnyja.
Kab stać častkaj Jeŭropy, treba mocna pastaracca. U inšym vypadku ničoha nie atrymajecca. A kab stać častkaj Rasii, možna prosta ničoha nie rabić – Rasija sama siudy pryjdzie.I jana pavoli prychodzić, viartajecca.
Pašyreńnie ŭžytku biełaruskaj movy i pastupovaje abmiežavańnie ruskaj było b samaj nadziejnaj zasłonaj ad žadańniaŭ kaho kolviek ubačyć u Biełarusi jašče adnu ruskuju dziaržavu.Pry hetym situacyja skłałasia tak, što inšyja movy: anhlijskaja, ukrainskaja, polskaja, litoŭskaja - biełaruskaj niezaležnaści nie pahražajuć.
Ruskaja ž mova – prosty šlach u inšuju cyvilizacyju, histaryčna čužuju biełarusam.
Heta značyć, što
kali my chočam być jeŭrapiejskim narodam – russkij jazyk davaj, do śvidańja.
Inšaha vyjścia niama.
