Niepatrebny CNH
Jość palityki, jakim zaŭždy niama kali. A času im brakuje tamu, što karcić chutčej zachapić čym bolej ułady i ŭtrymlivać jaje dolš. Dziela hetaha jany hatovyja ciarpieć samyja ahidnyja rečy, navat sustrečy z svaimi kalehami.
Čytačy «NN», u bolšaści nia schilnyja atrymlivać asałodu ad kiravańnia masami, mohuć dazvolić sabie niaśpiešny razhlad padziejaŭ ŭ retraspektyvie.
Zdalok vidać, jak na prastorach Eŭrazii amal tysiaču hadoŭ tamu pačałasia ekspansija troch dziaržavaŭ: Vialikaha Kniastva Litoŭskaha, Vialikaha Kniastva Maskoŭskaha i Ardy. Narešcie zvyšdziaržavy Siaredniaviečča zajmieli ahulnyja miežy i pačali baraćbu na śmierć. Pieramahła Maskva.
Ale adnojčy Maskoŭskaja imperyja dasiahnuła limitu rostu. Pačalisia straty, i ŭsio pakaciłasia ŭ advarotnym paradku: u vajnie ź japoncami straciła Sachalin, u pieršaj suśvietnaj — Finlandyju i Polšču. Lenin i Stalin uchapili paŭ-Eŭropy, ale pieravaryć nia zdoleli i narešcie łopnuli.
Adarvalisia vonkavyja imperyi. Adychodziać Ukraina i Kazachstan. Rvucca i pyrskajuć šalonaj kryvioj staryja švy na Paŭnočnym Kaŭkazie. A ideja niezaležnaści naščadkaŭ VKŁ i Ardy — Biełarusi i Tatarstanu — vyklikaje ŭ rasiejskich palitykaŭ cichuju histeryku. Jak ža dalej kiravać, kaho «mačyć u sarciry», niaŭžo naŭharodzkich separatystaŭ?
Kab zachoŭvać uładu nad siomaj častkaj sušy, tamtejšym uładaram patrebnyja rašučaść i pieramohi. Tamu i trymajecca mnoha hadoŭ niežyvy SNH, paŭtarajucca štohadovyja intehracyjnyja arhazmy ź bićciom kielichaŭ i bićciom u zvany. Tamu j nie ścichaje lamant najmanych brachunoŭ nakont razvału vialikaha Sajuzu.
Ach, jakim smačnym kavałkam dla Rasiei jość naša Baćkaŭščyna! Ach, što chočaš addaduć biełaruskija elity i superelity, kab dažyć svoj viek na padmaskoŭnaj dačy ŭ Barvisie!
U 1990 h. naša Radzima zajmała ŭ składzie SSSR 0,9% terytoryi. 3,6% nasielnictva Sajuzu byli našy. My mieli 3,4% koštu asnoŭnych vytvorčych fondaŭ. Mieŭšy hena, Biełaruś stvaryła ŭ tym hodzie 4% sajuznaha VNP, 4,5% pradukcyi pramysłovaści i 5,6% — sielskaj haspadarki. Toje śviedčyć, što hałoŭnaje bahaćcie naša — ludzi.
Tamu pa vytvorčaści mineralnych uhnajeńniaŭ, chimičnych vałoknaŭ i nitak, traktaraŭ, tkaniny, abutku, małaka i miasa my na dušu nasielnictva mieli pakazčyki vyšejšyja, čym u Eŭropie.
Minuła dziesiać hadoŭ. Za hetki karotki čas narody nie durniejuć. Tamu navat pry vyklučna niaŭdałym kiraŭnictvie krainy ŭdałosia zachavać VNP na ŭzroŭni 80% da ŭzroŭniu 1990 h., pradukcyju pramysłovaści — 90%, sielskaj haspadarki — 70. Investycyi ŭ asnoŭny kapitał skaracilisia pry tym tolki napałovu, a realnyja hrašovyja prybytki nasielnictva na 1/10 častku. Heta, tym nia mienš, značna lepšyja pakazčyki, čym u asobnych krainach SNH i ŭva ŭsioj sadružnaści razam.
Sa spaźnieńniem, ale ž nabyła Ajčyna i svaje hrošy. «Zajčyk» pačaŭ chadzić z 1992 hodu, a praz dva hady, pastanovaj Viarchoŭnaha Savietu ad 19 kastryčnika 1994 h. №3326-XII «Ab płaciožnym srodku Respubliki Biełaruś» atrymaŭ aficyjny status nacyjanalnaj valuty. Zdajecca, biary, šanuj i ŭmacoŭvaj, jak palak — svoj złoty, a łatyš — łat. Nie, bač ty ich, jany siońnia «hatovyja pryniać rasiejski rubiel». A moža lepiej dalar ci lit? Chto vyrašaje, u kaho pytajucca, chalera jaho viedaje!
Jak nabyŭ naš rodny kraj niezaležnaść, dyk pabolšała dachodnaja baza biudžetu, bo vyzvaliłasia častka hrošaj, što išła raniej u ahulnadziaržaŭnyja dachody SSSR. Zaraz znoŭ treba našyja hrošy ŭ Sajuz niejki piorci.
Kažuć, SNH dapamoža ŭ stvareńni FPH (transnacyjanalnych rasiejskich karparacyjaŭ). Ehie ž, našym harbom za naš košt dapamoža. Darečy, na Zachadzie taksama karparacyi jość, ale pry hetym nichto da Ameryki 53-m štatam nia prosicca.
Žyćcio svajo biare. My musim płacić za haz. Było b lepiej, kab płacili hrašyma, a nie tavarami. Usie toje razumiejuć, i pacichu adbyvajecca pavarot ekspartu na Zachad. Tamu i naš načalnik adpraviŭsia prosta da samych vializnych rasiejskich «ušyvych błoch», u karparacyju «Itera».
Niešta padobnaje adbyvajeca i z astatnimi siostrami-respublikami, što nie paśpieli pad šumok pierabudovy daloka ŭciačy ad matuchny-Rasiei. Tamu SNH było, jość i budzie jeści. Tamu pad razmovy pra družbu-frojndšaft, ahulnuju baraćbu z teraryzmam i supraćrakietnuju abaronu Ŭkraina, Hruzija i Azerbajdžan spakajniusieńka ŭdzielničajuć u maneŭrach strašnaha NATO, što padpoŭz pad bok siniavokaj partyzanki. Tamu pierad ahulnymi pasiadziełkami V.Pucin uhavorvaje N.Nazarbajeva nakont naftavaj truby. Dy tak dobra, što toj navat prapanavaŭ fond padtrymki rasiejskaj movy stvaryć.
Tamu pastanavili štab-kvateru SNH pakinuć u Miensku, kab pravadyry sadružnych narodaŭ mahli sustrecca ŭ našaj aazie demakratyi ŭvosieni, paśla taho, jak u žniŭni patusujucca na ciopłym krymskim bieražku.
Karaciej kažučy, Rasieja maje kłopat pra 80% svajho zamiežnaha tavarazvarotu i 20 000 000 rasiejcaŭ, raskidanych na prastorach byłoj imperyi, a taksama pra 10 000 000 tonaŭ zbožža, jakoha joj ciapier nie staje. Rasieja choča być mocnaj, bo V.Pucin lubić Rasieju i choča kiravać joj doŭha i suvora. Rasieja bolš nie žadaje hublać. Joj patrebny SNH.
A što nam, biełarusam, z taho?
Michał Zaleski
