Siarhiej Paŭłoŭski. Dziady — nia «Diedy»

Dziady — nia «Diedy»

Napiaredadni sioletnich Dziadoŭ niekatoryja mienskija ruskamoŭnyja hazety i staronki ŭ internecie nieabačliva pierakłali słova «Dziady» na rasiejskuju movu. Nie ŭličyli, što hetaje słova ŭ takim kantekście pa-rasiejsku hučyć z naciskam na pieršym składzie — «d`iedy», jak u słovazłučeńni «otcy i diedy». Kali ž hetaje słova napisać ź vialikaj litary, zabrać u dvukośsi i prystavić hod, atrymajecca poŭnaja niedarečnaść — «Diedy'99» — toje, što nijak nie asacyjujecca z tradycyjnym biełaruskim dniom paminańnia prodkaŭ.

Kali hłybiej učytvacca ŭ artykuły pra «Diedy'99», abaviazkova natraplaješ na razvahi pra duchoŭnaść, jakaja abaviazkova źviazvajecca z pravasłaŭnaj carkvoju i h.d. Voś tut i pralahaje miaža, jakaja vyrazna adździalaje rasiejskuju kulturu nia tolki ad biełaruskaj, ale j ad inšych eŭrapiejskich kulturaŭ. Prosta kažučy, tak i stolki pra duchoŭnaść u nas nia kažuć i da duchoŭnaści nie zaklikajuć, što moža śviedčyć pra niedachop hetaj samaj duchoŭnaści ŭ Rasiei. U biełaruskaj tradycyi ničoha padobnaha nikoli nie było. Prynamsi, ani ŭ falklory, ani ŭ klasyčnaj litaratury takich śviedčańniaŭ my nia znojdziem. Kazali: «staryny nia rušyć, naviny nia ŭvodzić». A heta, u svaju čarhu, užo nijak nie stasujecca z rasiejskaj kulturnaj tradycyjaj.

Pry ŭsim napory prapahandy duchoŭnaści Rasieja viedała i zdradu duchavienstva, i masavy ateizm, zaŭziataje i radasnaje razbureńnie śviatyniaŭ. A ŭ vyniku — pakazalny prykład — raźvitańnie z kamunizmam, jakoje ŭ Rasiei na ŭzroŭni narodnaj śviadomaści adbyłosia nadzvyčaj lohka. Mienavita z hetych prykładaŭ składajecca vysnova pra brak duchoŭnaści, jakim abumoŭlenaje biaskoncaje havareńnie pra hetuju samuju duchoŭnaść.

Ni ŭ jakoje paraŭnańnie nia jdzie sytuacyja biełaruskaj narodnaj śviadomaści, jakaja jašče doŭha budzie raźvitvacca sa svaim sacyjalizmam. Jak na maju dumku, heta śviedčyć pra pryrodny kanservatyzm i, u vyniku, žyćciazdolnaść našaje nacyi, jakaja spradvieku imkniecca «staryny nia ruchać, a naviny nia ŭvodzić», navat kali starynoju dla jaje staŭ abłudny šlach, u hetym vypadku — saviecki sacyjalizm. Źmiena aryjenciraŭ dajecca pakutna i adbyvajecca doŭha. Jana ŭ nas prachodzić tolki sa źmienaju pakaleńniaŭ. Mienavita na hetym hulaje ciapierašniaja ŭłada, jakaja zaklikaje chutčej adnavić Saviecki Sajuz, pakul nie adyšło starejšaje pakaleńnie, jakomu savieckija ideały blizkija i darahija (a «prahmatyčnaja moładź» užo nikoli nie prahałasuje za SSSR). Možna sabie ŭjavić, što pry ŭmacavańni ŭ dušach ludziej stanoŭčych aryjenciraŭ my možam stać adnymi z najbolšych prychilnikaŭ demakratyi i rynkavaj ekanomiki siarod susiedziaŭ. Toje samaje tyčycca i movy, i nacyjanalnaj kultury, jakija kali ŭžo pryjduć u śviedamaść ludziej, dyk zamacujucca tam nazaŭsiody.

Biełarusy — nie revalucyjanery. Pahavarycie pra heta z vašymi prodkami, kali pryjdziecie na Dziady na ichnyja mahiły, i vy adčujecie, što heta tak.

Siarhiej Paŭłoŭski